Nowoczesna ceramika. Wyroby fabryki R.M. Krause w Świdnicy (1882–1932)

Muzeum Narodowe we Wrocławiu

Muzeum Narodowe we Wrocławiu

plac Powstańców Warszawy 5

Nowoczesna ceramika. Wyroby fabryki R.M. Krause w Świdnicy (1882–1932)

21 czerwca – 9 października 2022 roku

Kuratorka wystawy: Jolanta Sozańska

Wazony, patery, ozdobne donice, a także inne naczynia – dziś rozpoznawane już tylko przez nielicznych – takie jak bola do podawania ponczu czy podstawa na nożyki do owoców, można oglądać na wystawie prezentującej wyroby fabryki R.M. Krause, działającej w Świdnicy na przełomie XIX i XX wieku. Ekspozycja przypomina wytwórnię, która w czasach świetności była wizytówką miasta, następnie popadła w zapomnienie, a dziś jej wyroby znów są modne i poszukiwane przez kolekcjonerów.

Fabryka – Kunst-Terrakotta-Waren Fabrik R.M. Krause – została uruchomiona w 1882 r., a jej oferta początkowo ograniczała się (zgodnie z nazwą) do naczyń terakotowych, głównie dekoracyjnych. Kilka lat później, dzięki wykorzystaniu dobrych gatunkowo glin z nieodległego Ujazdu, do produkcji można było wprowadzić popularny fajans delikatny oraz modną majolikę. Zmiana profilu przełożyła się na finansowe sukcesy – wytwórnia była na lokalnym rynku jedyną o takim profilu produkcji. Branżowe uznanie skutkowało nagrodami i medalami na wystawach regionalnych oraz ogólnokrajowych.

Swoje sklepy firma miała nie tylko we Wrocławiu, lecz także w Berlinie, Hamburgu, Mediolanie, Barcelonie, Londynie, Kijowie, a nawet w obu Amerykach i Australii. Po śmierci założyciela w 1902 r. fabryką początkowo kierowała wdowa, a później pomagał jej w tym syn Ryszard, wykształcony ceramik. W dalszym ciągu wytwarzano głównie rozmaite przedmioty dekoracyjne: wazony, patery, oprawy lamp, żardiniery, figury pojedyncze i w grupach, obrazy i plakiety, natomiast naczynia użytkowe, np. utensylia toaletowe, elementy stołowej zastawy – w mniejszych ilościach. Światowy kryzys z przełomu lat 20. i 30. XX w. przyniósł kłopoty, którym właściciel nie potrafił zaradzić i w 1932 r. produkcja została wstrzymana.

Na najstarszych zachowanych wyrobach przeważa dekoracja nawiązująca do baroku i rokoko: mięsista, plastyczna, lubująca się w zdecydowanych, nasyconych barwach i złoceniach. W latach 90. XIX w. kolory stają się subtelniejsze, a linie bardziej kapryśne – mówi pani Jolanta Sozańska, kuratorka wystawy. – Na przełomie epok nastaje moda na giętką secesję, która na początku XX w. ustępuje formom spokojniejszym, zgeometryzowanym. Wówczas pojawiają przedmioty o bardziej nowoczesnym wyglądzie, np. o powierzchniach chropowatych, nieszkliwionych lub pokrytych szkliwami zaciekowymi. Być może prócz ogólnoeuropejskich tendencji inspiracje płynęły z nieodległej Zawodowej Szkoły Ceramicznej w Bolesławcu, której absolwentem był Richard Krause, syn założyciela.

Na wystawie znalazło się blisko 60 zabytków pochodzących z kolekcji Muzeum Narodowego we Wrocławiu, Muzeum Dawnego Kupiectwa w Świdnicy, Muzeum Ceramiki w Bolesławcu i zbiorów prywatnych.