Podsumowanie projektów Muzeum Narodowego

Muzeum Narodowe w Warszawie

Wodiczko, Kamoji, Tyszkiewicz… MNW na zakupach

W 2023 roku Muzeum Narodowe w Warszawie wzbogaciło zbiory sztuki XX i XXI wieku o prace Krzysztofa Wodiczki, Kojiego Kamojiego i Teresy Tyszkiewicz, a także o fotografie Jerzego Lewczyńskiego i Zbigniewa Dłubaka. Rozwój kolekcji jest możliwy dzięki programowi „Narodowa kolekcja sztuki współczesnej” ministra kultury i dziedzictwa narodowego.

Rozwój kolekcji i badania

Zbiory Sztuki Nowoczesnej MNW są konsekwentnie rozbudowywane. W 2023 roku, dzięki programowi, powiększyły się o dzieła pięciu artystów. Tegoroczne zakupy uzupełniają zbiory dzieł reprezentatywnych dla określonych zjawisk i tendencji artystycznych. Poszerzają też możliwości prowadzenia badań naukowych. W Zbiorach Sztuki Nowoczesnej odbywają się liczne kwerendy, realizowane przez badaczy z Polski i ośrodków zagranicznych.

Nowości dla zwiedzających

Zakupione prace ucieszą też publiczność. Część z nich stanie się częścią powstającej Galerii Sztuki XX i XXI Wieku, część pojawi się w 2024 roku na wystawie czasowej Surrealizm. W planach są również wypożyczenia do innych muzeów, dzięki którym z dziełami zapozna się szersze grono odbiorców. Tylko w ostatnim czasie prace pochodzące ze Zbiorów Sztuki Nowoczesnej pojawiły się na wystawach m.in. Zamku Królewskiego w Warszawie, Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Narodowego w Gdańsku, Muzeum Narodowego – Pałacu Wielkich Książąt Litewskich w Wilnie, Galerii Wilhelma Morrisa w Londynie i Państwowych Zbiorów Sztuki w Dreźnie.

„Laska tułacza” i migracje

Jednym z zakupionych dzieł jest praca Laska tułacza Krzysztofa Wodiczki. Powstała w 1993 roku i była użytkowana w Paryżu przez Patrycję Pireddę, imigrantkę z Włoch. Artysta nazwał swe dzieło instrumentem ksenologicznym, aby wyrazić egzystencjalną sytuację imigrantów. Chodzi o – jak wyjaśnia Wodiczko – badanie relacji między tymi, którzy są traktowani jak obcy, a tymi, którzy ich w ten sposób traktują. Imigranci czy bezdomni są dla mnie ksenologami, ponieważ wiedzą, co to znaczy być obcym i mogą nas tego nauczyć. Laska ma być narzędziem komunikacji kulturowej i wzajemnego szacunku, zaprojektowanym z myślą o osobach, które czują się wyobcowane i nie mogą opowiedzieć swojej historii. W ten artystyczny projekt wpisany jest element terapeutyczny, mający leczyć relacje i umożliwić komunikację osobom najbardziej wyobcowanym.

W blasku japońskiego księżyca

Innym z nabytków jest Księżyc Sasakiego Kojiego Kamojiego. Praca pochodzi z cyklu z lat 70. XX wieku, poświęconego nieżyjącemu przyjacielowi artysty. Przedstawienie przywołuje uniwersalne prawdy o ludzkiej egzystencji i przemijaniu, jest też próbą zaakceptowania śmierci jako nieuchronnej. Koji Kamoji przyjechał do Polski w 1959 roku po ukończeniu Akademii Sztuk Pięknych Musashino w Tokio i trafił do pracowni Artura Nacht-Samborskiego, którego rodzina zajmowała się tłumaczeniem literatury polskiej na język japoński. Od tamtej pory mieszka i tworzy w stolicy Polski. Jego dzieła łączą w sobie tradycje japońskie i polskie.

Proces szpilkowy

Rozbudowując kolekcję sztuki nowoczesnej i współczesnej, szczególną uwagę zwracamy również na wybitne artystki. Takie, których twórczość przez lata była w cieniu, a ich historie i eksperymenty twórcze często pozostawały poza utartym kanonem. Jedną z nich jest Teresa Tyszkiewicz, której prace ukazują charakterystyczny dla jej twórczości „proces szpilkowy”. Artystka nabijała szpilkami papier, fotografie, płótno i inne obiekty, budując tym samym zapis swoich codziennych zmagań jako artystka, kobieta i matka.

Lista zakupionych dzieł

1. zespół osiemnastu fotografii Jerzego Lewczyńskiego z lat 1956–1959 (Antyfotografia)

2. zespół dziesięciu fotografii Zbigniewa Dłubaka z lat 1947–1950

3. praca Krzysztofa Wodiczki Laska tułacza z 1993 roku

4. praca Kojiego Kamojiego Księżyc Sasakiego, 1970–1979

5. cykl Prac szpilkowych Teresy Tyszkiewicz, 1984–1996

Dofinansowano ze środków ministra kultury i dziedzictwa narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego w ramach realizacji zadania „Rozbudowa kolekcji sztuki współczesnej Muzeum Narodowego w Warszawie”.

Muzeum bada dziedzictwo Państwowych Zbiorów Sztuki

W 1922 roku, niedługo po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, powołano do życia Państwowe Zbiory Sztuki. Zadaniem instytucji działającej w dwudziestoleciu międzywojennym było administrowanie kolekcją dzieł sztuki należącą do Skarbu Państwa, na co dzień eksponowaną w muzeach i wnętrzach gmachów reprezentacyjnych w całym kraju. W 1938 część państwowej kolekcji zasiliła zbiory Muzeum Narodowego w Warszawie w formie depozytu. Kolejne jej fragmenty znalazły się w Muzeum w wyniku II wojny światowej. Dziś MNW bada to dziedzictwo dzięki dotacji ministra kultury i dziedzictwa narodowego.

Głównym zadaniem Państwowych Zbiorów Sztuki (PZS) była opieka nad dziełami sztuki należącymi do państwa. PZS nie tylko opiekowały się polskimi zbiorami rewindykowanymi ze Związku Sowieckiego, lecz także je rozbudowywały: m.in. o liczne przykłady współczesnej sztuki polskiej. Kres działalności instytucji położył wybuch II wojny światowej. Historia powstania, funkcjonowania i rozpadu kolekcji Państwowych Zbiorów Sztuki jest tematem badań dofinansowanych ze środków ministerstwa.

Celem projektu, realizowanego przez Muzeum etapami od 2017 roku, jest opracowanie historii zabytków wchodzących w skład PZS, a także oszacowanie ich pierwotnego i obecnie zachowanego zasobu. Badania skupiają się na odtworzeniu możliwie pełnego wykazu obiektów własnych i depozytów z zasobów PZS, ze wskazaniem przedmiotów zachowanych oraz potencjalnych strat wojennych. Do tej pory zweryfikowano zbiory artystyczne i część zbiorów numizmatycznych. Ważnym etapem prac była digitalizacja zachowanej w Muzeum archiwalnej dokumentacji ewidencyjnej PZS. Efektem projektu będzie też zrewidowanie i wypracowanie dobrych praktyk oraz standardów prowadzenia badań proweniencyjnych nad zbiorami artystyczno-historycznymi.

Dofinansowano ze środków ministra kultury i dziedzictwa narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego w ramach programu „Badanie polskich strat wojennych”.

zdjęcia: Bartosz Bajerski, Monika Bajkowska