Drążenie miasta 2024. Wschód / Urodziny Wyspiańskiego

Muzeum Krakowa

Drążenie miasta 2024. Wschód

Ze skarbów ruskich – prawosławne i greckokatolickie wątki w sztuce Krakowa

9 stycznia 2024 roku, godz. 17.30

Rynek Podziemny, Rynek Główny 1

Zapraszamy na wykład.

Polska od zawsze leżała na styku kultur, a Kraków ogniskował w sobie tę wielokulturowość. Wiele jej aspektów utraciliśmy w ciągu wieków, jednak do dziś możemy np. podziwiać gotyckie wnętrze malowane „na sposób grecki”, w kościołach znaleźć ikony, a w skarbcach – relikwiarze ruskie i haftowane cerkiewne szaty liturgiczne. W czasie wykładu przyjrzymy się wielu aspektom sztuki cerkiewnej w Krakowie i obejrzymy piękne obiekty, z których część ukryta jest na co dzień w kościelnych i klasztornych skarbcach.

Prowadzenie: pani Anna Warzecha.

Wstęp wolny. Rezerwacja: Centrum Obsługi Zwiedzających, tel. 12 426 50 60.

„Tam, gdzie wschodzi słońce”, czyli o nieoczywistościach wschodnich dzielnic Krakowa

16 stycznia, godz. 17.30

Rynek Podziemny

Najsłynniejsze i najpopularniejsze atrakcje Krakowa kojarzy się zazwyczaj ze ścisłym centrum, w szczególności Rynkiem. Wschodnie dzielnice miasta budzą mniejsze zainteresowanie. Tymczasem w tej mniej uczęszczanej przez turystów części miasta można znaleźć wiele charakterystycznych obiektów, historii i miejsc zasługujących na szersze pokazanie. Opowiemy o tym, jaka niewidzialna linia przecina wschód Krakowa, jakie tajemnice są zakodowane w planie architektonicznym Nowej Huty i jakie pradawne miasto ją poprzedzało i jak daleko Kraków sięga swoimi granicami na wschód i co tam można znaleźć.

Prowadzenie: pan Mariusz Meus (Zamek Królewski na Wawelu).

Wstęp wolny. Rezerwacja: Centrum Obsługi Zwiedzających, tel. 12 426 50 60.

Ex oriente lux

20 stycznia, godz. 10.00

Rynek Podziemny

W trakcie spaceru po Krakowie zatrzymamy się w tych miejscach, które w sposób pośredni lub bezpośredni wiążą się z wpływami, obecnością czy inspiracjami Wschodem w dawnej kulturze, sztuce i tradycji polskiej. Część wątków rozwijanych podczas spaceru rezonuje z czasami staropolskimi i oddziałuje także na naszą współczesność.

Prowadzenie: pani Anna Sokulska.

Wstęp: 15 zł. Sprzedaż biletów online. Sprzedaż w kasie Rynku Podziemnego w dniu wydarzenia będzie możliwa, jeśli limit osób nie zostanie wyczerpany.

Z jedwabnego szlaku, z podróży i z wojny.
Tkaniny wschodnie w średniowiecznym i nowożytnym Krakowie

23 stycznia, godz. 17.30

Rynek Podziemny

Tureckie i perskie, a nawet chińskie – od średniowiecza jedwabne luksusowe tkaniny docierały do Krakowa. Brak własnej produkcji jedwabiu wpływał na duże zapotrzebowanie na tkaniny ze Wschodu i Włoch, a w XVIII w. także z Francji. Szyto z nich ubrania dla dworu, szaty liturgiczne, były kupowane także przez bogatszych mieszczan. Tkaniny trafiały do Krakowa przywożone przez kupców, stąd wędrowały też na rynki krajów zachodnich. Były także przywożone z podróży na Wschód, a najczęściej, szczególnie w wieku XVII, bywały łupem zdobytym w walkach z Turkami (namioty, uprząż końska, czapraki). Niemal każdy kościół i klasztor w Krakowie uważał za istotne chwalić się darami króla Jana III spod Wiednia. Wpływ Orientu objawiał się w przejęciu tureckiego nazewnictwa tkanin i części garderoby, które weszły na stałe do języka polskiego. Wiele tkanin przetrwało do naszych czasów w szatach liturgicznych w kościołach i klasztorach. Z ich zdobnictwa pochodzą motywy orientalne, które następnie stały się częścią sztuki polskiej, a do dziś możemy spotkać je w sztuce ludowej. Wykładowi towarzyszyć będzie bogato ilustrowana prezentacja.

