Listopad w Nadbałtyckim Centrum Kultury

Nadbałtyckie Centrum Kultury

Zamki Pomorza Gdańskiego. Elbląg

15 listopada 2023 roku, godz. 17.30. Wstęp wolny.

Ratusz Staromiejski, ul. Korzenna 33/35

Zapraszamy na spotkania z panem prof. Andrzejem Januszajtisem.

Zamek usytuowany w Elblągu mieścił się w południowo-zachodniej części miasta, istniał do 1454 r. W latach 1251–1309 był najważniejszym zamkiem krzyżackim w Prusach. Według kroniki Mikołaja von Jeroschina po zdobyciu Pomezanii bracia zakonni rozpoczęli wojnę z Pogezanami od spławienia materiałów do budowy zamku na łąkę w pobliżu miejsca, gdzie rzeka Elbląg wpada do Zalewu Wiślanego. Pierwotna twierdza miała jednak zostać zniszczona przez pogan, a następnie odbudowana po zakończeniu walk. Zamek w Elblągu powstał w 1237 r. po zdobyciu zachodnich ziem Pogezanii. Zgodnie z przekazem Piotra z Duisburga materiał na budowę zamku przygotowano zawczasu w Marienwerder. Średniowieczne teksty twierdzą także, że ziemno-drewnianą fortecę zasilono również cywilnymi osadnikami z Lubeki. Cywilne podgrodzie jeszcze w 1240 r. miało otrzymać prawo lubeckie, jednak jego zatwierdzenie przez zakon nastąpiło dopiero sześć lat później. Z tego okresu zachowała się również pieczęć miejska Elbląga, najstarsza z zachowanych pieczęci miast hanzeatyckich, przedstawiająca statek pod pełnymi żaglami.

Elbląg miał stać się rezydencją wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego, zaplanowano zatem również budowę wielkiego kościoła pw. św. Andrzeja, wspartego na romańskich kolumnach. W kościele znalazły się relikwie Krzyża Prawdziwego, podarowane w roku 1232 Hermannowi von Salza przez cesarza rzymskiego.

W trakcie wielkiej wojny Polski i Litwy z zakonem krzyżackim zamek w Elblągu został przejęty przez mieszkańców. Pełnię władzy zyskała wówczas Rada Miejska, a miasto złożyło hołd Władysławowi Jagielle w 1410 r. Gdy jednak wojska polsko-litewskie wycofały się z zajętych terenów, załoga krzyżacka powróciła, we wrześniu tego samego roku…

Zamki Pomorza Gdańskiego. Świecie

8 listopada, godz. 17.30. Wstęp wolny.

Zamek w Świeciu został zbudowany przez zakon krzyżacki około 1335 r. Od zachodu dostępu do zamku broniło warowne miasto, które przeniesiono z lokalizacji na skarpie w 1338 r. Zamek właściwy miał skrzydło północne (główne) oraz skrzydło wschodnie, a także dwa skrzydła parterowe. Jego nietypową cechą były cztery narożne wieże inspirowane francuskimi kasztelami. Zamek był oblężony w 1410 r. W czasie wojny trzynastoletniej, w 1454 r., oblegało go rycerstwo pomorskie i posiłki z Chełmna pod dowództwem Ottona Machwica, który zdobył warownię. W latach 1508–1772 zamek był siedzibą starostów królewskich. W XVII w. został zniszczony podczas wojen szwedzkich i nie został już odbudowany. W okresie dwudziestolecia międzywojennego ruiny znalazły się pod zarządem Wydziału Dróg Wodnych, ponieważ zostały przejęte z rąk Niemieckiej Inspekcji Wodnej jako własność państwowa. Z zachowanych murów jedynie wieża znajdowała się w dobrym stanie technicznym i służyła Wydziałowi, podobnie jak za czasów pruskiego zaboru, do obserwacji Wisły i sygnalizowania nadchodzącego niebezpieczeństwa powodzi. Mimo że wejścia były zamurowane, w zachowanych pomieszczeniach podziemi wieży wykryto nawet siedzibę i składnicę szajki złodziejskiej…

Duńskie drugie śniadanie. Premiera książki „Tradycje kulinarne Danii”

19 listopada, godz. 11.00

Duńska kultura kulinarna to nie tylko gwiazdki Michelin i menu degustacyjne. To również kraina chleba żytniego, słodkich wypieków pachnących marcepanem i orzechami oraz najróżnorodniejszych otwartych kanapek. Każdy przystanek podróży po Półwyspie Jutlandzkim i duńskich wyspach to odkrywanie nowych oblicz smaku.

Pani dr Magdalena Tomaszewska-Bolałek – orientalistka, specjalistka od turystki i dyplomacji kulinarnej, marki narodowej i marketingu miejsc, kierowniczka Food Studies na Uniwersytecie SWPS. Autorka książek o kulturach kulinarnych i zdobywczyni wielu światowych nagród, w tym wielu Gourmand World Cookbook Awards, Prix de la Littérature Gastronomique, Diamond Cuisine Award i Nagrody Magellana.

Transmisja online

Epitafium Adelgundy Zappio – konserwatorska podszewka

28 listopada, godz. 18.00

Centrum Świętego Jana, ul. Świętojańska 50

Spotkanie w ramach cyklu wykładów popularnonaukowych przygotowanych przez Dział Opieki nad Zabytkami NCK pod nazwą Ocalone od zapomnienia. Świętojańskie spotkania z kulturą i sztuką.

Tytuł intrygujący…? Podszewka to ważna, ale niewidoczna część garderoby, podobnie rzecz się ma z odbiorem dzieł sztuki, które podziwiamy w muzeach i kościołach. Żeby mogły zawisnąć na wystawie, te zabytkowe obiekty muszą być poddane pracom konserwatorskim. Konserwatorska podszewka to nic innego jak warsztat konserwatora zabytków. Na czym polega i jak wygląda praca konserwatorów, zanim zobaczymy dzieło sztuki na wystawie, poznamy na przykładzie świętojańskiego epitafium Adelgundy Zappio.

Prelegentka: pani Aleksandra Sobczyk – konserwatorka zabytków, za swoją pracę nagrodzona m.in. nagrodą im. prof. Jerzego Stankiewicza, od 2015 do 2022 r. pracowała nad przywróceniem barokowej polichromii w kościele w Krzywym Kole na Żuławach, konserwowała również świętojańskie epitafia A. Zappio i W. Fabriciusa, pracuje w Muzeum Miasta w Gdyni.

Koordynatorka: Iwona Berent, Kierowniczka Działu Opieki nad Zabytkami NCK.

W 2020 r. zakończyła się odbudowa i adaptacja kościoła pw. św. Jana w Gdańsku na centrum kultury. To wyjątkowy obiekt, który – nieczynny przez wiele dziesięcioleci – obecnie znów jest dostępny dla artystów, turystów i mieszkańców Gdańska. Dlatego zapraszamy do zapoznania się z zachowanym dziedzictwem kulturowym tego miejsca poprzez różne dziedziny nauki: historię, historię sztuki, architekturę, konserwację zabytków czy filologię klasyczną, czasami w sposób nieoczywisty i zaskakujący. Odkryjemy ciekawostki i detale, które nie są powszechnie znane, ale zostały zbadane przez specjalistów, którzy podzielą się z nami swoją wiedzą.