Jak Armia Czerwona zdobywała Kraków i Łódź? Podobieństwa i różnice

Muzeum Krakowa

Jak Armia Czerwona zdobywała Kraków i Łódź? Podobieństwa i różnice

19 stycznia 2023 roku, godz. 18.00

Ulica Pomorska (ul. Pomorska 2) zaprasza na rozmowę z panią dr Ludwiką Majewską (Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi).

19 stycznia 1945 r. generał Iwan Korownikow złożył meldunek marszałkowi Iwanowi Koniewowi o całkowitym oczyszczeniu do godziny 13.00 Krakowa z wojsk niemieckich. Dwa największe polskie miasta, Kraków i Łódź, zostały zdobyte przez Armię Czerwoną tego samego dnia, czyli 19 stycznia 1945 roku, w ramach operacji wiślańsko-odrzańskiej. W porównaniu z losem innych polskich miast straty spowodowane bezpośrednio walkami były w Łodzi i Krakowie stosunkowo niewielkie. Dlaczego tak się stało? Na to i inne pytania odpowie pani dr Ludwika Majewska. W kontekście najważniejszych wydarzeń w Krakowie odnoszących się do tego tematu, zobaczymy przygotowania do walk o Łódź i ich przebieg – omówimy podobieństwa i różnice.

W przypadku Krakowa zdobycie miasta przez Armię Czerwoną stało się po latach powodem stworzenia propagandowego mitu o specjalnym manewrze, który miał na celu wyzwolenie i ocalenie miasta. Jak było w przypadku największego polskiego miasta, jakim w styczniu 1945 r. była Łódź? Temat zdobycia Krakowa budzi duże zainteresowanie, o czym przekonaliśmy się wielokrotnie, przygotowując spotkania, wykłady, debaty, wystawy czasowe. Jednak do dziś wielu krakowian i mieszkańców innych miast jest przekonanych o specjalnym potraktowaniu przez Armię Czerwoną naszego miasta w czasie działań wojennych.

Prowadzenie: pan Grzegorz Jeżowski. Wstęp wolny.

Śladami niemieckich umocnień w Krakowie

22 stycznia, godz. 12.00

Zbiórka: sala wystawy stałej „Krakowianie wobec terroru 1939–1945–1956”

Ulica Pomorska zaprasza na spacer. W styczniu 1945 r. Kraków został przez okupantów solidnie przygotowany do obrony przed nacierającą ze wschodu Armią Czerwoną. Na wszystkich głównych ulicach Krakowa wzniesiono około 250 żelbetowych zapór przeciwczołgowych. Dodatkowo budynki znajdujące się na skrzyżowaniach ulic zostały zamienione w punkty oporu, gdzie przygotowano stanowiska dla piechoty i broni przeciwpancernej. W mieście stworzono wiele samodzielnych punktów obrony. Budowa tego typu umocnień wskazuje, że dowództwo niemieckie przewidywało walki uliczne. Przygotowano się także na naloty lotnicze, budując schrony przeciwlotnicze i zbiorniki przeciwpożarowe. W czasie spaceru przejdziemy od domu na rogu ul. Juliusza Lea i placu Inwalidów przez Rynek Główny do ul. Basztowej. W najważniejszych punktach spaceru opowieść o umocnieniach będzie wzbogacona o fragmenty kronik, zdjęcia, plany umocnień –  pochodzące ze źródeł sowieckich i ustaleń wywiadu Armii Krajowej.

Prowadzenie: pan Grzegorz Jeżowski.

Wstęp: 15 zł. Rezerwacja: Centrum Obsługi Zwiedzających w pałacu Krzysztofory, tel. 12 426 50 60.

Tadeusz Kantor i teatr Cricot 2 w Krzysztoforach

18 stycznia, godz. 17.00

pałac Krzysztofory, Sala Miedziana, Rynek Główny 35

Pałac zaprasza na wykład z cyklu „Krzysztoforskie reminiscencje”. W drugiej połowie XX w. Krzysztofory były synonimem awangardy i współczesnej sztuki Krakowa. W latach 50. Stanisław Balewicz, poeta i historyk sztuki, dokonał adaptacji piwnic znajdujących się pod ciągiem sal amfiladowych od strony ul. Szczepańskiej. Gotyckie piwnice stały się siedzibą Grupy Krakowskiej. W 1958 r. przeniósł się tu teatr Cricot 2 Tadeusza Kantora. W Krzysztoforach premierę miało także przedstawienie Umarła klasa.

