„Nie ma już teraz Emausów takich, jakie bywały dawniej…”

Muzeum Krakowa

„Nie ma już teraz Emausów takich, jakie bywały dawniej…”. Emaus i Rękawka w XIX i XX wieku jako dziedzictwo kulturowe Krakowa

11 kwietnia 2024 r., godz. 17.00

Pałac Krzysztofory, Rynek Główny 35

W każdy Poniedziałek Wielkanocny na krakowskim Zwierzyńcu odbywa się Emaus, a we Wtorek Wielkanocny odbywa się w Podgórzu Rękawka. Do dziś są tłumnie odwiedzane, jednak całkowicie zmienił się charakter tych wydarzeń. Do połowy XX w. zarówno Emaus, jak i Rękawka były wielkimi festynami ludowymi, połączonymi z kiermaszami, na których obok dewocjonaliów, różnych wiktuałów i słodyczy królowały zabawki i pamiątki odpustowe. Na straganach pojawiały się zabawki nieznane gdzie indziej, a będące niegdyś atrybutami wiosennych obrzędów. Były to m.in. gliniane dzwonki i gwizdki, figurki ptaków oraz tzw. drzewka życia. Te ostatnie, podobnie jak inne zabawki, wyrabiali bezrobotni zimą krakowscy murarze. Wykład odnosi się do zachowanej w Muzeum Etnograficznym w Krakowie kolekcji zabawek sprzedawanych na Emausie i Rękawce od końca XIX do połowy XX w. Będzie próbą przedstawienia dawnego świata krakowskich wiosennych odpustów i odpowiedzi na pytanie: czym one były dla mieszkańców Krakowa i okolic? Tłumnym, wiosennym spacerem połączonym z możliwością zakupu zabawek dla dzieci, okazją do zabawy i uczestniczenia w zielonym karnawale, a może świętem religijnym owianym nutą patriotyzmu?

Naszym przewodnikiem po dawnych odpustach będzie pani Małgorzata Oleszkiewicz – etnograf, emerytowana kustosz Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli w Krakowie, autorka artykułów i publikacji oraz wielu wystaw realizowanych w kraju i za granicą. Zajmuje się m.in. kulturowymi i społecznymi aspektami zwyczajów i obrzędów, wytworów rzemiosła i sztuki ludowej oraz problematyką muzeologiczną. Członkini Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Stowarzyszenia Muzealników Polskich oraz Międzynarodowej Rady Muzeów. Wstęp wolny.

Oprowadzanie kuratorskie „Przystanek Zwierzyniec. Wystawa drzewek emausowych”

14 kwietnia, godz. 11.00

Pałac Krzysztofory

Zapraszamy na pokonkursową wystawę emausowych drzewek. Wraz z przewodnikiem zanurzymy się w historii Zwierzyńca oraz spróbujemy odkryć sekrety dawnych Emausów. Przyjrzymy się dziełom współczesnych autorów drzewek emausowych i podziwiając ich zdolności i kreatywność, odkryjemy, w jaki sposób żyje tradycja, jak historia kształtuje współczesność. Najmłodszych zaś zapraszamy, aby podążając za wskazówkami czarnego kota Włodka, odkryli, z czego powinno się składać prawdziwe drzewko emausowe.

Prowadzenie: pani Maria Lempart. Wstęp z biletem na wystawę.

Podgórze pod lupą – domy

10 kwietnia, godz. 18:00

Muzeum Podgórza, ul. Bolesława Limanowskiego 51

Architektura mieszkaniowa w miastach ma swoją specyfikę. Kojarzymy ją głównie z wielopiętrowymi budynkami. Wcześniej były to kamienice, teraz są bloki mieszkalne. Jednak w niewielkim mieście, jakim było Podgórze na przełomie XIX i XX w., wyglądała ona zupełnie inaczej. O tej specyfice i zasadach budowania opowie pan Robert Gaweł na kolejnym spotkaniu przy makiecie… a może makietach? Serdecznie zapraszamy do sali konferencyjnej na wykład wprowadzający, a potem do holu.

Wstęp wolny.

Ludzkość 2.0

11 kwietnia, godz. 18.00

Muzeum Nowej Huty, os. Centrum E 1

Loty w kosmos pchnęły kulturę ku poszukiwaniom nowych form życia społecznego, które rozwiną się w przyszłości poza Ziemią. Zanim powstały, od lat pięćdziesiątych dyskusja o podboju kosmosu oraz budowie baz na innych planetach uruchamiała wyobraźnię oraz tworzyła podbudowę dla futurologicznych wizji. Jak będą wyglądać relacje i uczucia w świecie długotrwałych i niebezpiecznych podróży? Jakie mity i rytuały będą organizować życie pozaziemskich komun? Wokół tych pytań rozwijały się literatura i film. Początkowo przeważały narracje optymistyczne, z czasem sceptyczne, wreszcie katastroficzne. Kosmos stał się także polem do dyskusji pomiędzy nauką i religią. Z jednej strony wyrażano sceptycyzm wobec wyższych idei i eksponowano triumf rozumu. Z drugiej strony poszukiwano właściwej formy dla opowiedzenia o relacji człowieka i nieskończoności. Kolejne spotkanie w ramach cyklu „Nowa Huta leci w kosmos. Technologia w życiu miast” będzie dotyczyć rytuałów przyszłości, które w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych determinowały rozwój kultury, znajdowały przełożenie na literaturę, muzykę i film. Spotkanie będzie też dotyczyć sposobu postrzegania futurystycznych wizji przyszłości przez związki wyznaniowe. Po dyskusji o kosmicznych podróżach, materialności rakiet, utopiach urbanistycznych nadszedł czas na dyskusję o mistycznym wymiarze kosmicznej epopei okresu powojennego.

Prowadzenie: pan dr Michał Wiśniewski. Wstęp wolny.

Przystań Muzeum, co muzealnicy robią na galarach?

11 kwietnia, godz. 19.00

Pałac Krzysztofory

Zapraszamy na wykład w ramach cyklu spotkań o tematyce rzecznej „Opowiedz mi rzekę”.

Jeśli nurtuje Cię pytanie, dlaczego niektórych muzealników zamiast w Muzeum częściej można spotkać na Wiśle, odwiedź nas. Zapraszamy na spotkanie o powstającym oddziale Muzeum Krakowa, podczas którego jego inicjatorzy opowiedzą o idei, planach i wyzwaniach z nimi związanych.

Prowadzenie: pani Matylda Wejdman, pan Mateusz Niemiec. Wstęp wolny.

Spacer po terenie byłego obozu Baulager 15/XIV
założonego przez Niemców na obrzeżach dawnej wsi Mogiła

14 kwietnia, godz. 14.30

Muzeum Nowej Huty

Wiosną 1940 roku na terenach rozciągających się pomiędzy dzisiejszym pl. Centralnym a willą Rogozińskich Niemcy założyli obóz pracy pod nazwą Baulager 15/XIV. Na jego terenie byli przetrzymywani Żydzi z Polski i Węgier, jeńcy sowieccy, Polacy z KL Plaszow oraz polscy robotnicy przymusowi.

Prowadzenie: pan Grzegorz Jeżowski.

Wstęp: 20 zł. Rezerwacja: Centrum Obsługi Zwiedzających, tel. 12 426 50 60.