Bursztyn. Skarb Bałtyku

Muzeum w Gliwicach

Początek jesieni będzie wyjątkowo piękny tego roku – już od października sale ekspozycyjne Willi Caro (ul. Dolnych Wałów 8a) rozświetli swoim blaskiem… Złoto Północy. Najnowsza wystawa Muzeum w Gliwicach, której otwarcie nastąpi 7 października 2023 r., jest pierwszą na Śląsku ekspozycją prezentującą tak wielowymiarowo i kontekstowo owo naturalium. Na wystawie będzie można zobaczyć około trzystu obiektów, z czego ponad dwieście wypożyczono z kilkudziesięciu polskich instytucji muzealnych (w tym rezydencji królewskich), kolekcji kościelnych, zbiorów uniwersyteckich, instytutów badawczych oraz kolekcji prywatnych¹. Wiele z nich nigdy wcześniej nie było prezentowanych szerszej publiczności. Kuratorem ekspozycji jest pan Robert B. Bartkowski, historyk sztuki, muzealnik, kustosz w Dziale Sztuki i Rzemiosła Artystycznego Muzeum w Gliwicach. W trakcie jej trwania poprowadzi również pięć wykładów tematycznych (połączonych z oprowadzaniem kuratorskim). Wystawa potrwa do 7 stycznia 2024 r.

Ekspozycji towarzyszy oferta edukacyjno-warsztatowa dla szkół oraz osób indywidualnych.

Na otwarcie wystawy zapraszamy o godz. 12.00. W ramach wernisażu odbędą się oprowadzanie kuratorskie i wykład pt. Nieznana kolekcja bursztynowych cymeliów ze zbiorów dawnego Śląskiego Muzeum Rzemiosła Artystycznego i Starożytności we Wrocławiu do 1945 r. i jej dalsze losy (o godz. 14.00).

Na wystawie prezentujemy cymelia ze zbiorów polskich, co ma podkreślić popularność Złota Północy, które występowało zarówno w średniowiecznych skarbcach książęcych, jak i nowożytnych włoskich studiolach czy cesarskich kunstkamerach. Wiele z nich eksponujemy po raz pierwszy w historii tych dzieł, i to w towarzystwie wysokiej klasy obiektów złotniczych, malarstwa, grafiki oraz innych naturaliów. Wśród eksponatów znajdą się m.in. pamiątki po polskich królach (klejnot sentymentalny w kształcie serca należący do Anny Jagiellonki czy bursztynowy pucharek, tzw. kulawka, wiązany z Zygmuntem III Wazą), nowożytne cuda bursztynniczego rzemiosła artystycznego z dwóch najważniejszych w tamtym czasie jego ośrodków – Gdańska oraz Królewca, obiekty archeologiczne, przyrodnicze, starodruki opowiadające o bursztynie i wiele innych eksponatów reprezentujących okres od nowożytności po współczesność. Nie zabraknie oczywiście dzieł z jednej z największych muzealnych kolekcji biżuterii artystycznej w Polsce, której dysponentem jest Muzeum w Gliwicach, w towarzystwie nowoczesnych prac dzisiejszych twórców bursztynników i złotników z innych wybitnych kolekcji. Pełna różnorodność! Fakt, że na jednej wystawie możemy zobaczyć królewskie skarby, naturalne inkluzje czy statuetkę Bursztynowego Słowika należącą do Stanisława Soyki, nie powinien nikogo dziwić – bursztyn w naszej kulturze osadzony jest mocniej, niż sądzimy. O tym też jest ta wystawa – mówi Robert B. Bartkowski, kurator ekspozycji.

Serdecznie zapraszamy na wykład pana Roberta B. Bartkowskiego pt. Skarb Królów. Bursztynowe pamiątki królewskie w zbiorach polskich, który odbędzie się 18 listopada o godz. 12.00. Po spotkaniu, około godz. 13.15, zaplanowane jest kuratorskie oprowadzanie po wystawie. Wstęp wolny.

***

Bursztyn bałtycki od momentu odkrycia zadziwiał człowieka swoim pięknem i ciepłem, które porównywano z samym słońcem. Pragnienie posiadania tego naturalium było więc niczym pragnienie uchwycenia na zawsze słonecznych promieni i to właśnie ono towarzyszyło przez wieki wielkim tego świata – cezarom, książętom, królom czy cesarzom. Kolejny z wykładów kuratorskich towarzyszących wystawie „Bursztyn. Skarb Bałtyku” w Muzeum w Gliwicach będzie okazją, aby z bliska przyjrzeć się bursztynowym królewskim pamiątkom zachowanym do naszych czasów. Dwie, niezwykle cenne, znajdziemy także na naszej wystawie… – mówi Robert B. Bartkowski.

16 grudnia, godz. 12.00 – wykład: Złoto Północy i jego największe europejskie kolekcje (prowadzenie: Robert B. Bartkowski), godz. 13.15 – oprowadzanie kuratorskie.

7 stycznia, godz. 12.00 – wykład: Bursztyn nie tylko na północy. Polskie zbiory muzealne i kolekcje prywatne (prowadzenie: Robert B. Bartkowski), godz. 13.15 – oprowadzanie kuratorskie.

Wyjątkowość bursztynu bałtyckiego, którą staraliśmy się jak najszerzej przybliżyć w trakcie minionych czterech spotkań, to swoista podróż w czasie. Od odkrycia jego piękna przez polskich królów, poprzez zachwyt europejskich dworów tym naturalium, aż po ostateczne odnalezienie swojego miejsca w najważniejszych kolekcjach muzealnych świata. Ostatnim przystankiem naszej wędrówki będą ponownie Polska i jej zbiory muzealne oraz kolekcje prywatne. Przeniesiemy się m.in. do Muzeum Zamkowego w Malborku na wystawę „Bursztynowe konteksty” i Muzeum Bursztynu w Wielkim Młynie w Gdańsku. Nie zabraknie również Amber Museum w Krakowie przy ul. św. Jana, a także prac z Kolekcji Współczesnej Polskiej Sztuki Złotniczej Marii Magdaleny Kwiatkiewicz w Poznaniu. Na koniec zostawimy miejsce, w którym nie tylko zorganizowaliśmy tę niecodzienną wystawę, ale w którego kolekcji biżuterii po 1945 roku jest wiele prac bursztynowych. Miejsce, w którym mieliśmy szansę tej jesieni i zimy ogrzać się w blasku „Złota Północy” – Muzeum w Gliwicach.

¹ Muzeum Zamku Królewskiego na Wawelu, Skarbca katedry na Wawelu, Zamku Królewskiego w Warszawie, Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Muzeum Zamkowego w Malborku, Muzeum Gdańska, Muzeum Narodowego w Kielcach, Muzeum ISEZ PAN w Krakowie, Biblioteki PAN i PAU w Krakowie i wielu innych.