XX + XXI. Galeria Sztuki Polskiej

Muzeum Narodowe w Krakowie

Od 15 października 2021 roku Muzeum Narodowe w Krakowie zaprasza do nowej, stałej Galerii prezentującej sztukę polską XX i XXI wieku. Ekspozycja stanowi przegląd zjawisk i tendencji artystycznych, które pojawiły się w Polsce w ciągu ostatnich 120 lat.

Historia galerii sztuki współczesnej w Muzeum Narodowym w Krakowie sięga początków instytucji. W 1879 r. Henryk Siemiradzki podarował swoje dzieło Pochodnie Nerona, które stało się pierwszym obiektem w zbiorach. Przez lata zmieniały się koncepcje i miejsca prezentowania sztuki najnowszej, nigdy jednak nie była pokazywana w tak szerokim zakresie jak teraz. „XX + XXI. Galeria Sztuki Polskiej” zajmie całą przestrzeń II piętra w Gmachu Głównym MNK (al. 3 Maja 1).

 – „XX + XXI. Galeria Sztuki Polskiej” to największy projekt wystawienniczy i inwestycyjny, jaki Muzeum Narodowe w Krakowie realizuje w 2021 roku. Dla naszej publiczności przygotowaliśmy nową aranżację sal II piętra Gmachu Głównego, gdzie znalazły się dzieła sztuki od przełomu XIX i XX wieku po współczesność, reprezentujące najważniejsze kierunki artystyczne i najwybitniejszych twórców tych czasów. W nazwie Galerii, po raz pierwszy w historii Muzeum Narodowego w Krakowie, znalazł się XXI wiek. W ten sposób do Muzeum trafiają także nasze czasy i powstająca dziś sztuka, ale – jak warto podkreślić – kolekcjonowanie tego, co najnowsze, nie ma charakteru precedensowego. Historia zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie rozpoczyna się w 1879 roku od wpisania do muzealnego inwentarza pod numerem pierwszym obrazu Henryka Siemiradzkiego „Pochodnie Nerona” („Świeczniki chrześcijaństwa”), który powstał trzy lata wcześniej. To dowód na to, że nasze Muzeum od samego początku swojej działalności doceniało znaczenie sztuki współczesnej i uznawało ją za równie istotny element kultury narodowej jak zabytki z przeszłości. „XX + XXI. Galeria Sztuki Polskiej” jest nowym rozdziałem w tej historii, nie tylko ze względu na prezentowanie dzieł powstałych w ostatnich dwóch dekadach, z których najmłodsze – „K-dron. Między ziemią a niebem” Janusza Kapusty – zrealizowano w tym roku. Każda z części Galerii została inaczej niż dotąd zaprojektowana i w każdej znalazły się nieobecne dotąd dzieła sztuki, a te znane i najcenniejsze zaprezentowano w nowej kuratorskiej aranżacji, której autorami są kustosze z Działu Sztuki Nowoczesnej i Działu Sztuki Współczesnej. Na wystawie premierę mają prace krakowskich twórców grafiki, działających w drugiej połowie XX wieku. Nowością jest także sala z dziełami sztuki konceptualnej i abstrakcji geometrycznej oraz znacząca prezentacja rzeźby. Kolejna nowość to prezentacja sztuki użytkowej: od projektów z czasów II Rzeczypospolitej po szkło i ceramikę z lat 60. i 70. XX wieku. Nowatorskim elementem jest ponadto rozbudowana prezentacja materiałów edukacyjnych, wpisanych w architekturę wystawy, dzięki którym widzowie mogą zapoznać się z różnorodnymi kontekstami, w jakich powstawała sztuka XX i XXI wieku – mówi dyrektor MNK, pan prof. dr hab. Andrzej Szczerski.

