Trzy korony i trzy lwy. Monety królów Szwecji, Danii i nie tylko

Muzeum Narodowe we Wrocławiu

Muzeum Narodowe we Wrocławiu

plac Powstańców Warszawy 5

Trzy korony i trzy lwy. Monety królów Szwecji, Danii i nie tylko

13 czerwca – 20 września 2015 roku

Kuratorzy: Tadeusz Fercowicz, Magdalena Karnicka

Kilkadziesiąt monet wybijanych przez królów Szwecji, Danii i Polski można zobaczyć na kameralnej wystawie czasowej przygotowanej przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu. Ciekawostką jest moneta z XVII w. ważąca ponad 14 kilogramów.

Wystawa prezentuje monety wybijane przez królów Szwecji z dynastii Wazów, Wittelsbachów, Oldenburgów, Bernadotte, królów Danii oraz królów Polski z dynastii Wazów. Tytuł wystawy nawiązuje do przedstawianych na monetach herbów Danii i Szwecji. Herbu Królestwa Szwecji (trzech złotych koron na tle niebieskiej tarczy) używał w 1336 r. król Szwecji i Norwegii Magnus II Eriksson. Korony symbolizowały tytuł króla Szwecji, Norwegii i Skanii. Obecny na monetach duńskich herb Danii (trzy ukoronowane, błękitne lwy kroczące w słup) sięga czasów króla Waldemara I Wielkiego (panował w latach 1146-1182).

Na wystawie można zobaczyć m.in. dalera z 1545 r., wybitego przez założyciela dynastii Wazów – Gustawa I Wazę (panował 1523-1560), oraz 2 marki srebrne z czasów uzurpacji „królowej” Krystyny. Z uzurpatorem Karolem X Gustawem wiąże się niezwykła w zbiorach muzealnych, ważąca ponad 14 kg, moneta płytowa z 1659 r. Takie monety bito w Szwecji w latach 1644-1776.

Ideą emisji tych monet była równowartość wagowa surowca miedzi, która równała się wartości srebra wyrażonego cyfrą nominału monety. Wartość miedzi w stosunku do srebra wynosiła 1:100, dlatego 1 daler miedziany musiał ważyć 100 razy więcej niż 1 daler srebrny – wyjaśnia pan Tadeusz Fercowicz, kurator wystawy. – Geneza emisji monet płytowych związana jest z deficytem srebra. W wyniku wojen z odwiecznym wrogiem Szwecji – Danią, przegrania wojny kalmarskiej (1611-1613) i z powodu inflacji (800% w latach 1590-1592) państwu brakowało srebra do emisji monet srebrnych.

Wśród pokazywanych eksponatów znalazły się również monety bite przez polskich Wazów, królów Polski i Szwecji: Zygmunta III, jego synów Władysława IV i Jana II Kazimierza oraz królewicza (syna Zygmunta III), biskupa wrocławskiego i płockiego Karola Ferdynanda Wazę (1613-1655). Świadectwem praw do tronu szwedzkiego jest używanie na monetach polskich Wazów godła Szwecji – trzech koron – i tytułu dziedzicznego króla Szwecji.

Najstarsza na wystawie moneta – wybity w Londynie między 1024-1030 r. srebrny pens Knuta Wielkiego, króla Anglii, Dani i Norwegii – przedstawia króla w nowatorskim, w stosunku do monet królów anglosaskich, ujęciu. Popiersie króla w hełmie (z profilu) nie naśladuje rzymskich wizerunków. Matką tego króla Wikinga była Świętosława, córka Mieszka I i Dobrawy, siostra Bolesława Chrobrego.