Prowadzenie: pani Justyna Kasińska. Wstęp wolny.

Kraków w szopce zaklęty

17 stycznia, godz. 16.30

Pałac Krzysztofory zaprasza na oprowadzanie z elementami audiodeskrypcji i pomocami dotykowymi. Krakowska szopka – niezwykła, iskrząca się barwami, symetryczna budowla z tektury, drewna i staniolu, najeżona strzelistymi basztami i wieżyczkami, udekorowana złotymi kopułami i kolorowymi witrażami. To tradycyjna, bożonarodzeniowa, miniaturowa budowla, zainspirowana nie tylko architekturą Krakowa, lecz także jego zwyczajami, legendami i dziejami. Muzeum Krakowa już po raz osiemdziesiąty gości szopkarzy, którzy podczas konkursu na najpiękniejszą szopkę krakowską prześcigają się pomysłami. W cyklu „Kraków naprawdę dla wszystkich” poznamy historię tej niezwykłej tradycji oraz zwiedzimy pokonkursową wystawę misternych, barwnych szopek i zaklętych w nich opowieści.

Prowadzenie: pani Elżbieta Lang, pani Katarzyna Bury.

Wstęp wolny. Informacje o asyście i zapisy: pani Elżbieta Lang, tel. 12 257 10 17 (wew. 109) / Centrum Obsługi Zwiedzających, tel. 12 426 50 60.

Budujemy nowe miasto: Levittown

19 stycznia, godz. 18.00

Muzeum Nowej Huty (os. Centrum E 1) zaprasza na wykład. Jednym z najważniejszych fenomenów napędzających rozwój miast po II wojnie światowej był samochód. Szczególnie w Stanach Zjednoczonych szybki rozwój przemysłu maszynowego w trakcie wojny oraz stosunkowo tani kredyt zaraz po jej zakończeniu stały się narzędziem dynamicznej zmiany społecznej i narodzin amerykańskiej klasy średniej. Wyznacznikiem amerykańskiego snu stały się samochód oraz dom na przedmieściach. Kolejne spotkanie w cyklu „Budujemy nowe miasto” zostanie poświęcone narodzinom Levittown, być może najbardziej znanego amerykańskiego zespołu domów jednorodzinnych. Początkowo miało obejmować 2 tysiące domów o szkieletowej konstrukcji z drewna. Ostatecznie powstało ich około 18 tysięcy, prawie identycznych, oferujących stosunkowo wysoki standard życia, lecz także narzucających surowy model norm społecznych. Czym było Levittown dla Ameryki i powojennego świata? Odpowiedzi będziemy poszukiwać podczas kolejnego spotkania w Muzeum Nowej Huty.

Prowadzenie: pan dr Michał Wiśniewski. Wstęp wolny.

Atomowa groza. Schrony w Nowej Hucie

20 stycznia, godz. 16.30

Muzeum Nowej Huty zaprasza na oprowadzanie z tłumaczeniem na polski język migowy (spotkanie z elementami audiodeskrypcji i pomocami dotykowymi). Wokół nowohuckich schronów narosło wiele mitów. Jeden z nich głosi, że pod Nową Hutą jest drugie, podziemne miasto, po którym można poruszać się, nie wychodząc na powierzchnię. Do dziś można spotkać mieszkańców opowiadających, jak to przed laty weszli do podziemi na jednym osiedlu, a wyszli w zupełnie innej części dzielnicy. Krąży też opowieść, jakoby pod dawnym kinem Światowid (obecnie siedziba Muzeum Nowej Huty) mieścił się największy w Nowej Hucie schron dla kilkuset osób. Wszystkie nowohuckie schrony miały podobno chronić przed wybuchem jądrowym. Postanowiliśmy zmierzyć się z tymi mitami na naszych wystawach.

W Muzeum Nowej Huty na wystawie Atomowa groza. Schrony w Nowej Hucie opowiadamy o okolicznościach budowy schronów w PRL, o konflikcie zimnowojennym i towarzyszącej mu propagandzie, a także o infrastrukturze schronowej w Nowej Hucie. Częścią wystawy jest przestrzeń schronu przeciwlotniczego.

Prowadzenie: pan Piotr Kapusta, asysta: pani Elżbieta Lang, pani Katarzyna Bury.

Wstęp wolny. Informacje o asyście i zapisy: pani Elżbieta Lang, tel. 12 257 10 17 (wew. 109) / Centrum Obsługi Zwiedzających, tel. 12 426 50 60.