Kolekcje królów polskich

Zamek Królewski w Warszawie — Muzeum

Kolekcje królów polskich

konferencja naukowa z pokazem towarzyszącym

Obraz kolekcji – kolekcja w obrazie

Konferencja naukowa Kolekcje królów polskich, która odbędzie się 11 i 12 grudnia 2023 r., została przygotowana w ramach obchodów jubileuszu pięćdziesięciolecia odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie. Wydarzeniu towarzyszy pokaz kilku dzieł sztuki europejskiej powstałych w XVII wieku, których tematyka oscyluje wokół zagadnień ówczesnych kolekcji i kolekcjonerstwa. Pokaz Obraz kolekcji – kolekcja w obrazie będzie dostępny w Galerii Arcydzieł od 12 grudnia 2023 r. do 8 marca 2024 r.

Podczas konferencji w Zamku Królewskim w Warszawie (pl. Zamkowy 4) badacze różnych dziedzin podejmą następujące zagadnienia: tendencje kolekcjonerskie i mechanizmy tworzenia zbiorów przez polskich monarchów, losy zbiorów królów polskich, kolekcje królewskie a współczesne muzea, symboliczne znaczenie kolekcji królewskich.

Kolekcjonerstwo monarsze jest specyficzną odmianą zbieractwa. To właśnie królewskie zbiory często wyznaczały trendy danej epoki. Wyjątkowe były motywy kolekcjonerstwa monarszego. Jednym z nich było umiłowanie sztuki, które realizowało się w ramach szeroko rozumianego mecenatu artystycznego, w tym rozpościerania patronatu nad artystami. Należy pamiętać, że w przypadku monarchów umiłowanie sztuki niekoniecznie związane było ze znawstwem w tej dziedzinie. Zatrudniali agentów, którzy wybierali obiekty do kolekcji bądź doradzali zakup konkretnych dzieł, oraz kustoszy zbiorów. Drugim, istotniejszym motywem kolekcjonerstwa monarszego było jednak budowanie prestiżu – osobistego prestiżu władcy, a w szerszym kontekście również dynastii, a nawet państwa. Tak więc kolekcjonerstwo monarsze miało znaczenie symboliczne jako atrybut władzy zwierzchniej, manifestacja bogactwa i pozycji.

Obecnie pozostałości kolekcji królów polskich są przechowywane w krajowych muzeach-rezydencjach bądź muzeach o innym charakterze. Można również znaleźć polonika o proweniencji królewskiej w zagranicznych zbiorach muzealnych. Co ważne, pojawiają się także na rynku sztuki. Stale dąży się do odtwarzania kolekcji królów polskich. Zjawiska te generują potrzebę ciągłych badań proweniencyjnych oraz stawiają przed badaczami i muzealnikami wyzwania natury wystawienniczej zarówno w zakresie stałych ekspozycji, jak i wystaw czasowych, odzwierciedlających obecny stan badań w tym zakresie.

Konferencji towarzyszą dwa wydarzenia: pokaz malarstwa zatytułowany Obraz kolekcji – kolekcja w obrazie, dostępny z biletem do Galerii Arcydzieł, oraz zaprezentowana 12 grudnia internetowa baza poloników Instytutu Polonika. Partnerem konferencji jest Narodowy Instytut Dziedzictwa.

Eksponowane na pokazie dzieła pochodzą ze zbiorów: Zamku Królewskiego w Warszawie – Muzeum, Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Narodowego w Krakowie oraz Muzeum Sztuki im. Bohdana i Warwary Chanenków w Kijowie. Tematyka prezentowanych obrazów nawiązuje do zagadnień ówczesnych kolekcji i kolekcjonerstwa. XVII wiek, z którego pochodzą dzieła zgromadzone na pokazie, to okres, kiedy wszystko, co rzadkie i osobliwe, budziło zainteresowanie, to wówczas tworzono zbiory dzieł sztuki określane jako kunstkamery i gabinety osobliwości zwane wunderkamerami. W ówczesnych kolekcjach gromadzono naturalia, obiekty sztuki, aparaty naukowe oraz przedmioty egzotyczne. Zbiory te miały odzwierciedlać ówczesny stan wiedzy, były swoistym pomniejszeniem wszechświata, mikrokosmosem.

Kurator pokazu: dr Magdalena Białonowska

Program konferencji