Prowadzenie: pani dr Katarzyna Moskal

Wstęp wolny. Rezerwacja: Centrum Obsługi Zwiedzających, tel. 12 426 50 60.

Między wschodem a Krakowem

27 stycznia, godz. 12.00 oraz 15.00

Rynek Podziemny

Zapraszamy na warsztaty.

Kraków od wieków był miejscem spotkań. Świadczą o tym znaleziska odkryte w trakcie badań archeologicznych na Rynku Głównym. Podczas zajęć sprawdzimy, jakie towary docierały ze wschodu do średniowiecznego Krakowa. Zobaczymy między innymi wyjątkową zawieszkę z monety bizantyńskiej, jedwabną sakiewkę czy wity pierścień, typowy dla kultury wschodnich Słowian. Poszukamy również ziarnka prawdy w legendach upamiętniających najazdy tatarskie. W części warsztatowej ozdobimy płócienną torbę malarskim wizerunkiem Lajkonika. Zapraszamy rodziny z dziećmi w wieku od siedmiu do dwunastu lat.

Prowadzenie: pani Katarzyna Kucharska

Wstęp: 15 zł (jeden opiekun zwolniony z opłaty). Rezerwacja: Centrum Obsługi Zwiedzających, tel. 12 426 50 60. 

Orientalna broń i barwa oraz jej oddziaływanie na wojskowość polską.
Studium na przykładzie zbiorów krakowskich

30 stycznia, godz. 17.30

Rynek Podziemny

Zbiory krakowskich muzeów poszczycić się mogą znaczącą ilością dawnych militariów o proweniencji orientalnej. Zbytkowna broń, elementy ubiorów, namioty i rzędy końskie stanowiły przedmiot pożądania magnaterii, w której gust doskonale się wpasowywały. Czerpanie ze wzorców orientalnych wynikało z ożywionych kontaktów dawnej Rzeczypospolitej z Portą, które odbywały się na wielu płaszczyznach – dyplomatycznej, handlowej oraz wojennej. Ten ostatni aspekt sprawił, że Polacy zaadaptowali liczne rozwiązania techniki wojskowej wprost z osmańskiej Turcji lub pośrednio poprzez tereny Węgier. W różnym stopniu wykorzystywane były niemal do końca XVIII wieku. W kolejnym stuleciu, gdy na gruncie upowszechniania i profesjonalizowania się nauk historycznych istotnego znaczenia dla podtrzymywania pamięci nabrało kolekcjonerstwo, tak zwane turcica były atrakcyjnymi nabytkami dla starożytników. Orientalia i inspirowane nimi wyroby rodzime, znajdujące się w przestrzeniach prywatnych zbiorów, a z czasem także muzeów, spełniały dwie zasadnicze funkcje: jako trofea wojenne akcentowały niegdysiejszą siłę militarną Rzeczypospolitej, a poprzez zdobność – potęgę i ambicje nowożytnej szlachty polskiej. Obecnie znajdujące się w zbiorach krakowskich militaria orientalne są stosunkowo liczne nawet w skali światowej. Wśród nich znajdują się zabytki o udokumentowanej, niezwykle interesującej proweniencji. Są też przedmioty kuriozalne, rzadkości, a czasem wręcz unikaty. Niewątpliwie znaczna większość obiektów stanowi przedmiot badań naukowych i reprezentuje wysokie walory artystyczne i pamiątkowe. Wykład poświęcony będzie właśnie tym zagadnieniom, a zostanie wkomponowany w szerszy kontekst dziejów kolekcjonerstwa oraz metod eksponowania i kreowania narracji o dawnej broni.

Prowadzenie: pan dr Mateusz Chramiec (Muzeum Książąt Czartoryskich)

Wstęp wolny. Rezerwacja: Centrum Obsługi Zwiedzających, tel. 12 426 50 60.