W dwunastu salach, na powierzchni trzech tysięcy metrów kwadratowych Galerii, znalazło się w sumie sześćset dzieł sztuki. Układ nie jest w całości chronologiczny, miejscami ma charakter tematyczny. Galerię zapowiada pokaz rzeźb w holu, obejmujący prace stworzone w pierwszej połowie XX wieku, takich artystów jak Xawery Dunikowski, Ludomir Ślendziński, Wojciech Weiss czy Włodzimierz Konieczny. W pierwszej sali Galerii znalazło miejsce malarstwo początku XX wieku, tworzone m.in. przez Jacka Malczewskiego, Stanisława Wyspiańskiego, Józefa Mehoffera, Wojciecha Weissa, Olgę Boznańską, Jana Stanisławskiego.

Z okresu międzywojennego w kolejnej przestrzeni pokazane są dzieła ekspresjonistów, formistów, kolorystów, artystów awangardowych – m.in. Zbigniewa Pronaszki, Zofii Stryjeńskiej, Stanisława Ignacego Witkiewicza, Leona Chwistka, Jana Cybisa oraz Marii Jaremy. Relacje międzynarodowe ukazuje kolekcja Zuzanny i Jana Brzękowskich, obejmująca prace Jana Arpa, Ferdynanda Legera, Maxa Ernsta, Jana Brzękowskiego. Powstałe wówczas techniki fotomontażu i kolażu reprezentują prace Kazimierza Podsadeckiego oraz Janusza Marii Brzeskiego.

Kolejna przestrzeń to przegląd sztuki powojennej do 1989 r. Pojawiają się tu socrealizm, taszyzm, malarstwo materii, surrealizm, ekspresjonizm abstrakcyjny, nowa figuracja, sztuka zaangażowana w twórczości takich artystów jak Tadeusz Kantor, Maria Jarema, Jerzy Nowosielski, Andrzej Wróblewski, Łukasz Korolkiewicz, Ewa Kuryluk, a także przedstawiciele ugrupowań artystycznych – „Wprost” (Leszek Sobocki, Zbylut Grzywacz), „Ładnie” (Wilhelm Sasnal, Marcin Maciejowski) i „Gruppa” (Jarosław Modzelewski, Włodzimierz Pawlak).

W osobnej sali zgromadzone zostały prace reprezentujące abstrakcję geometryczną i konceptualizm. Oglądamy tam dzieła Henryka Stażewskiego, Stefana Gierowskiego, Edwarda Krasińskiego, Romana Opałki, Ryszarda Winiarskiego, Wojciecha Fangora, Natalii LL, Ewy Partum, Jerzego Rosołowicza, Stanisława Dróżdża oraz innych twórców.

Sztuka po roku 1989 zebrana jest pod tytułem „Transformacja”. To szeroki wybór prac znakomitych artystów ostatniego trzydziestolecia, m.in. Zofii Kulik, Wilhelma Sasnala, Moniki Sosnowskiej, Roberta Kuśmirowskiego, Piotra Uklańskiego i Jarosława Kozakiewicza.

Po raz pierwszy w przestrzeni stałej galerii sztuki współczesnej znalazła się grafika artystyczna. Można zobaczyć pochodzące z lat 1960–1985, wykonane w różnych technikach, prace takich artystów jak Jerzy Panek, Mieczysław Wejman, Zbigniew Lutomski, Ryszard Otręba czy Jacek Sroka.

Również po raz pierwszy pokazane są obiekty artystyczne ze szkła, przede wszystkim dzieła Henryka Albina Tomaszewskiego, ale też Aliny Kalczyńskiej-Scheiwiller.

Nowość w przestrzeni Galerii stanowi także ceramika artystyczna. Pokaz otwierają prace m.in. Konstantego Laszczki, Rudolfa Krzywca czy Leszka Dutki.

Wystawie towarzyszy pokaz filmów animowanych i eksperymentalnych takich twórców jak Julian Józef Antoniszczak, Jan Lenica, Andrzej Pawłowski czy Jerzy Kucia.

W ostatniej sali prezentowane są prace Tadeusza Kantora, Kazimierza Podsadeckiego i Oskara Dawickiego.

