Tadeusz Makowski. Dzieci, kukiełki i niepokój

Muzeum w Gliwicach

Tadeusz Makowski. Dzieci, kukiełki i niepokój

Willa Caro, ul. Dolnych Wałów 8a

21 stycznia 2023 roku, godz. 15.00. Wstęp wolny.

Tadeusz Makowski. Dzieci, kukiełki i niepokój to trzeci z cyklu wykładów, jakie przygotowali kuratorzy ekspozycji Kolor i forma. Sztuka dwudziestolecia międzywojennego z kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie, historycy sztuki – pani Urszula Kozakowska-Zaucha i pan Światosław Lenartowicz. Spotkanie poświęcone będzie Tadeuszowi Makowskiemu (1882–1932) – wyjątkowemu i ważnemu dla sztuki polskiej malarzowi, którego prace oglądać można na wystawie.

Malarstwo Makowskiego kojarzone jest przede wszystkim z charakterystycznymi wizerunkami dzieci w trójkątnych czapeczkach. Makowski po epizodzie młodopolskim, następnie po fascynacji symbolistycznym malarstwem francuskim, zetknął się w Paryżu z grupą awangardowych malarzy – Albertem Gleizesem, Jeanem Metzingerem, Fernandem Légerem oraz Aleksandrem Archipenką – i ich wzorem podjął poszukiwania malarskie oparte na własnej interpretacji francuskiego kubizmu, świadomie prymitywizowanego, połączonego z liryzmem i subtelną ekspresją, utrzymanego najczęściej w delikatnej, pastelowej kolorystyce. Wykład wprowadzi Państwa w niezwykły świat jego malarstwa pełnego dzieci, kukiełek i niepokoju – mówi pani Urszula Kozakowska-Zaucha.

Sztuka patrzenia. Panorama dziejów sztuki

Wykład czwarty: O zmysłach. Nadążyć za barokiem

20 stycznia, godz. 17.00

Zmysłowa, spektakularna, wielowymiarowa – sztuka baroku. Barok kojarzy się z bogactwem formy architektonicznej, naciskiem na dynamizm kompozycji rzeźbiarskich i grą światła w malarstwie. To jednak także epoka wielu skrajności – żarliwej religijności oraz jednocześnie żywiołowej zmysłowości, umiłowania przesady i chęci powrotu do klasycznej formy. W takich warunkach potrafili odnaleźć się tylko artyści łatwo przystosowujący się do zmian (jak Piotr Paweł Rubens) lub ci, którzy tworzyli własne zasady (jak Caravaggio). Poznajmy najważniejszych twórców epoki, która przez stulecia oceniana dwuznacznie, do dzisiaj porusza i nie pozostawia obojętnym.

Prowadzenie: pani Marta Witoń, historyk sztuki. Wstęp wolny.

Poznaj świat łużyckiej ceramiki

Zamek Piastowski, ul. Pod Murami 2

 21 stycznia, godz. 11.00 i 13.00

Warsztaty mają na celu wprowadzenie uczestników w świat ludzi, którzy zamieszkiwali powiat gliwicki ponad 2000 lat temu, a przez archeologów zostali określeni umownie jako kultura łużycka. Obraz ich życia, zwyczajów pogrzebowych i rzemiosła przedstawiony zostanie w prezentacji oraz przez przedmioty, które archeolodzy odkryli na cmentarzysku w Świbiu (naczynia gliniane, ozdoby z brązu). Podczas warsztatów uczestnicy będą mieli okazję sprawdzić się w roli dawnego ceramika. Sięgniemy po czerwoną glinę, z której ulepimy naczynia nawiązujące formą do tych z kultury łużyckiej. Dowiemy się, jak łączyć gliniane elementy, jak uzyskać konkretny kształt i jak to się dzieje, że bryłka ziemi zmienia się w kubek lub miskę. Będziemy się brudzić, więc przygotujcie się na to.

Prowadzenie: pani Monika Michnik, kierownik Działu Archeologii Muzeum w Gliwicach, i pani Magdalena Schuster, artystka plastyk, ceramik. Wstęp: 1 zł.

