Muszla mozaikowa z Książa uratowana

Zamek Książ

W zamku Książ w Wałbrzychu zakończyła się kompleksowa renowacja muszli mozaikowej przy Tarasie Kasztanowcowym. To jeden z piękniejszych elementów małej architektury ogrodowej na terenie książańskich tarasów.

Zachwycająca przestrzeń, której przywrócono splendor z książęcych czasów, powstała pod koniec I wojny światowej. Z inicjatywy księcia Jana Henryka XV (zm. 1938) przebudowano wówczas nie tylko sam zamek, lecz także jego najbliższe otoczenie, w tym znajdujące się od południa ogrody tarasowe w stylu francuskim. Opinią jednego z najpiękniejszych książańskich tarasów cieszył się w tamtych czasach Taras Kasztanowcowy, do którego przylega remontowana obecnie wnęka.

W 2022 roku rozpoczął się pierwszy etap remontu i konserwacji konstrukcji wsporczej oraz wystroju sklepienia muszli mozaikowej. Minionego lata nadszedł zaś czas na kolejne działania. W pierwszym etapie wykonano roboty zabezpieczające przed opadami atmosferycznymi części tarasu przy Sali Krzywej nad muszlą. W grudniu zakończył się drugi, ostatni etap prac.

Dekoracyjna koncha zdobiona mozaiką jest elementem posadowienia budynku, który na tym odcinku posiada arkadowe łuki z ukształtowanymi półkoliście wnękami. Pierwotnie do wnęki prowadziło z tarasu przejście z ozdobną kratą, obecnie jest ono częściowo zamurowane.

Arkada wytyczona jest przez formaki z piaskowca, które również tworzą podłucze, druga arkada znajduje się w strefie przejścia z wnęki na taras. Wnęka udekorowana jest mozaiką z niewielkich otoczaków, czy też – grubej frakcji starannie wyselekcjonowanego żwiru rzecznego.

Kamienie użyte do dekoracji posiadają zdecydowane, jednolite kolory – czerwony, czarny, biały i ugrowy. Są to skały wylewne (czarny bazalt, czerwony granit), a także skała przeobrażona (biały marmur). Mozaika tworzy we wnęce wzór konchy, podłucze arkady zdobione jest mozaiką geometrycznych wieloramiennych gwiazd i innych figur wytyczanych ciemną linią, pola ozdobione żółtymi i czerwonymi kamieniami, na posadzce zaś ułożony jest dwubarwny (czarno-biały) wzór linearny, który układa się w wieloramienne gwiazdy i sześcioboki.

Wnęka znajduje się na niewielkim tarasie ze stalową, delikatną w formie kutą balustradą. Wytyczona jest kamienna arkada z jasnego piaskowca. Posadzka ułożona na wylewce wyrównuje powierzchnię. Wnęka częściowo wymurowana jest cegłami, a częściowo wykuta w skale, na której wybudowano zamek.

W ramach remontu naprawione zostały zniszczenia powstałe na skutek penetracji wody pochodzącej z tarasu powyżej – przy Sali Krzywej. Woda ściekająca w dół wypłukiwała piaskowcowe formaki, które uległy częściowej dezintegracji, zniekształceniu i osłabieniu struktury. Szczęśliwie dekoracja mozaikowa uległa zniszczeniu jedynie na obrzeżach oraz w strefie ceglanego muru.

Celem prac było przywrócenie pierwotnego wyglądu tego fragmentu małej architektury na zamku Książ.