Rok 2023 — jubileusz siedemdziesięciopięciolecia Muzeum

Wśród licznych wystaw zaplanowanych na rok 2023 jest przynajmniej kilka, które powinny zainteresować monarchistów. O dotychczasowych osiągnięciach i planach Muzeum Narodowego we Wrocławiu poinformował jego dyrektor, pan dr hab. Piotr Oszczanowski, prof. UWr, w trakcie konferencji prasowej zwołanej w hotelu The Bridge. Podczas spotkania głos zabrały także kierowniczki oddziałów: panie Elżbieta Berendt (Muzeum Etnograficzne), Iwona Dorota Bigos (Pawilon Czterech Kopuł Muzeum Sztuki Współczesnej) i Wiktoria Filipiak-Marszalska (Panorama Racławicka).

Już 24 stycznia w Gmachu Głównym zostanie otwarta wystawa zatytułowana Precjoza wrocławskich bractw strzeleckich, której kuratorami są panowie dr Robert Heś i Jacek Witecki. Będzie to prezentacja pozostałości jednego z najciekawszych i najcenniejszych zespołów zabytków, jakie przechowywano do II wojny światowej we wrocławskich zbiorach muzealnych.

Wystawa jest częścią projektu opracowania spuścizny organizacji strzeleckich, które w ciągu wieków zgromadziły obszerny zasób obiektów, przede wszystkim dzieł złotniczych. Wśród nich były prace wybitnych złotników wrocławskich, takich jak Christian Mentzel, Wit Koch, Joachim Hiller czy Jan Hocke, oraz norymberskich, jak Jan Weber czy Dawid Lauer. Do dziś zachowały się jedynie fragmenty. Pokazane zostaną dzieła ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu, Muzeum Miejskiego Wrocławia oraz Muzeum Narodowego w Warszawie. Będą to m.in. dary cesarskie i patrycjuszowskie oraz klejnoty upamiętniające „królów” wrocławskich strzelców i wyjątkowe monety wybijane z okazji zawodów strzeleckich. Wystawie będzie towarzyszyła publikacja pod redakcją pana dr. hab. Piotra Oszczanowskiego.

Późną wiosną warto odwiedzić Gmach Główny, aby zobaczyć Tłoki pieczęci gminnych wolnego państwa żmigrodzkiego, należącego od 1641 r. do rodziny Hatzfeldów (kurator: pan Artur Hryniewicz).

Silny związek formalny przedstawień napieczętnych z walorami przyrodniczymi Doliny Baryczy zdecydowanie wyodrębnia ten zespół zabytków sfragistycznych spośród ogromnej liczby pieczęci wiejskich z przedstawieniami Temidy, patronów lokalnych kościołów czy najróżnorodniejszych narzędzi rolniczych. Prezentacja uwzględni kilkadziesiąt tłoków z XVIII w., na których widnieją m.in. wizerunki ryb, czapli i bocianów. Pieczęcie te najpierw trafiły do Archiwum Państwowego we Wrocławiu (1824), a następnie do zbiorów Muzeum Starożytności Śląskich (1893). Niektóre z matryc wykazują stan połowicznego lub nieomalże całkowitego zużycia, co najlepiej świadczy o skali ich urzędniczej przydatności.

Na progu lata należy z kolei zwrócić uwagę na dokonania prezentowane w Gmachu Głównym pt. Barokowi herosi. Wrocławskie rzeźby Johanna Georga Urbansky’ego z lat 20. XVIII w. Kuratorzy wystawy – pan dr hab. Piotr Oszczanowski i pani Barbara Andruszkiewicz – pragną przypomnieć dwie imponujące realizacje rzeźbiarza wykształconego w Pradze, a aktywnego we Wrocławiu w pierwszej tercji XVIII w. Są to dzieła stworzone dla najważniejszych świątyń dwóch wyznań dominujących w stolicy Śląska: katolickiej katedry pw. św. Jana Chrzciciela oraz luterańskiego kościoła św. Marii Magdaleny.

Dzieła wysokiej klasy, stojące na balustradzie w prezbiterium katedry naturalnej wielkości figury czterech Ojców Kościoła – świętych Ambrożego, Augustyna, Grzegorza i Hieronima – cechującą się elegancją i wyrafinowaniem. Zespół szczęśliwie przetrwał II wojnę światową, obecnie jest jednak podzielony między Wrocław a Stężycę w województwie lubelskim.

