Odnalezione obrazy. Fotoestetyka hrabiego Benedykta Henryka Tyszkiewicza (1852–1935)

Muzeum Łazienki Królewskie

Odnalezione obrazy.
Fotoestetyka hrabiego Benedykta Henryka Tyszkiewicza (1852–1935)

Fotografie z końca XIX wieku, przedstawiające barwne życie arystokracji oraz kulturę i obyczaje na Litwie, w Polsce i Europie, zostaną zaprezentowane w Muzeum Łazienki Królewskie. Wśród około dwustu odbitek znajdą się ujęcia prezentujące autora zbioru: polsko-litewskiego arystokratę, który rodzinną fortunę wykorzystał m.in. do podróżowania i rozwijania pasji fotograficznej. Wystawa będzie dostępna od 8 grudnia 2023 do 10 marca 2024 r. w Stajniach Kubickiego.

Prezentowane zdjęcia stanowią znaną nam dziś część dorobku artystycznego hrabiego Benedykta Henryka Tyszkiewicza – bogatego ziemianina, a zarazem zamiłowanego fotografa. W trakcie podróży po Europie, Afryce i Ameryce Północnej za pomocą aparatu fotograficznego utrwalał wizerunki lokalnych mieszkańców. Autora poznamy nie tylko jako podróżnika, etnografa i portrecistę, lecz także jako artystę-kreatora (inscenizowane fotografie francuskich aktorek). Zdjęcia tworzył za pomocą różnych rodzajów aparatów, w tym gabarytowego aparatu atelierowego oraz małego podróżnego, co w XIX wieku było oznaką luksusu, a przede wszystkim profesjonalizmu. Tę techniczną różnorodność można zaobserwować na wystawie. Czytelna jest w różnych formatach odbitek i estetycznych efektach pracy fotografa.

Poza reportażem i migawkami z podróży Tyszkiewicz eksplorował granice fotografii poprzez grę tym, co prawdziwe i udawane, żart oraz inscenizację. Dlatego na wystawie, oprócz zdjęć prezentujących kulturowe dziedzictwo Litwy i Polski, będziemy mieli okazję przyjrzeć się barwnemu życiu XIX-wiecznej arystokracji. Tyszkiewicz nie tylko uwielbiał fotografować otoczenie, lecz również sam chętnie pozował do zdjęć. Obok scen z polowań i wnętrz pałaców zobaczymy go w wielu dowcipnych i stylizowanych ujęciach z rodziną i przyjaciółmi, a także z miłością jego życia, Francuzką Izabelą. Do barwnej postaci hrabiego nawiązuje oprawa graficzna ekspozycji w kolorze pomarańczowym: jest to odniesienie do drzewek pomarańczy, które hrabia z zamiłowaniem hodował w swojej posiadłości na Litwie – mówi pani Vilija Ulinskytė-Balzienė, kuratorka Muzeum Fotografii w Szawle (Siauliai), współorganizatora wystawy.

Widzowie będą mogli poznać artystyczne i naukowe ambicje hrabiego, jak również jego związki z Polską i Litwą. Twórczość Benedykta Henryka Tyszkiewicza, niezwykle interesująca ze względu na swoje walory estetyczne, jest także świadectwem okresu szczególnych relacji w polsko-litewskiej wspólnocie kulturowej.

Przez długi czas uważano, że fotografie hrabiego zaginęły, a jego twórczość była znana jedynie z kilku zdjęć oraz nielicznych publikacji w prasie. Jednak kilkadziesiąt lat temu na rynku sztuki we Francji pojawiły się dwa niewielkie zbiory autorskich odbitek Tyszkiewicza, które następnie zaprezentowano na wystawie we francuskim Muzeum Nicefora Niépce’a. Kolejny, ogromny zbiór pojawił się w ostatnich latach na Litwie dzięki staraniom małżeństwa kolekcjonerów, Grażyny i Giedymina Petraitisów. Z ich kolekcji i zbiorów Muzeum Fotografii w Szawle pochodzą fotografie prezentowane w Łazienkach Królewskich.

Ekspozycji towarzyszy bogaty program wydarzeń, z czego najbardziej godne polecenia są:

oprowadzanie kuratorskie, prowadzone przez pana dr. Dainiusa Junevičiusa, kuratora ekspozycji (8 grudnia, godz. 15.00);

wykład pana dr. Dainiusa Junevičiusa pt. Nowa historia fotografii XIX wieku na Litwie (9 grudnia, godz. 12.30).

Wstęp na oba wydarzenia jest bezpłatny, obowiązują zapisy.

Muzeum zaprasza też na spotkania i warsztaty poświęcone m.in. technikom fotograficznym, dawnym grom, tradycjom i obyczajom.

Wstęp: 16 zł – bilet normalny, 8 zł – ulgowy, 1 zł – dla osób w wieku od 7 do 26 lat. W piątki wstęp wolny.

Organizatorzy: Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie (ul. Agrykola 9) oraz Muzeum Fotografii w Szawle (Siauliai)

Kuratorzy: historycy fotografii dr Dainius Junevicius i dr Małgorzata Maria Grąbczewska. Wsparcie finansowe: Litewska Rada Kultury. Sponsor: Dom aukcyjny ARS VIA (Litwa). Projekt graficzny: Józef Švelnys. Architekt: Jerzy Dagelis.

Informacje na stronie Muzeum

Wydarzenia towarzyszące wystawie