Gliwicki Leksykon Historyczny

Historia Gliwic to przede wszystkim ludzie, którzy w ciągu wieków na nią wpływali, podejmując takie, a nie inne decyzje. To właśnie oni stanowią o mieście, tworzą je, a ich życie przekłada się na niepowtarzalny klimat miejsca, swoiste genius loci. Dzięki nim miasto to miejsce z historią, a nie pusty zbiór cegieł i betonu. Gliwicki Leksykon Historyczny poświęcony jest właśnie im – ludziom, których łączy nasze miasto, działanie dla dobra Gliwic i na rzecz tworzącej je społeczności. Byli wśród nich zarówno mieszkający w nadkłodnickim grodzie z dziada pradziada, jak i przyjezdni, przygnani dynamiką nowoczesnych przemian – związanych czy to z industrializacją, czy wojenną tułaczką. Nie brakowało takich, którzy w Gliwicach osiedli tylko na chwilę, kilka lub kilkanaście lat, by następnie gdzieś dalej szukać swojego miejsca na ziemi. Wreszcie ci, którzy znaleźli się tutaj po hekatombie II wojny światowej i zmianie granic, kiedy to w 1945 roku Gliwice stały się częścią powojennej Polski. Każdy z mieszkańców, tych bliższych i bardziej oddalonych od nas w czasie, to osobna, nierzadko tragiczna opowieść. Byli wśród nich zarówno Niemcy, jak i Polacy, mężczyźni i kobiety, katolicy, protestanci, prawosławni, niewierzący, przybysze z głębi Prus, niemieccy osadnicy, Polacy wygnani z Kresów, Żydzi, poszukujący pracy mieszkańcy innych rejonów naszego kraju, czy wreszcie młodzi studenci Politechniki, którą wyrwał ze Lwowa i osadził na Śląsku, w Gliwicach, pojałtański „nowy ład”. Leksykon rozpoczynają biogramy trzydziestu postaci, a życiorysy następnych są już opracowywane. W pierwszym rzędzie autorzy skupili się na okresie najbliższym współczesności, stąd dominują osoby związane z miastem w drugiej połowie XX wieku. W następnej kolejności pojawią się postaci z czasów bardziej odległych.

Z wielką radością prezentuję dzisiaj Państwu Gliwicki Leksykon Historyczny, dostępny online pod adresem leksykon.gliwice.pl. Z jego pomocą pragniemy przypomnieć życiorysy ludzi najbardziej zasłużonych dla naszego miasta. To jest przyświecająca nam idea i kryterium, w oparciu o które realizujemy nasze przedsięwzięcie. Nie chodzi nam bowiem o ludzi znanych czy „światowej sławy”, lecz o tych, bez których historia Gliwic, tego konkretnego miasta na mapie, potoczyłaby się nie tylko inaczej, ale byłaby po prostu uboższa, mniej warta tego, by o niej pamiętać. Nie dzielimy osób dla Gliwic zasłużonych na „swoich” i „obcych”, na „prawdziwych” gliwiczan i „przyjezdnych”, czy jak ich kiedyś nazwał były wiceprezydent miasta, „przybłędów”. Przeciwnie, chcemy uhonorować wszystkich, którzy ofiarowali miastu to, co mieli najlepszego, bez względu na to, czy się nim urodzili i czy w Gliwicach pozostali na zawsze. Przypominamy tych, co łączą, nie dzielą. W Leksykonie znajdą się wyłącznie ci, których karta życia jest już zamknięta, ale pamięć o ich dokonaniach, pamięć, która jest rodzajem wdzięczności potomnych, nigdy zatrzeć się nie powinna. Leksykon nie ukaże się drukiem. Taka forma jest nie tyle archaiczna, ile bardzo kosztowna, narzucająca ograniczenia zarówno pod względem objętości, jak i dostępności. Nasz Leksykon będzie zatem funkcjonował wyłącznie w wersji cyfrowej, w internecie. Będzie dostępny i będzie otwarty, będzie można go poszerzać i rozwijać. W Leksykonie, prócz biogramów ludzi dla miasta zasłużonych, już niedługo będziemy publikowali także materiały opracowywane w związku z Gliwickimi Dniami Dziedzictwa Kulturowego. Dotychczas ukazywały się w książkowej serii Gliwice znane i nieznane. Jednak jej kolejne nakłady zostały już wyczerpane, a ze względu na wciąż wzrastające koszty druku ich wznawianie jest trudne, dlatego zdecydowałem, aby zawartość owej niezwykle popularnej serii wydawniczej była w całości, o ile to możliwe, dostępna w naszym internetowym Leksykonie.

Na koniec chcę podziękować, a także wyrazić mój niekłamany podziw i wdzięczność dr. Bogusławowi Traczowi, autorowi haseł opublikowanych w Leksykonie, za talent, erudycję i pracowitość, oraz Marcinowi Gołaszewskiemu za projekt graficzny Leksykonu. Dziękuję także prezydentowi miasta Adamowi Neumannowi, radnym oraz pani naczelnik wydziału kultury za wsparcie tego pożytecznego przedsięwzięcia, bez którego by się ono nie powiodło. Bo czegoś takiego jak internetowy leksykon historyczny nie ma bodaj żadne miasto w naszym kraju. W Gliwicach jest. Gdyż w Gliwicach nie tylko przyszłość, lecz także przeszłość „jest tu”, i to przeszłość niezwykle interesująca – mówi pan Grzegorz Krawczyk, dyrektor Muzeum w Gliwicach. 

Uwagi, propozycje kolejnych, ważnych dla historii miasta osób, które powinny się znaleźć w Leksykonie, materiałów archiwalnych, które powinny zostać w nim udostępnione, a także inne sugestie prosimy kierować do redakcji Leksykonu.