Urodziny cesarzowej Marii

Niech żyje cesarzowa!

Pod koniec 2020 roku blog Eurohistory krótkim artykułem biograficznym uczcił rocznicę urodzin Jej Cesarskiej Mości cesarzowej Rosji Marii, która przyszła na świat 23 grudnia 1953 r. w klinice Najświętszej Maryi Panny Loretańskiej w Madrycie jako córka emigracyjnej głowy imperium rosyjskiego, cesarza Włodzimierza (1917–1992), i jego żony, cesarzowej Leonidy (1914–2010; z domu xiężniczki Bagration-Muchrańskiej). Ostatnim jej przodkiem w linii prostej, który panował na ziemi rosyjskiej przed rewolucją, był prapradziadek – cesarz Alexander II (1818–1881).

Przyszła monarchini urodziła się, gdy jej rodzice zbliżali się do wieku średniego. Cesarzowa Leonida, obawiając się, że nie będzie mogła dać mężowi oczekiwanego dziedzica, udała się do relikwii św. Mikołaja Cudotwórcy w Bari, a kilka tygodni później lekarz potwierdził, że spodziewa się dziecka. Maria została ochrzczona 3 lutego 1954 r. Jej ojcem chrzestnym był wielki xiążę Andrzej Władimirowicz (1879–1956), reprezentowany podczas uroczystości przez rumuńskiego xięcia Mikołaja (1903–1978), matką chrzestną – królowa bułgarska Joanna (1907–2000).

Podczas pierwszego roku życia Marii rodzina zmieniła miejsce zamieszkania. Początkowo dom pary cesarskiej mieścił się w Madrycie przy ulicy Velasqueza, następnie małżonkowie przenieśli się do przestronnej willi na eleganckim przedmieściu Madrytu przy Puerto de Hierro (Żelaznej Bramie). Z kolei do ich francuskich rezydencyj zaliczały się posiadłość Ker Argonid w Saint Briac i mieszkanie w Paryżu. Wspominając dzieciństwo, Maria podkreślała, że było bardzo szczęśliwe, a jej kochający się rodzice nigdy się nie kłócili i nie rozstawali, dzięki czemu mogli wychować swoje jedyne dziecko w atmosferze miłości i szacunku. Jako dziewczynka, często gościła w posiadłości wielkiego xięcia Andrzeja Władimirowicza i jego żony Matyldy (z domu Krzesińskiej), paryskiej Villi Molitor, gdzie bawiła się w jednym z ogrodów z należącym do ojca chrzestnego żółwiem o imieniu Rozalia. Była najmłodsza w licznym gronie kuzynów z Domów Hohenzollernów, Leiningenów i Bagrationów.

Przez kilka lat opiekę nad przyszłą cesarzową sprawowała niemiecko-szwajcarska pielęgniarka Hanna Vögelin, która uczyła ją czytania i pisania, zanim Maria rozpoczęła naukę w szkole podstawowej. Kolejne szczeble jej edukacji to Instytut Brytyjski w Madrycie i Uniwersytet Oxfordzki (Lady Margaret Hall), w którym podjęła studia w 1972 r. Trzy lata później następczyni tronu opuściła Oxford, biegle władając czterema językami (angielskim, francuskim, rosyjskim i hiszpańskim), a także bardzo dobrze znając literaturę rosyjską.

W lipcu 1976 r. cesarz Włodzimierz i jego żona ogłosili zaręczyny Marii z Jego Królewską Wysokością xięciem Franciszkiem Wilhelmem (ur. 3 września 1943 r. w zamku w Zaborze niedaleko Zielonej Góry), synem pruskiego xięcia Karola Franciszka Józefa (1916–1975) i xiężnej Henrietty (1918–1972; z domu xiężniczki von Schönaich-Carolath). Nowy członek rodziny otrzymał od teścia tytuł Jego Cesarskiej Wysokości wielkiego xięcia Rosji oraz imię – co było związane z przystąpieniem xięcia do schizmy wschodniej – Michała Pawłowicza. Ślub kościelny odbył się 22 września 1976 r. w cerkwi w Madrycie. W weselu, obok innych licznych przedstawicieli europejskich domów panujących, udział wzięli: król Albańczyków Leka I, król Bułgarii Symeon II, król Sardynii Humbert II i „król konstytucyjny” Hiszpanii Jan Karol oraz królowe Albańczyków Geraldyna (królowa-matka) i Zuzanna, bułgarska królowa-matka Joanna i jej synowa, królowa Małgorzata, królowa Egiptu Farida, a także żona Jana Karola, „królowa konstytucyjna” Zofia.

Jedyny syn pary wielkoxiążęcej, Jego Cesarska i Królewska Wysokość wielki xiążę Jerzy Michajłowicz, urodził się w Madrycie 13 marca 1981 r., 6 maja został zaś ochrzczony. Ojcem chrzestnym stał się król Greków Konstantyn II (reprezentowany na uroczystości przez cesarza Włodzimierza), natomiast matką chrzestną następcy rosyjskiego tronu jest Jej Znakomitość Helena Kirby, hr. Dwinska (ur. 1935). Na gruncie cywilnym małżeństwo Marii zakończyło się rozwodem w 1985 r. Jako samotna matka, wychowywała syna z pomocą rodziców.

21 kwietnia 1992 r. cesarz doznał podczas pobytu w Miami śmiertelnego zawału serca, miał 74 lata. Jego córka stała się pierwszą władczynią Rosji panującą na emigracji. Cesarzowa Leonida zmarła w Madrycie 23 maja 2010 r. w wieku 95 lat. Para cesarska znalazła wieczny spoczynek w mauzoleum na terenie Twierdzy Pietropawłowskiej.

Najjaśniejsza Pani nadal mieszka w Madrycie, lecz jej kancelaria znajduje się w Moskwie.

1 stycznia 2021 r. Jej Cesarska Mość opublikowała życzenia na Boże Narodzenie i Nowy Rok. Nawiązała w nich do pandemii COVID-19, podkreślając, że obecnie tradycyjne życzenia zdrowia nabrały szczególnego znaczenia, gdyż w ciągu minionego roku wielu jej rodaków utraciło członków rodziny i przyjaciół. Rzesze chorych uratowała natomiast ofiarność lekarzy, pielęgniarek i wolontariuszy – za co przekazuje im najszczersze podziękowania. Monarchini wezwała następnie poddanych, aby zachowali ostrożność i wspierali się wzajemnie, nie tracąc wiary w Miłosierdzie Boże i pamiętając o ostrzeżeniu Zbawiciela, żeby nie wystawiać Boga na próbę. Niech Pan strzeże Rosję oraz wszystkich jej synów i córki na całym świecie.

opracowanie: Adrian Nikiel