Poczet królów polskich

Muzeum Narodowe we Wrocławiu

Muzeum Narodowe we Wrocławiu

pl. Powstańców Warszawy 5

Poczet królów polskich

24 czerwca – 2 listopada 2023 roku

Kuratorka wystawy: Natalia Sienkiewicz

Prezentacją słynnego pocztu Muzeum Narodowe we Wrocławiu świętuje Rok Jana Matejki. Arcydzieło – ze względów konserwatorskich pokazywane niezwykle rzadko – udostępnione zostanie publiczności w 185. rocznicę urodzin artysty, a można je będzie oglądać do 2 listopada (dzień po 130. rocznicy śmierci malarza). To wyjątkowa okazja do bezpośredniej konfrontacji utrwalonych w masowej wyobraźni wizerunków z oryginalnym dziełem mistrza.

Poczet królów polskich to zespół 44 rysunków przedstawiający portrety królów, królowych oraz książąt polskich, jeden z trzech skarbów narodowych, obok Panoramy Racławickiej oraz cyklu Warszawa Artura Grottgera, których depozytariuszem jest Muzeum Narodowe we Wrocławiu.

Dla genezy Pocztu królów polskich zasadnicze znaczenie ma postać właściciela wiedeńskiego wydawnictwa – Maurycego Perlesa, który zlecił Matejce sporządzenie ilustracji do planowanego albumu o historii Polski. Monochromatyczne portrety polskich władców i władczyń zostały wykonane ołówkiem. Zespół ukazał się w wielu wydaniach za sprawą rozpowszechnionej w XIX w. techniki druku wklęsłego, tzw. heliograwiury, metody, która dzięki użyciu fotografii zapewniała idealne powielenie każdego szczegółu obrabianego rysunku.

Pomimo niewielkiego formatu rysunki oddają monumentalny charakter przedstawianych postaci, który wynika głównie z ukazania ich w ujęciu trzech czwartych. Portrety władców zostały uporządkowane chronologicznie według kolejności ich panowania. Istotne znaczenie w procesie powstawania wizerunków miały studia i badania artysty nad źródłami historycznymi, ikonograficznymi oraz kostiumologicznymi. Matejko jako członek Towarzystwa Naukowego w Krakowie miał możliwość udziału w konserwacji nagrobka Kazimierza Wielkiego na Wawelu, co pozwoliło mu na wykonanie rysunków znalezionych we wnętrzu grobowca przedmiotów, a także czaszki samego króla. Dzięki temu był w stanie zrekonstruować potencjalny wygląd władcy.

W przypadku większości wizerunków artysta dysponował jednak skąpymi przesłankami na temat wyglądu władców. Dlatego też rysunki stanowią osobistą interpretację tego, jak mogli wyglądać dawni książęta, królowie i królowe Polski.

Dalsze losy Pocztu królów polskich związane były z ich zleceniodawcą. Zgodnie z umową rysunki miały pozostać w Wiedniu jako własność Maurycego Perlesa. W 1916 r. zostały wykupione przez lwowskiego mecenasa i kolekcjonera sztuki Bolesława Orzechowicza, który w 1919 r. podarował swoje zbiory miastu Lwów. Okręgowa Galeria Obrazów we Lwowie w 1946 r. przekazała poczet do Wrocławia.

Bezsporne jest, że Matejkowski Poczet królów polskich na stałe zapisał się w polskiej kulturze i sztuce. Wizerunki reprezentują dokonania władców, jednocześnie wskazując na indywidualny charakter każdego z nich. Pojedyncze gesty i mimika oddają psychologię oraz osobowość ukazanych postaci. Pomaga w tym wiele skrupulatnie dobranych atrybutów i cech fizycznych, takich jak detale twarzy, włosów, a nawet tusza.

Ogromna popularność portretów z Pocztu królów polskich, które po dziś dzień są reprodukowane, ilustrują strony każdego podręcznika do historii, znajdują się na monetach, banknotach i znaczkach pocztowych, sprawiła, że zaczęto traktować je jak rzeczywiste przedstawienie władców Polski.

Wystawa pokazywana będzie w ramach wystawy stałej „Sztuka polska XVII–XIX wieku”. W soboty możną ją oglądać bezpłatnie.

Wydarzenia towarzyszące wystawie

24 czerwca, godz. 12.00

Natalia Sienkiewicz: Jan Matejko. Poczet królów polskich i jego znaczenie dla świadomości narodowej Polaków (bezpłatny wykład dla dorosłych w sali 116 oraz na wystawie „Sztuka polska XVII–XIX w.”)

28 października, godz. 11.00

Sławomir Ortyl: Spotkanie z Janem Matejką (zajęcia edukacyjne dla dzieci w wieku od pięciu do dwunastu lat, wstęp: 5 zł)

28 października, godz. 12.00

Michał Pieczka: Szlakiem Jana Matejki po Muzeum Narodowym we Wrocławiu. W hołdzie mistrzowi w 130. rocznicę śmierci artysty (bezpłatny spacer tematyczny)