Archeolog zbada obcych w starożytnym Egipcie

Nauka w Polsce

W połowie VIII wieku p.n.e. dokonali podboju Egiptu. Przez blisko sto lat niepodzielnie nim władali. Przybyli z królestwa Kusz. Do dziś o tym epizodzie w historii starożytnego Egiptu nie wiemy zbyt wiele, dlatego polska badaczka zamierza rzucić światło na to zagadnienie.

Okres panowania XXV dynastii (ok. 747-656 r. p.n.e.), czyli tzw. czarnych faraonów, gdyż byli to najeźdźcy z Nubii (obecny północny Sudan), to zagadnienie, któremu w literaturze naukowej poświęca się nadal niewiele miejsca. Taki stan wziął się stąd, że wiele zabytków z tego okresu nie zostało przez naukowców opisanych, badacze mają też trudności z ich datowaniem.

Celem mojego projektu badawczego jest zbadanie i uporządkowanie wiedzy na temat przejawów działalności Kuszytów na terenie Teb – głównego centrum akulturacji ludności kuszyckiej, przybyłej wraz z władcami XXV dynastii do Egiptu – wyjaśnia Marta Kaczanowicz, magistrantka w Instytucie Prahistorii UAM w Poznaniu, która otrzymała na swoje badania Diamentowy Grant od MNiSW.

Panowanie władców XXV dynastii chronologicznie należy do Trzeciego Okresu Przejściowego. Władcy tej dynastii, zwanej „kuszycką” lub „nubijską”, w przeciwieństwie do wcześniejszych faraonów Starego czy Nowego Państwa nie wywodzili się z Egiptu, tylko z królestwa Kusz. Stamtąd około połowy VIII w. p.n.e. dokonali podboju Egiptu. Blisko stuletnie panowanie Kuszytów w Egipcie zakończyła inwazja asyryjska, która zmusiła „czarnych faraonów” do wycofania się do Kusz, gdzie rządzili przez kolejne dziesięć wieków.

Młoda archeolog zwróci szczególną uwagę na grobowce urzędników z otoczenia tzw. Bożej Małżonki Amona – najwyższej kapłanki Karnaku, która w tych czasach cieszyła się nadzwyczajnie wysoką pozycją, co badacze łączą ze szczególnym statusem kobiet na dworze kuszyckim. Badaczka zestawi dane archeologiczne z tekstami pisanymi. W ten sposób będzie starała się zrozumieć, jak to sama określa, „niezwykłe zjawisko”, jakim było spotkanie kultury faraońskiej z kuszycką. W czasie pierwszego wyjazdu do Egiptu w ramach realizowanego przedsięwzięcia Kaczanowicz odwiedzi większość znanych kuszyckich grobowców w Tebach, które najczęściej znajdują się z dala od utartych turystycznych ścieżek. Później opisze część z nich – nie wszystkie znane grobowce w Tebach posiadają kompletną dokumentację naukową, zaopatrzoną w m.in. przerysy hieroglifów, które są kluczowe dla interpretacji i rekonstruowaniu dziejów XXV dynastii.

Grobowce kuszyckie bardzo trudno odróżnić od tych, w których chowano Egipcjan. Kuszyci przyjmowali egipskie imiona, przejmowali zwyczaje pogrzebowe oraz egipskie wyposażenie grobowe. Dlatego potrzebna jest szczegółowa analiza pochówków z tego okresu – dodaje Kaczanowicz.

Naukowcy szacują, że migracja z południa do Teb była w tym okresie duża, mimo to jest bardzo mało grobowców, które jednoznacznie określono jako należące do Nubijczyków – ogólna liczba pochówków z czasów dominacji kuszyckiej w Tebach jest spora.

Realizowany przeze mnie projekt ma też na celu popularyzację mało dostrzeganego zjawiska, jakim jest obecność Kuszytów w Egipcie. Dlatego wkrótce powstanie specjalna strona internetowa, która oprócz upowszechniania wiedzy na temat Teb w tym okresie, będzie także skupiać się na szczegółowym zaprezentowaniu cyfrowych metod dokumentacji i opracowania wyników, czyli warsztacie pracy współczesnego archeologa – zapowiada Kaczanowicz.

Tekst pochodzi z serwisu Nauka w Polsce.