Ciekawym elementem wystawy  jest ścieżka edukacyjna. W wyznaczonych przestrzeniach nazwanych „Teksty i konteksty” można znaleźć archiwalne fotografie, portrety artystów, informacje o ich twórczości, epoce, do której należą, i kulturze danego czasu. Jest też miejsce dla dzieci: zaprojektowano dla nich stanowiska edukacyjne pod hasłem „Odkrywaj, patrz, doświadczaj”.

Towarzyszący wystawie album składa się z dwóch części. W pierwszej przedstawiono historię galerii sztuki współczesnej w Muzeum Narodowym w Krakowie, sięgającą początków tej instytucji, omówiono też bliżej jej zbiory, w tym kolekcję malarstwa, rzeźby, prac graficznych, ceramicznych oraz szkła. W drugiej części zaprezentowano około dwustu dzieł – wielu z nich towarzyszą opisy pozwalające umiejscowić je w kontekście twórczości ich autorów, a także powiększenia ukazujące istotne szczegóły czy fakturę prac. Uzupełnieniem albumu jest spis obiektów, które można zobaczyć w nowo powstałej galerii. Album można kupić na Targach Książki w Krakowie na Stoisku B44.

Koncert Sinfonietty Cracovii

24 października 2021 roku zapraszamy na koncert Orkiestry Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa Sinfonietta Cracovia, który jest wydarzeniem towarzyszącym otwarciu „XX + XXI. Galeria Sztuki Polskiej”.

W mało których dziedzinach sztuki kultura polska może się poszczycić takimi dokonaniami jak w muzyce poważnej XX i XXI wieku. Tacy kompozytorzy jak Krzysztof Penderecki – początkowo obrazoburczy awangardysta, później awangardysta à rebours, i Henryk Górecki – wybitny minimalista, który sam za tym określeniem nie przepadał, włączyli się w główny nurt światowego rozwoju muzyki, stając się w wielu kwestiach prekursorami trendów.

Dzieła obu kolegów po fachu usłyszymy o godz. 20.00 w wykonaniu Sinfonietty Cracovii pod dyrekcją pana Jerzego Dybała. Nie zabraknie przebojów, jak Trzy utwory w dawnym stylu obydwu kompozytorów. W holu Gmachu Głównego zabrzmią jeszcze: Serenada na smyczki i Sinfonietta nr 3 Kartki z nienapisanego dziennika Pendereckiego, której premierowe nagranie znalazło się na wydanej w ubiegłym roku płycie Sinfonietty Cracovii pt. Penderecki’s Sinfonietta(s), oraz motoryczny Koncert na klawesyn i orkiestrę smyczkową, w którym w roli solisty usłyszymy pana Marka Toporowskiego.

Repertuar:

Krzysztof Penderecki – Trzy utwory w dawnym stylu

Henryk Mikołaj Górecki – Trzy utwory w dawnym stylu

Henryk Mikołaj Górecki – Koncert klawesynowy

Krzysztof Penderecki – Serenada na smyczki

Krzysztof Penderecki – Sinfonietta no. 3

Wstęp wolny. Wymagana jest rezerwacja, tel.: 12 433 57 44.

*****

20 października o godz. 20.00 w przestrzeni „XX + XXI. Galerii Sztuki Polskiej” odbędzie się koncert w ramach festiwalu Sacrum Profanum: Post Scriptum.

Punktem wyjścia dla programu recitalu fortepianowego pana Reinholda Friedla – znanego już dobrze publiczności festiwalu tak z koncertów solowych (fortepian preparowany), jak i z występów z zespołem zeitkratzer – jest utwór Execution of Intelligence Zbigniewa Karkowskiego. To prawdopodobnie ostatni utwór instrumentalny tego związanego z Krakowem kompozytora, który nie doczekał się jeszcze premiery. Kontekst do tego wydarzenia stworzą trzy utwory zbudowane jedynie z trzech dźwięków.

Organizatorem wydarzenia jest festiwal Sacrum Profanum, dystrybucja biletów: Krakowskie Biuro Festiwalowe.