Rembrandt osobiście. Bruegel w towarzystwie

Muzeum Narodowe w Warszawie

Rembrandt osobiście. Bruegel w towarzystwie

4 października – 3 listopada 2019 roku

Muzeum Narodowe w Warszawie włącza się w międzynarodowe obchody 450. rocznicy śmierci Piotra Bruegla Starszego oraz 350. rocznicy śmierci Rembrandta van Rijn pokazami rycin obydwu tych artystów. To kolejne odsłony cyklu, którego celem jest prezentowanie publiczności przechowywanych w magazynach i niedostępnych na co dzień dzieł z muzealnej kolekcji.

Piotr Bruegel Starszy (1525/30–1569) i Rembrandt van Rijn (1606–1669), znani głównie jako znakomici malarze, zajmowali się również grafiką. Zaprezentowane w Muzeum prace graficzne – ponad 30 rycin Bruegla i przeszło 40 Rembrandta – obejmują dzieła od najwcześniejszych po dojrzałe, najwybitniejsze. Wszystkie powstały za życia obu twórców. W przypadku rycin to szczególnie istotne, ponieważ zachowane płyty pozwalają na wykonanie odbitek znacznie później, np. sto i więcej lat po śmierci twórcy.

Zarówno Bruegel, jak i Rembrandt odwoływali się do tradycji, ale była ona dla nich źródłem inspiracji, nie gotowym rozwiązaniem. Obaj reprezentowali odmienne podejścia do medium graficznego. Bruegel najczęściej opracowywał rysunki i projekty, a ich przeniesieniem w techniki graficzne zajmowali się zawodowi rytownicy. W Polsce znajduje się jedna akwaforta wykonana własnoręcznie przez tego artystę i należy właśnie do zbiorów MNW. Rembrandt natomiast traktował grafikę jako autonomiczne medium. Sam opracowywał kompozycje na płycie i własnoręcznie je odbijał, eksperymentując na każdym etapie powstawania dzieła – od tworzenia płyty po rodzaje użytego do odbitek papieru – wciąż poszerzając możliwości techniczne, by właściwie oddać swe artystyczne koncepcje.

Rembrandt osobiście

Rembrandt nie miał sobie równych w dziedzinie przedstawiania ludzkich emocji, wyrażania niuansów psychologicznych. Jego twórczość graficzną cechuje ciągłe poszukiwanie nowych sposobów warsztatowych dla oddania światłocieniowych walorów kompozycji, w gamie od bieli, przez najsubtelniejsze odcienie szarości, po głęboką czerń. Światłocień staje się u niego środkiem budowania nastroju i symboliki, zwłaszcza w scenach religijnych. Prezentujemy ponad 40 dzieł graficznych Rembrandta: wybór tematów obejmuje wątki, których artysta nie podejmował w pracach malarskich, nurtujące jego wyobraźnię poszukiwania rozwiązań kompozycyjnych i technicznych. Najbardziej reprezentatywne są przykłady tematyki religijnej, inspirowanej Starym i Nowym Testamentem, oraz sceny rodzajowe, studia postaci, akty. Wśród tych dzieł znajdują się prace mistrzowskie, odbitki najwyższej klasy artystycznej, porównywalne z rycinami w najzasobniejszych kolekcjach europejskich i światowych.

Bruegel w towarzystwie

Pokaz dzieł graficznych Piotra Bruegla Starszego obejmuje akwafortę wykonaną przez artystę – Polowanie na dzikie króliki – oraz ponad 30 rycin wykonanych na podstawie rysunków artysty. Powstały one w antwerpskich pracowniach zawodowych rytowników, z którymi Bruegel współpracował i dla których je przygotowywał. Ryciny pierwszy raz są prezentowane w tak szerokim wyborze. Pozwala on poznać dzieło Bruegla w wielu aspektach, np. jako komentarz na temat ludzkiej natury czy wkład w rozwój pejzażu jako odrębnego gatunku. Poza wprowadzeniem nowatorskich rozwiązań w zakresie pejzażu, zawdzięczamy również Brueglowi błyskotliwe, utrzymane w konwencji alegorii graficzne przypowieści o świecie, oddające dowcip artysty i jego znakomite obserwacje współczesnych mu obyczajów i codziennego życia. Wybór grafik Bruegla został poszerzony o przykłady inspiracji, jakimi były choćby prace Hieronima Boscha, oraz o równie nieliczne przykłady rycin powstałych według rysunków Bruegla, lecz nieco później, już po jego śmierci. W tej grupie znajduje się dzieło wyjątkowe: jedyny zachowany egzemplarz cyklu Małe pejzaże.

Cykl Skarby MNW

Oba pokazy oraz towarzyszące im publikacje zostały przygotowane w ramach cyklu Skarby Muzeum Narodowego w Warszawie, obejmującego dzieła należące do najcenniejszych w zbiorach Muzeum, a zarazem rzadko prezentowane ze względów konserwatorskich lub z powodu braku przestrzeni ekspozycyjnej. Prezentowane obecnie prace graficzne Bruegla i Rembrandta, wykonane na wrażliwym podłożu papierowym, niezwykle rzadko pokazywane są na wystawach z przyczyn konserwatorskich – ze względu na szkodliwy dla papieru kontakt ze światłem. Na co dzień przechowujemy je w Gabinecie Rycin i Rysunków MNW. Pokazy dzieł graficznych Bruegla i Rembrandta to zatem wyjątkowa możliwość obcowania z oryginałami dzieł artystów należących do najściślejszej czołówki światowej sztuki.

Muzeum Narodowe w Warszawie, aleje Jerozolimskie 3. Godziny otwarcia: wtorki–środy: 11.00–18.00, czwartki: 11.00–20.00, piątki–niedziele: 11.00–18.00, poniedziałki: nieczynne.