Przebudzeni. Ruiny antyku i narodziny włoskiego renesansu

Zamek Królewski w Warszawie — Muzeum

Przebudzeni. Ruiny antyku i narodziny włoskiego renesansu

18 lipca – 15 października 2023 roku

Zamek Królewski, pl. Zamkowy 4, II piętro

Dzieła sztuki antycznej i wczesnorenesansowej, wypożyczone z najbardziej prestiżowych muzeów Florencji, Rzymu, Paryża, Londynu czy Waszyngtonu, można podziwiać w Zamku Królewskim w Warszawie. Tematem ekspozycji jest inspiracja, jaką dla artystów wczesnego renesansu stanowiło odkrywane na nowo antyczne dziedzictwo. Na wystawie zobaczymy m.in. obrazy Sąd Parysa Sandra Botticellego, Ofiara Izaaka Andrzeja Mantegni czy Męczeństwo św. Sebastiana Piotra Perugina.

Wystawa jest próbą spojrzenia na wielką przemianę, jaką Europa zawdzięcza XV-wiecznym artystom i ich mecenasom – papieżom i władcom, szukającym w śladach potęgi starożytnego Rzymu inspiracji potrzebnej do stworzenia kultury nowego, odrodzonego świata.

Wystawę organizujemy we współpracy ze światowymi muzeami i bibliotekami europejskimi, dzięki czemu udało nam się przygotować tak niezwykłe wydarzenie poświęcone kulturowemu dziedzictwu antyku. Na ekspozycji prezentujemy dzieła wielkich mistrzów, takich jak m.in. Antico, Filarete, Bramante, Perugino, Mantegna, Bellini czy Botticelli, większość z nich jest w Polsce po raz pierwszy – powiedział pan prof. Wojciech Fałkowski, dyrektor Zamku Królewskiego w Warszawie.

Zgromadzone na wystawie eksponaty sztuki antycznej i wczesnorenesansowej – rzeźby, obrazy, rysunki, grafiki, unikatowe rękopisy oraz inkunabuły – pozwolą zwiedzającym poczuć atmosferę quattrocenta, okresu, który światowej sztuce przyniósł wyzwolenie twórczej energii o niespotykanej wcześniej skali.

Wystawa obejmuje obiekty wypożyczone z ponad pięćdziesięciu instytucji i kolekcji prywatnych, wśród których znalazły się m.in. Galeria Uffizi, Galeria Borghese, Luwr, Muzeum Brytyjskie czy Narodowa Galeria Sztuki w Waszyngtonie. Na ekspozycji można podziwiać dzieła takich twórców jak Piotr Perugino, Piotr Jakub Alaryk Bonacolsi zwany Antico, Jan Bellini, Sandro Botticelli, Donat Bramante, Bartłomiej Suardo zw. Bramantino, Antoni Averlino zw. Filarete, Antoni Lombardo, Andrzej Mantegna czy Andrzej del Verrocchio.

Głównym tematem wystawy jest rola, jaką w sztuce wczesnego renesansu odegrała fascynacja okruchami świata antycznego. Narracja utrzymana jest w konwencji sennej wizji, w której kolejne prezentowane zagadnienia łączą się ze sobą na zasadzie ciągu onirycznych skojarzeń. Dobór przedstawionych na wystawie dzieł, zgodnie z zamysłem kuratora wystawy, pana dr. Mikołaja Baliszewskiego, tworzy spójną i wielowymiarową opowieść o początkach włoskiego renesansu.

Na ekspozycji znalazły się rzadko podróżujące zabytki z najbardziej prestiżowych muzeów i bibliotek świata, jak np. Hypnerotomachia Poliphili (Walka Polifila o miłość we śnie) – jedna z najbardziej niezwykłych ksiąg quattrocenta, odzwierciedlająca fascynację antykiem kilku pokoleń humanistów. Przypisywana Franciszkowi Colonnie, opowiada historię Polifila, który śniąc, przemierza mistyczne krajobrazy pełne antycznych pałaców, świątyń i ogrodów.

Na wystawie prezentujemy także po raz pierwszy w historii polskich muzeów freski antyczne, które wchodzą w dialog z włoskimi renesansowymi dziełami o tej samej tematyce. Na ekspozycji znajdziemy na przykład zestawienie renesansowego popiersia Marka Aureliusza, którego autorstwo jest przypisywane Antico z Mantui, z jego pierwowzorem – antycznym popiersiem Marka Aureliusza pochodzącym z Muzeum Narodowego Prado.

Innymi ważnymi dziełami prezentowanymi na wystawie są obrazy Ofiara Izaaka Andrzeja Mantegni, jednego z czołowych twórców północnowłoskiego quattrocenta, czy Sąd Parysa Sandra Botticellego – jedno z najbardziej reprezentatywnych dzieł dla zespołowej twórczości pracowni artysty.

Wystawa zbiega się z przypadającą w 2023 r. pięćsetną rocznicą śmierci Piotra Perugina, wybitnego wczesnorenesansowego malarza i rysownika, ucznia Piotra della Francesca i nauczyciela Rafaela Santiego, naocznego świadka i uczestnika obrazowanych przemian. Na wystawie obecne są dzieła artysty: Męczeństwo św. Sebastiana czy Czterej nadzy mężczyźni.

Wystawie Przebudzeni. Ruiny antyku i narodziny włoskiego renesansu, realizowanej w trzecim roku jubileuszu odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie, towarzyszą katalog oraz  program edukacyjny.

Kurator wystawy: dr Mikołaj Baliszewski (Zamek Królewski w Warszawie). Scenograf wystawy: Anna Met.