Warsztaty malowania ikon na szkle

3 lutego, godz. 11.00

Rynek Podziemny

Podczas zajęć wykonamy techniką mieszaną ikonę na szkle. Inspiracją będzie huculska sztuka ludowa, która charakteryzuje się dekoracyjnością oraz nasyconą kolorystyką. Ikony huculskie pozbawione są idealizacji, aby ukazać ludzkie oblicze świętych i wzmocnić ich więź z wiernymi.

Czas trwania zajęć: około pięciu-sześciu godzin. Zapewniamy materiały plastyczne oraz kawę i herbatę w przerwie.

Prowadzenie: pani Bogdana Lobachuk, pani Katarzyna Kucharska. Wstęp: 35 zł.

***

O Polskim Związku Turystycznym słów parę

24 stycznia, godz. 18.00

Muzeum Podgórza, ul. Bolesława Limanowskiego 51

W 1926 roku Polski Związek Turystyczny zaczął rozwijać siatkę połączeń autobusowych z Krakowa. Obejmowały one głównie transport do miejscowości turystycznych w małopolskim odcinku Karpat. Pierwszy dworzec autobusowy powstał na placu św. Ducha, a drugi na placu Zgody w Podgórzu (zwany popularnie dworcem „Karpaty”). W zamierzchłą podróż automobilem w kierunku Dobczyc, Gdowa, Łapanowa, Żegociny czy Tarnowa zaprasza historyk turystyki, pan dr Dariusz Dyląg.

Wstęp wolny.

Zimowe witraże

13 stycznia, godz. 11.00

Rydlówka, ul. Włodzimierza Tetmajera 28

Zapraszamy na warsztaty w ramach Urodzin Wyspiańskiego.

Inspirując się dziełami Stanisława Wyspiańskiego, spróbujemy zaprojektować fantazyjne zimowe kwiaty, które ożywią zimową aurę za oknem. Wymyślone wzory staną się tematem szklanych witraży, które każdy będzie mógł zabrać ze sobą do domu. Będzie to okazja nie tylko do zapoznania się z twórczością malarską Wyspiańskiego, lecz także do rozwijania kreatywności i odkrywania własnych talentów. Zajęcia są przeznaczone dla rodzin z dziećmi w wieku od sześciu do dziewięciu lat.

Prowadzenie: pani Ewelina Radecka.

Wstęp: 15 zł. Rezerwacja: Centrum Obsługi Zwiedzających, tel. 12 426 50 60.

Weselni goście – kogo i jak opisał Wyspiański?

13 stycznia, godz. 14.00

Rydlówka

Zapraszamy na oprowadzanie w ramach Urodzin Wyspiańskiego.

W Weselu Stanisław Wyspiański przedstawił cały przekrój ówczesnego społeczeństwa: chłopów, inteligentów, artystów, mieszczan, szlachtę, żydów i duchowieństwo. Tworząc ten barwny obraz, na modeli wybrał przyjaciół i znajomych goszczących w Bronowicach na weselu Lucjana Rydla. Podczas zwiedzania wystawy dowiemy się, jak portrety poszczególnych bohaterów mają się do realnych postaci, ile prawdy jest w dramacie i jak przyjaciele artysty zareagowali na sztukę o nich samych.

Prowadzenie: pani Ewelina Radecka.

Wstęp: 16 zł. Rezerwacja: Centrum Obsługi Zwiedzających, tel. 12 426 50 60.

Brzmienia Wyspiańskiego

13 stycznia, godz. 17.00

Rydlówka

Gościem będzie pani prof. Maria Prussak, znakomita znawczyni twórczości Stanisława Wyspiańskiego i autorka przełomowych interpretacji i opracowań jego dzieł, które zostały zebrane w tomie Brzmienia Wyspiańskiego. Spotkanie poprowadzi pani prof. Dorota Jarząbek.

Wieczór uświetni koncert jednoosobowego projektu Namena Lala, tworzącego muzykę w gatunku experimental indie trip. Artystka zaprezentuje utwór inspirowany poezją Wyspiańskiego.

Wstęp wolny. Rezerwacja: Centrum Obsługi Zwiedzających, tel. 12 426 50 60.