„Warszawa” Artura Grottgera

Muzeum Narodowe we Wrocławiu

Muzeum Narodowe we Wrocławiu

plac Powstańców Warszawy 5

Warszawa Artura Grottgera

23 października – 23 listopada 2014 roku

Kuratorka: Ewa Halawa

Oryginalne rysunki kredkowe składające się na słynny patriotyczny cykl Artura Grottgera inspirowany wydarzeniami warszawskimi 1860 i 1861 r. można będzie oglądać przez miesiąc w Muzeum Narodowym we Wrocławiu. Na wystawie pokazane zostaną również inne prace artysty znajdujące się w zbiorach Muzeum.

Cykl siedmiu rysunków Warszawa jest drugim reprodukowanym po Szkole Szlachcica cyklem Artura Grottgera. Artysta stworzył go w Wiedniu w 1861 r. na wieść o tak zwanych wydarzeniach warszawskich rozgrywających się od II połowy 1860 r. Były to manifestacje patriotyczne, które zapoczątkował pogrzeb Karoliny Antoniny Sowińskiej, wdowy po bohaterze narodowym, słynnym obrońcy Warszawy z września 1831 r., generale Józefie Sowińskim. Pogrzeb generałowej stał się pretekstem do, pierwszej po Powstaniu Listopadowym, wielkiej manifestacji, w której udział wzięli studenci, ziemianie zgromadzeni wówczas na zjeździe Towarzystwa Rolniczego oraz mieszkańcy Warszawy. Potem nastąpiły kolejne wystąpienia, m.in. obchody bitwy grochowskiej, demonstracyjny pogrzeb pięciu poległych (2 III 1861), manifestacja przeciwko rozwiązaniu Towarzystwa Rolniczego (podczas której zginęło około stu manifestantów) oraz „nieszpory warszawskie”, kiedy to modlący ludzie zamknęli się w kościołach, do których wtargnęły wojska rosyjskie, bezczeszcząc je. Ta fala patriotyczno-religijnych uniesień i brutalnej reakcji wojsk zaborcy była niewątpliwie bezpośrednim powodem powstania tych prac.

– W cyklu Warszawa Grottger stworzył zupełnie nowy sposób wizualizowania historii, odnosząc się do wydarzeń bieżących i to wprost, bez odwoływania się do dawnej historii, bohaterskich wodzów, wielkich, pozytywnych wydarzeń z dziejów Polski. Ukazuje naród i jego cierpienie poprzez wybranych reprezentantów poszczególnych grup społecznych – wyjaśnia pani Ewa Halawa, kuratorka wystawy. – Jest to rodzaj działania reportażowego, choć komentowanego nie bezpośrednio z kraju, ale poprzez doniesienia prasowe i osobiste komentarze rodaków pojawiających się w Wiedniu, gdzie wówczas mieszkał artysta.

Warszawa jest pierwszym cyklem, w którym Grottger wybrał karton oraz monochromatyczny rysunek kredkowy jako technikę, której użyje, tworząc wszystkie swoje cykle, kolejno: Warszawa II, Polonia, Lituania, Wojna. Artysta kierował się, jak sugeruje M. Porębski, oprócz chęci powrotu do sztuki wzniosłej i symbolicznej, pragnieniem bardziej bezpośredniego kontaktu z odbiorcą i nadzieją na szerszy zbyt oraz popularyzację tematu poprzez rozpowszechnienie w reprodukcjach fotograficznych (do czego karton znakomicie się nadawał).

Na cykl Warszawa składają się następujące rysunki:

1. Błogosławieństwo

2. Lud w kościele

3. Chłop polski i szlachta

4. Żydzi warszawscy

5. Jedna z tysiąca ofiar

6. Wdowa

7. Zamknięcie kościołów

Na wystawie można będzie zobaczyć również inne rysunki Artura Grottgera ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu: Kwesta, Powstaniec w więzieniu, Portret Marii Januszkiewiczówny, Portret hrabianki Zofii (?) Zabielskiej, Święta Rodzina, Błogosławieństwo starca i Orzeł. Jego bogata i różnorodna twórczość (sceny wojenne, szarże, potyczki, liczne portrety rysunkowe i olejne) wyraźnie zdominowana jest silnym oddziaływaniem cyklów.