Drewniane klejnoty

Muzeum Narodowe we Wrocławiu

Drewniane klejnoty

25 lutego — 28 września 2014 roku

Muzeum Narodowe we Wrocławiu

plac Powstańców Warszawy 5

Pionki z XVI wieku dekorowane portretami władców, wizerunkami muzykantów i tancerzy, pionki zdobione przedstawieniami owoców i warzyw, kasetka do gry — to niektóre z eksponatów pokazywanych na tej wystawie. Najcenniejszym z wystawionych obiektów jest pionek Leonarda Dannera przedstawiając portret rodziców Serwiusza Sulpicjusza Galby, cesarza rzymskiego (lata 68-69). Z niezwykłą precyzją oddane są w nim szczegóły anatomiczne portretowanych i dekoracje.

W okresie późnego średniowiecza i na początku renesansu popularne były pionki wykonane z kości słoniowej lub z drewna, dekorowane reliefowymi przedstawieniami. Około 1500 roku, w celu uproszczenia pracy przy dekoracji plastycznej, zaczęto niekiedy stosować odlewy, które następnie malowano na różne kolory. Około 1540 r. nastąpiła największa zmiana w technice wytwarzania pionków do gry polegająca na zastosowaniu prasy, zbliżonej do tej, którą wykorzystywano do bicia monet i medali. Za jej wynalazcę uważa się Leonarda Dannera. Urządzenie to musiało naciskać na drewniany krążek z siłą większą niż cztery tony bardzo równomiernie i powoli, aby powstał trwały odcisk (szybkie tłoczenie stosowane przy biciu monet niszczyło drewno). Ponadto nadawały się do tego tylko kawałki twardego drewna jak: bukszpan, heban, dąb, buk, orzech, czasami korzystano z innych — lipy czy drewna drzew owocowych.

Pionki drewniane Leonarda Dannera dekorowano popiersiami królów, władców, wysokich dostojników, artysta sięgał także po tematy antyczne, tworząc wyidealizowane portrety cesarzy rzymskich i ich żon. W ten sposób stworzył on typ dekoracji pionka, który był powielany przez następne prawie 300 lat.

Na wystawie można będzie zobaczyć również szesnastowieczne pionki bardzo oryginalnie zdobione przedstawieniami tańczących par i muzykantów. Ten temat pojawił się nieprzypadkowo, tłumaczy pani Małgorzata Korżel-Kraśna, kuratorka wystawy: Tańce i muzykowanie to były ulubione świąteczne rozrywki ludności wiejskiej. Według ówczesnych duchownych tego typu zabawy zachęcały do rozwiązłości obyczajowej i były grzeszne, podobnie jak pijaństwo oraz hazard. Umieszczenie takich dekoracji miało pełnić rolę edukacyjną i przypominać, że należy się tych zajęć wystrzegać, ponieważ prowadzą na złą drogę. Realizowano w ten sposób hasło i dziś znane „edukacja przez zabawę”.