Silesia et Wratislavia. Mapa Śląska Marcina Helwiga w kartografii śląskiej

Muzeum Miejskie Wrocławia

Silesia et Wratislavia. Mapa Śląska Marcina Helwiga w kartografii śląskiej (1561-1889)

Pałac Królewski we Wrocławiu, ul. Kazimierza Wielkiego 35

Na ekspozycji w Muzeum Historycznym w Pałacu Królewskim pokazane zostaną różne wydania słynnej mapy Śląska z 1561 roku autorstwa Marcina Helwiga, zarówno opracowane we Wrocławiu, jak i w innych europejskich miastach. Wystawa czynna od 11 lipca do 24 sierpnia 2014 roku.

Wstęp: 15 zł (bilet normalny), 10 zł (bilet ulgowy).

*****

Przede wszystkim służy ta mapa zrozumieniu historii starej i nowej kraju i jego sąsiadów (…) Przydaje się podczas podróży przy szukaniu drogi do właściwego miejsca (…) Wreszcie rozsądni ludzie mówią, że powinno się poznać własną ojczyznę. (Marcin Helwig, z omówienia do pierwszego wydania mapy, 1561)

Twórca pierwszej mapy Śląska Marcin Helwig (1516-1574) pochodził z Nysy. Studiował w Wittenberdze, a później na Uniwersytecie Jagiellońskim. Następnie przyjechał do Wrocławia. W 1552 zaczął pracować w słynnym Gimnazjum św. Marii Magdaleny. Na zlecenie wrocławskiego rajcy miejskiego i mecenasa Mikołaja Rehdigera sporządził w 1561 pierwszą nowoczesną, jak na tamte czasy, mapę Śląska Tabula geographica sive mappa Silesiae. Mimo że opracowana została na potrzeby szkoły i oparta na własnych pomiarach Helwiga, które prowadził wraz z uczniami, mapa jest dość dokładna. W pierwszym wydaniu mapy znajduje się obszerna dedykacją dla Mikołaja Rehdigera. Mapa została wykonana techniką drzeworytniczą w Nysie przez H. Krona. Znamy 14 wydań. Aż do XVIII wieku stanowiła podstawowe źródło informacji kartograficznej o Śląsku i była wzorem dla kolejnych wydawnictw, stąd też często nazywana jest „matką wszystkich map Śląska”. Mapa wykonana została w skali ok. 1:540.000 i zorientowana na południe. Przedstawia tereny od Krakowa do Bischofswerdy i od Poznania do Ołomuńca. Znajduje się na niej przeszło 370 lokalizacji. Jeden z dwóch egzemplarzy jej pierwszego wydania, który zaginął w 1945 roku, znajdował się w Bibliotece Miejskiej we Wrocławiu. Drugi do dziś przechowywany jest w Krajowej Bibliotece w Karlsruhe. Mapa Helwiga była znana także poza granicami Śląska. Przez ponad dwieście lat europejscy kartografowie wykorzystywali ją jako podkład dla swoich opracowań, co miało ogromny wpływ na jej popularność. Na ekspozycji w Muzeum Historycznym w Pałacu Królewskim pokazane zostaną różne wydania tej słynnej mapy, zarówno opracowane we Wrocławiu, jak i w innych europejskich miastach.

Wystawa powstała przy współpracy: Archiwum Narodowego w Krakowie, Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu, Muzeum Narodowego we Wrocławiu, Biblioteki Państwowej w Berlinie, Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Zamku Królewskiego w Warszawie oraz kolekcjonerów prywatnych.

Zorganizowanie ekspozycji było możliwe dzięki wsparciu finansowemu xięcia Sebastiana von Schoenaich-Carolath.