Skarb średzki. Bankierzy króla

Muzeum Narodowe we Wrocławiu

Muzeum Narodowe we Wrocławiu

plac Powstańców Warszawy 5

Skarb średzki. Bankierzy króla

3 października – 29 grudnia 2023 roku

Kurator wystawy: Jacek Witecki

Jeden z najcenniejszych skarbów odnalezionych w Europie w XX w. przez ostatnie trzy miesiące roku można oglądać w Muzeum Narodowym we Wrocławiu. Tegoroczna wystawa poświęcona będzie dziejom średzkiej społeczności żydowskiej i jej kontaktom z dworem królewskim. Przybliży intrygujące kwestie związane z okolicznościami, w jakich zabytki trafiły na Śląsk i w zamurowanej piwnicy czekały ponad pięćset lat na odkrycie.

Skarb średzki, odnaleziony przypadkowo w latach 80. ubiegłego wieku w Środzie Śląskiej, jest uważany za jedno z najważniejszych odkryć tego rodzaju w Europie. Zespół złotych klejnotów koronnych, pochodzących ze skarbca królów czeskich, zawiera między innymi ślubną koronę kobiecą z początku XIV w., cesarską zaponę z XIII w., kilka tysięcy srebrnych i złotych monet oraz inne bezcenne precjoza, oddane w zastaw średzkiemu bankierowi przez Karola IV, króla Czech i późniejszego cesarza rzymskiego.

Zabytki skarbu średzkiego

Korona jest najcenniejszą częścią skarbu. Jest klejnotem zamówionym z okazji ślubu, na co wskazuje motyw pierścieni – oznaki małżeńskiego zobowiązania i symbolu dobrej wróżby. Należała do królowych czeskich – jej właścicielką mogła być Blanka de Valois, pierwsza żona Karola IV. Zabytek powstał w początkach XIV w. Jest to jedyna istniejąca dziś średniowieczna korona tego rodzaju, a niezwykle wysoka jakość pracy złotnika nadaje jej wyjątkową wartość.

Drugim pod względem wartości klejnotem jest kolista zapona, ozdobiona pośrodku kameą z chalcedonu, z przedstawieniem cesarskiego orła. Dookoła kamei oraz na zewnętrznym kręgu zapony umieszczone są szlachetne kamienie – granaty i szmaragdy. W kręgu zewnętrznym zachowały się szafir oraz perły w wieńcach szmaragdów i granatów. Zapony takie służyły do spinania ceremonialnych płaszczy dworskich oraz szat koronacyjnych i liturgicznych.