„Wojna” Artura Grottgera

Muzeum Narodowe we Wrocławiu

Muzeum Narodowe we Wrocławiu

plac Powstańców Warszawy 5

Wojna Artura Grottgera

26 listopada – 14 grudnia 2014 r.

Kuratorka: Ewa Halawa

Oryginalne rysunki Artura Grottgera składające się na cykl Wojna można zobaczyć w Muzeum Narodowym we Wrocławiu. To ostatni z cyklów rysunkowych Grottgera i jedyny, w którym artysta nie odwołuje się do konkretnych wydarzeń historycznych.

Wojna to cykl 11 rysunków wykonanych czarną i białą kredką na kartonie, powstały w latach 1866-1867. Celem artysty było stworzenie dzieła uniwersalnego, aktualnego w każdej epoce i w każdym kraju, które przedstawiałoby wojnę jako zjawisko okrutne i bezsensowne. Jednocześnie Grottger liczył, że podjęcie tak uniwersalnego i zawsze aktualnego tematu da mu szansę na ugruntowanie pozycji artystycznej i poprawę sytuacji materialnej, co z kolei pozwoli na pokonanie sprzeciwów rodziny narzeczonej Wandy Monné i założenie rodziny. Narzeczonej poświęca cały cykl, ukrywając na każdym z kartonów litery składające się na dedykację Dla mej Wandy. Na ostatnim kartonie, na marginesie, umieszcza, napisane pod wpływem chwilowego impulsu, słowa moja nadzieja.

Literackimi inspiracjami były: „Boska komedia” Dantego Alighieri i „Przedświt” Zygmunta Krasińskiego – wyjaśnia p. Ewa Halawa, kuratorka wystawy. – To dzięki nim wprowadził do cyklu dwie wiodące postaci – Artysty i prowadzącej go po piekle wojny Muzy. Początkowo tym postaciom artysta nadał rysy twarzy – własne i swojej narzeczonej. Później, pod wpływem rad m.in. francuskiego artysty Félixa Giacomottiego, zmienił je na bardziej klasyczne i uniwersalne.

Pierwszy karton zaczął Grottger rysować we wrześniu 1866 r. w Krakowie, następnie kontynuował prace we wsi Poręba, gdzie gościł u przyjaciół. Tam opracował i ukończył: Losowanie rekrutów, Pożegnanie, Pożogę i rozrysował Głód. Kolejne części powstawały już w Paryżu. W stolicy Francji pod wpływem wizyt w galeriach dokonał również zmian w rysunkach powstałych wcześniej. Cały cykl został ukończony w lipcu 1867 r., w tym samym miesiącu został zaprezentowany na Wystawie Powszechnej w Paryżu. W listopadzie tego samego roku za 8 tysięcy franków Wojnę kupił cesarz Franciszek Józef. Po śmierci cesarza dzieło Grottgera zostało podzielone między jego spadkobierców, następnie odkupione od nich w 1922 r. przez państwo polskie i prywatne instytucje. Trafiło do Galerii Narodowej miasta Lwowa, a w 1947 r. przekazane zostało do Muzeum Państwowego (od 1970 r. Muzeum Narodowe) we Wrocławiu.

Wojna jest najlepiej udokumentowanym cyklem Grottgera, który swoje koncepcje i pomysły szczegółowo opisywał w listach do narzeczonej. Jest również jego jedynym cyklem, który otrzymał odautorski tekst będący literackim komentarzem do kartonów.

Rysunki składające się na cykl:

1.            Pójdź ze mną przez padół płaczu

2.            Kometa

3.            Losowanie rekrutów

4.            Pożegnanie

5.            Pożoga

6.            Głód

7.            Zdrada i kara

8.            Ludzie czy szakale

9.            Już tylko nędza

10.          Świętokradztwo

11.          Ludzkości, ty rodzie Kaina