Demokracja narodowa, czyli nacjonalitaryzm

Narodziny demokratyzmu – jako ideologii, praktyki politycznej oraz formy ustrojowej – wiążą się z osiemnastowieczną polityzacją pojęcia naród. Hołdujący ideom egalitaryzmu i sekularyzacji francuscy rewolucjoniści wymyślili suwerenność narodu, którą przeciwstawili suwerenności króla i monarchii. Pierwotny nacjonalizm o charakterze plebejskim i antytradycjonalistycznym został zatem sprzęgnięty z wojującą demokracją, która miała obalać ołtarze i trony. W pierwszej fazie rewolucji naród utożsamiano ze stanem trzecim, następnie pojęcie to zawężono do zbioru podatników i w końcu ograniczono do ubogich, w każdym z tych wariantów wykluczając arystokrację i duchowieństwo.

W wyniku ewolucji idei narodowej, która trwała do końca XIX wieku, działalność rozpoczęły ruchy stricte nacjonalistyczne, zwykle autorytarne i często monarchistyczne. W celu ich odróżnienia od wczesnej, rewolucyjnej fazy nacjonalizmu Renat Johannet, francuski pisarz polityczny, w 1918 roku wprowadził nowy termin:

Nacjonalitaryzm (franc. nationalitarisme od nationalitaire — narodowościowy) — neologizm stworzony dla odróżnienia ideologii głoszącej suwerenność narodu oraz etniczno-językową albo rasową zasadę narodowościową od doktryny tradycjonalistycznego nacjonalizmu, uznającego państwo za suwerena i formę bytu „narodu historycznego”, niekoniecznie homogenicznego rasowo, etnicznie i językowo.

Zapraszamy do zapoznania się z wykładem pana prof. dra hab. Jacka Bartyzela: