Akademia Mozartowska

Narodowe Forum Muzyki

Narodowe Forum Muzyki

plac Wolności 1, Wrocław

Akademia Mozartowska

9-14 lutego 2016 roku

Koncerty:

9 lutego, godz. 19.00

Sala główna KGHM

Isabelle Faust i Il Giardino Armonico

Wykonawcy:

Isabelle Faust – skrzypce

Giovanni Antonini – dyrygent

Il Giardino Armonico

Program:

J. Haydn, Symfonia f-moll nr 49, Hob.: I:49 „La passione”

W.A. Mozart, I Koncert skrzypcowy B-dur KV 207

***

J. Haydn, Uwertura do opery L’isola disabitata Hob. XXVIII:9

W.A. Mozart, V Koncert skrzypcowy A-dur KV 219

Gdy w 1756 roku śliczna Teresa Keller wstąpiła do klasztoru, złamała serce debiutującemu wówczas w muzycznym świecie Józefowi Haydnowi. Ojciec panny w zamian zaproponował małżeństwo ze swą starszą córką – Anną Marią. Trudno wytłumaczyć, dlaczego kompozytor na to przystał – ostatecznie pani Haydn okazała się fatalną gospodynią, w dodatku za nic miała talent męża. Artysta uciekał od żony – wałęsał się wtedy tu i ówdzie i pisał kolejne utwory. Być może gdyby w życiu prywatnym bardziej mu się powodziło, to nie stworzyłby tak wielu dzieł, a także nie zyskałby aż takiej sławy i uznania współczesnych mu artystów, w tym Wolfganga Amadeusza Mozarta.

Haydn zadziwiająco szybko zyskał szacunek współpracujących z nim muzyków. Stąd też członkowie prowadzonej przez niego orkiestry zwykli nazywać go Papą. Pod jego urokiem był również Mozart, który nie tylko wzorował się na twórczości Haydna, ale również dedykował mu sześć swoich kwartetów smyczkowych. Kompozytorzy zaprzyjaźnili się, gdy Mozart na stałe osiadł w Wiedniu. Dobroduszny Haydn jako jeden z niewielu nie odwrócił się od Mozarta w ostatnim roku jego życia, kiedy sytuacja finansowa i zdrowotna kompozytora pogarszała się z dnia na dzień, a poza wiedeńskimi lichwiarzami nikt się już nie interesował geniuszem z Salzburga. Obu twórców łączyły nie tylko doskonałe prywatne relacje, ale również muzyka, na której historyczny rozwój mieli ogromny wpływ. Klasycyzm, który rozpoczął swą twórczością Haydn, swe apogeum osiągnął właśnie w twórczości Mozarta. Mimo ogromnej roli, jaką odegrał w historii sam Papa, wyznaczając drogę kolejnym pokoleniom, podchodził on do swych osiągnięć z ogromnym dystansem i niesłuszną skromnością, nierzadko mawiając: Beethoven jest pierwszy, Mozart jedyny, a ja dzięki Bogu – trzeci.

Gwiazdą pierwszego koncertu w ramach Akademii Mozartowskiej będzie wybitna niemiecka skrzypaczka, Izabela Faust. Artystka na światowych estradach pojawiła się zaraz po tym, gdy w wieku 21 lat wygrała prestiżowy konkurs Premio Paganini w Genui. Od dwudziestu lat gra na skrzypcach Stradivariusa „Sleeping Beauty” z 1704 roku udostępnionych przez L-Bank Baden-Württemberg. Skrzypaczce towarzyszyć będzie tegoroczny laureat wrocławskiej nagrody muzycznej, Jan Antonini, wraz ze swym niezwykłym zespołem specjalizującym się m.in. w wykonawstwie muzyki epoki klasycyzmu – Il Giardino Armonico.

10 lutego, godz. 19.00

Sala Kameralna

Christine Schornsheim i Soliści Wrocławskiej Orkiestry Barokowej

Wykonawcy:

Christine Schornsheim – pianoforte

Dóra Ombodi – flet

Zbigniew Pilch – skrzypce

Dominik Dębski – altówka

Jarosław Thiel – wiolonczela

Program:

C.Ph.E. Bach, Kwartet G-dur na flet, altówkę, wiolonczelę i pianoforte Wq. 95, H. 539

W.A. Mozart, Kwartet fortepianowy Es-dur KV 493

***

C.Ph.E. Bach, Sonata G-dur na flet i b.c. Wq. 133, H. 564 „Hamburska”

W.A. Mozart, Kwartet fortepianowy g-moll KV 478

Historia ma do potomków Jana Sebastiana Bacha pewien żal. Po śmierci lipskiego kantora ani jedno z jego wielu dzieci nie zadbało o to, by zabezpieczyć dorobek artystyczny ojca, co sprawiło niemały kłopot późniejszym badaczom muzyki. Z drugiej strony kolejne pokolenia kompozytorów mają za co być wdzięczne synom Bacha – byli oni ostatnimi z rodziny, którzy wpłynęli na dalszy rozwój muzyki. Wśród potomków Bacha niewątpliwie wyróżnia się syn z pierwszego małżeństwa – Karol Filip Emanuel. Wykorzystując to, co najlepsze w twórczości ojca i uzupełniając o własne innowacje, wpłynął na późniejszy kształt muzyki XVIII wieku. Gdyby nie on, najprawdopodobniej nie byłoby twórczości Haydna, przynajmniej w znanej nam postaci, a co za tym idzie, również i Mozarta. W przeciwieństwie do swojego ojca, z zamiłowaniem poświęcającego się muzyce religijnej, Karol Filip Emanuel tworzył przede wszystkim muzykę świecką. Zobowiązywało go do tego również stanowisko na dworze Fryderyka II Hohenzollerna. W związku z tym wpłynął na niezwykły rozwój grywanych na dworach sonat, utworów zespołowych czy koncertów. Nic więc dziwnego, że twórczość jednego z ostatnich Bachów zyskała tak wielkie uznanie klasyków. Tym bardziej że o kolejnych członkach rodu, oczywiście poza wyjątkowym Wilhelmem Friedemannem Bachem, historia już prawie nie pamięta. Muzyczne zdolności przejawiał jedynie jeden z wnuków mistrza baroku – Wilhelm Fryderyk Ernest. Później kompozytorski talent w rodzinie widocznie wygasł.

Kolejny koncert Akademii Mozartowskiej w Narodowym Forum Muzyki poświęcony będzie nie tylko Mozartowi, ale również twórcy, który wyznaczył drogę klasykom znacznie wcześniej, niż zrobił to Józef Haydn. Krystynie Schornsheim, specjalistce wykonawstwa muzyki baroku i klasycyzmu, która tym razem zasiądzie przed pianoforte (prototypem fortepianu), towarzyszyć będą soliści Wrocławskiej Orkiestry Barokowej: Dorota Ombodi, Zbigniew Pilch, Dominik Dębski i Jarosław Thiel.

11 lutego, godz. 12.00

Sala Kameralna

Matinée

Wykonawcy:

uczestnicy kursu prowadzonego przez Christinę Schornsheim

Program:

W.A. Mozart – utwory na instrumenty klawiszowe, muzyka kameralna

Za życia Wolfganga Amadeusza Mozarta rzesze muzyków ubiegały się o to, by mistrz udzielił im lekcji. Było to nie lada wyzwaniem, bo kompozytor nie przepadał za uczeniem – jak sam wspominał, zabierało mu to zbyt dużo czasu i przeszkadzało w pracy twórczej. Jednak byli i tacy, którym udało się nakłonić mistrza, aby udzielał im lekcji. Po wielu prośbach Mozart wziął pod swoją opiekę młodego Jana Nepomucena Hummla, którego w efekcie traktował jak syna. Młodzieniec dzięki pomocy Mozarta i trosce ojca szybko zyskał sławę. Kolejnym z najznakomitszych kompozytorów w historii, którym podobno udało się spotkać z wielkim klasykiem, był Ludwik van Beethoven.

Choć od śmierci Mozarta minęło 225 lat, to w dalszym ciągu jego twórczość jest kopalnią wiedzy dla młodych adeptów sztuki muzycznej – zarówno kompozytorów, jak i wykonawców. Akademia Mozartowska to wspaniała okazja na spotkanie z muzyką Wolfganga Amadeusza i dla melomanów, i dla młodych muzyków. Kolejny koncert w ramach tych wyjątkowych spotkań będzie podsumowaniem jednego z kursów mistrzowskich odbywających się w ramach Akademii. Tym razem wystąpią tegoroczni podopieczni Krystyny Schornsheim – wybitnej niemieckiej klawesynistki i pianistki specjalizującej się w wykonawstwie historycznym. Artystka słynie nie tylko ze współpracy z najwybitniejszymi postaciami światowej sceny muzycznej, ale również z bogatego dorobku nagrań twórczości wielkich mistrzów baroku i klasycyzmu. Na swoim koncie ma m.in. liczne nagrania utworów klawesynowych Jana Sebastiana Bacha oraz aż trzynastopłytowe wydanie wszystkich dzieł fortepianowych Józefa Haydna, których dokonała, grając na pięciu instrumentach z epoki. Młodzi artyści należący do klasy mistrzowskiej Schornsheim zaprezentują melomanom utwory Mozarta, które przygotowali w ramach kursów.

13 lutego, godz. 19:00

Sala Czerwona

Stefano Barneschi i uczestnicy Akademii Mozartowskiej

Wykonawcy:

Stefano Barneschi – skrzypce, prowadzenie

Marco Bianchi – skrzypce

Marcello Scandelli – wiolonczela

soliści, chór i orkiestra – uczestnicy Akademii Mozartowskiej

Program:

Divertimenta, sonaty kościelne, muzyka liturgiczna

W koncercie jest przewidziana przerwa

Już po raz trzeci w Narodowym Forum Muzyki wystąpią uczestnicy kursów mistrzowskich organizowanych w ramach kolejnej Akademii. W poprzednich edycjach młodzi muzycy zmierzyli się już z twórczością dwóch gigantów – Jana Sebastiana Bacha i Jerzego Fryderyka Händla. Po ikonach baroku czas na wielkiego mistrza klasycyzmu – Wolfganga Amadeusza Mozarta. W wykonaniu młodych artystów zabrzmi nie tylko dworska muzyka rozrywkowa, za którą kompozytora kochała arystokracja i mieszczanie. Program koncertu obejmuje również muzykę sakralną mistrza, często zapomnianą poza słynnymi Mszą c-moll KV 427 i Requiem d-moll KV 626.

W sobotni wieczór młodym adeptom sztuki muzycznej zrzeszonym w ramach kursów Akademii Mozartowskiej towarzyszyć będą wybitni znawcy muzyki poprzednich epok, specjalizujący się przede wszystkim w wykonawstwie utworów barokowych i klasycznych. Orkiestrę poprowadzi bowiem włoski skrzypek Stefan Barneschi, na co dzień związany z Il Giardino Armonico. Ponadto wystąpią dwaj inni muzycy z zespołu – Marek Bianchi i Marceli Scandelli.

14 lutego, godz. 19.00

Sala Główna KGHM

Wesele Figara

Wykonawcy:

Giovanni Antonini – dyrygent

Christian Senn – Conte

Olga Pasiecznik – Contessa

Veronica Cangemi – Susanna

João Fernandes – Figaro

Jose Maria Lo Monaco – Cherubino

Aleksandra Lewandowska – Marcelina

Tomáš Král – Bartolo, Antonio

Aleksander Kunach – Basilio, Curzio

Francesca Aspromonte – Barbarina

Chór NFM

Agnieszka Franków-Żelazny – kierownictwo artystyczne

Wrocławska Orkiestra Barokowa

Jarosław Thiel – kierownictwo artystyczne

Program:

W.A. Mozart, Wesele Figara KV 492

W koncercie jest przewidziana przerwa

Wawrzyniec da Ponte niewątpliwie był jednym z najlepszych librecistów w Wiedniu. Bystry, dowcipny, świetny pisarz – wręcz doskonały partner dla Mozarta. Nic więc dziwnego, że artyści stworzyli zgrany duet. Ich współpraca układała się doskonale, a dziś trudno sobie wyobrazić, jak potoczyłaby się historia, gdyby ta dwójka w ogóle się nie spotkała. Da Ponte stworzył bowiem teksty do trzech najlepszych włoskich oper Mozarta, w tym do Wesela Figara.

Wesele Figara Mozart stworzył równie szybko, jak resztę swoich dzieł – fantastyczne tempo pisania zawdzięczał temu, że zanim przelał utwór na papier, dzieło znajdowało się już w całości skomponowane w głowie artysty, pozostawało więc jedynie je zapisać. Jednak mimo szybkiego czasu powstania Wesela Figara jego premiera była wielokrotnie przekładana. Wiązało się to z działaniami wrogo nastawionych do kompozytora (i przy okazji również do librecisty) Włochów pod przewodnictwem Antoniego Salieriego. Negatywne podejście spowodowane było zazdrością o rosnącą sławę i reputację Mozarta. Jedną z najczęściej wspominanych przez biografów prób zniszczenia spektaklu było doniesienie arystokratom, że Mozart i da Ponte umieścili w dziele balet, co było wówczas niedopuszczalne w austriackim teatrze operowym. Jeden z hrabiów w przekonaniu, że „może wszystko”, nakazał wówczas pozbawienie muzyki fragmentu zawierającego taniec. Sprytny librecista zaprosił jednak na próbę cesarza, który zaskoczony brakiem muzyki w jednej ze scen, przypominającej w efekcie teatrzyk kukiełkowy, od razu kazał sprowadzić tancerzy do wykonania tego fragmentu i osobiście zezwolił na wprowadzenie baletu. W efekcie premiera dzieła w wiedeńskim Burgtheater mimo zawiści Włochów odniosła wielki sukces – publiczność nie szczędziła oklasków, a niemal każda z arii była bisowana. W niemal 230 lat po pierwszym wystawieniu Wesela Figara niezwykłe dzieło Mozarta melomani usłyszą podczas koncertu finałowego Akademii Mozartowskiej. Światowej sławy śpiewakom towarzyszyć będzie Wrocławska Orkiestra Barokowa.