Natomiast prospekt organowy, będący niegdyś ozdobą kościoła św. Marii Magdaleny, został rozebrany pod koniec XIX w., część zaś elementów jego rzeźbiarskiej dekoracji przekazano do dawnego Muzeum Rzemiosła Artystycznego i Starożytności. Choć zachowany w szczątkowym stanie, wciąż daje pojęcie o rozmachu przedsięwzięcia i kunszcie artysty.

13 lipca monarchiści powinni spotkać się na wystawie w Pawilonie Czterech Kopuł Muzeum Sztuki Współczesnej, gdzie czekać będzie Szaleństwo rokoka! Fascynacja rokokiem na Śląsku (XVIII–XXI w.) – przygotowane przez zespół kuratorski MNWr i koordynatora, pana dr. hab. Piotra Oszczanowskiego.

To pierwsza w historii muzealnictwa próba zaprezentowania do tej pory niedostrzeganego i niedocenianego zjawiska w sztuce regionu. To także demonstracja zmian stylistycznych w drugiej połowie XVIII w. oraz fascynacji nimi na przełomie XIX i XX w. Sztuka rokoka na Śląsku była pochodną zmian politycznych, jakie nastąpiły w tej części Europy w połowie XVIII w. Trzy wojny śląskie (1740–1763) doprowadziły do przejścia dzielnicy pod panowanie pruskie.

Rokoko wyrażało się bogactwem oryginalnej ornamentyki idącej w parze z wysubtelnieniem wyrobów, nadawaniu im mniejszych rozmiarów, bardziej intymnych, wyrafinowanych, przytulnych i gabinetowych. Wyobraźnię artystów wypełniały fantazyjne rocaille, mające jakoby kształtem przypominać muszle, lecz zbudowane także z elementów tzw. kogucich grzebieni, ślimaków, korali, „skrzydeł nietoperza”, pierzastych wici roślinnych, subtelnych dekoracji kwiatowych i kratki regencyjnej, nawiązujące również do postrzępionych i rozchwianych morskich fal.

Zaprezentowane zostaną obrazy, rzeźby, ubiory i akcesoria mody. Artefakty pochodzą z polskich, czeskich i niemieckich muzeów oraz kościołów. Czy ta stylistyka zainteresuje i zachwyci również współczesnych?

W ostatnim kwartale nie należy zapominać o corocznej prezentacji Skarb Średzki. Bankierzy króla (kurator: pan Jacek Witecki).

Na skarb składają się średniowieczne klejnoty i precjoza pochodzące z dworu Karola IV w Pradze, a oddane w zastaw Żydom, którzy udzielili pożyczki królowi. Wystawa tym razem będzie poświęcona dziejom średzkiej społeczności żydowskiej i jej kontaktom z dworem królewskim. Przybliży intrygujące kwestie związane z okolicznościami, w jakich bezcenne zabytki, wśród których jest XIV-wieczna kobieca korona ślubna, trafiły na Śląsk i czekały, ukryte w zamurowanej piwnicy, ponad pięćset lat na odkrycie.

Jesienią spotkamy się raz jeszcze, podziwiając wystawę pt. Śląska ars moriendi. Średniowieczne metalowe płyty nagrobne – przygotowaną przez panią Agatę Stasińską (MNWr) i pana Mateusza Tomyślaka (Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie).

Płyty nagrobne oraz pochodzące z nich aplikacje po raz pierwszy zostaną udostępnione w przestrzeni muzealnej. Wśród prezentowanych obiektów znajdą się m.in. biskupie płyty nagrobne z wrocławskiej katedry pw. św. Jana Chrzciciela oraz pochodząca ze zbiorów MNWr, poddana konserwacji w latach 2020–2021 płyta nagrobna xięcia Wacława żagańskiego z kościoła pw. św. Barbary we Wrocławiu.

Celem kuratorów jest również zaprezentowanie problematyki technologicznej i konserwatorskiej – expozycję poprzedzą odpowiednie w tym zakresie prace i badania. Istotną częścią planowanej wystawy będzie również próba uchwycenia i przedstawienia aspektów kultury średniowiecznej związanych z podejściem do tematu śmierci i okazywanych wobec niej postaw. Tej kwestii posłużą zarówno zasygnalizowane już w tytule wystawy poradniki ars moriendi, jak i obiekty związane z prywatną dewocją oraz rolą świętych patronów w życiu wiernych.

Doroczne spotkanie z dziennikarzami w hotelu The Bridge odbyło się 9 stycznia 2023 roku. Zapraszamy do zapoznania się z nagraniem: