Zamkowa Kolumna Samochodowa Prezydentów RP 1922–1939

Zamek Królewski w Warszawie — Muzeum

Zamkowa Kolumna Samochodowa Prezydentów Rzeczpospolitej Polskiej 1922–1939

pokaz historycznych samochodów i wystawa planszowa

4 czerwca – 1 września 2022 roku

Dziedziniec Wielki i Ogrody Zamku Królewskiego w Warszawie, plac Zamkowy 4

Jakimi pojazdami przemieszczali się prezydenci II RP? Ile i jakich aut wchodziło w skład Zamkowej Kolumny Samochodowej – szczególnej jednostki Wojska Polskiego? Jak organizowano przejazdy prezydenckich samochodów? W jaki sposób je ochraniano? Zapraszamy na pierwszą ekspozycję pokazującą ten nieznany szerzej temat z okresu dwudziestolecia międzywojennego. Na fotografiach ujrzymy reprezentacyjne maszyny w służbie głowy państwa i poznamy ich tajniki. Zobaczymy je podczas uroczystości państwowych i w innych, codziennych i niecodziennych kontekstach. Wystawa prezentowana będzie na Dziedzińcu Wielkim, a następnie w Ogrodach Królewskich.

Wystawę zainauguruje wyjątkowe wydarzenie. Przez dwa dni piękne historyczne auta będzie można podziwiać na żywo. 4 czerwca o godz. 10.45 kolumna sześciu samochodów wyruszy spod Zamku Królewskiego w stronę Belwederu. Pojazdy będą dostępne dla zwiedzających na Dziedzińcu Wielkim w sobotę (4 czerwca) w godz. 14.00–18.00 oraz w niedzielę (5 czerwca) w godz. 10.00–18.00. Tego nie można przegapić. Samochody, które zostaną zaprezentowane, to Packard 443 z 1928 r., Cadillac 341B Phaeton z 1929 r., Packard 645 Deluxe Eight z 1929 r., Packard 826 z 1931 r., Cadillac 370A z 1937 r., Cadillac Series 75 Fleetwood V8 Limousine z 1939 r., CWS T-1 Torpedo z 1925 r. (replika). Pojazdy, które służyły prezydentom Rzeczpospolitej Polskiej w latach 1922–1939, wchodziły w skład Garażu Samochodowego Adiutantury Generalnej, a później Kolumny Samochodowej Gabinetu Wojskowego Prezydenta RP.

Adiutantura Generalna Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, przekształcona 7 lipca 1923 r. w Kwaterę Wojskową Prezydenta RP, a 20 lipca 1926 r. w Gabinet Wojskowy Prezydenta RP, była jednym z dwóch urzędów przybocznych głowy państwa. Drugim była Kancelaria Cywilna Prezydenta RP. Obie struktury powstały w końcu 1918 r. jako urzędy przyboczne naczelnika państwa Józefa Piłsudskiego. Po wyborze 9 grudnia 1922 r. Gabriela Narutowicza na prezydenta naczelnik państwa przekazał je pierwszemu prezydentowi Odrodzonej Polski. W latach 1922–1926 Kolumna Samochodowa obsługiwała prezydenta Stanisława Wojciechowskiego podczas podróży krajowych, a także szefów oraz pracowników Kancelarii Cywilnej i Kwatery Wojskowej Prezydenta RP. Służyła też gościom zagranicznym podczas oficjalnych wizyt państwowych. W tym czasie Kolumna Samochodowa posiadała kilka pojazdów reprezentacyjnych, głównie amerykańskiej marki Cadillac z różnymi typami nadwozia, oraz samochody osobowe i półciężarowe, wykorzystywane do codziennej pracy. Po wyborze prof. Ignacego Mościckiego na prezydenta nastąpiły zmiany strukturalne. Jego siedzibę przeniesiono z Belwederu do Zamku Królewskiego. 20 lipca 1926 r. w miejsce Kwatery Wojskowej powołano Gabinet Wojskowy Prezydenta RP, w którego skład weszły m.in. dwie wyspecjalizowane jednostki: Kompania Zamkowa i Zamkowa Kolumna Samochodowa. Zamkowa Kolumna Samochodowa początkowo miała dwanaście wozów osobowych, jeden ciężarowy i jeden motocykl, a po reorganizacji w 1928 r. – piętnaście osobowych i jeden ciężarowy. W połowie lat trzydziestych XX wieku liczba pojazdów wzrosła do około dwudziestu, w tym reprezentacyjnych: Cadillac, Buick, Rolls-Royce i Packard oraz „roboczych”, m.in. polskich Fiatów.

Samochody reprezentacyjne prezydenta RP nie miały tablic rejestracyjnych. Zastąpiono je znakiem Orła Białego, a od 1927 r. – specjalnym weksyloidem zaprojektowanym przez prof. Zygmunta Kamińskiego. Do zadań Zamkowej Kolumny Samochodowej należała także obsługa wizyt zagranicznych delegacji, m.in. naczelnika Estonii Ottona Strandmana, prezydenta Estonii Konstantego Pätsa, króla Rumunii Karola II czy regenta Węgier Mikołaja Horthyego. Zamkowa Kolumna Samochodowa współdziałała z Kompanią Zamkową, zapewniającą ochronę prezydentowi.

Wystawa będzie prezentowana od 4 do 24 czerwca na Dziedzińcu Wielkim i od 29 czerwca do 1 września w Ogrodach Zamku. Autorem scenariusza wystawy jest pan dr Jan Tarczyński, dyrektor Centralnej Biblioteki Wojskowej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, historyk polskiej motoryzacji. Organizatorami wydarzenia są Zamek Królewski w Warszawie oraz Centralna Biblioteka Wojskowa im. Marszałka Józefa Piłsudskiego.

Wystawa realizowana jest w ramach projektu: Zamkowa Kolumna Samochodowa Prezydentów Rzeczypospolitej Polskiej 1922–1939. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach Wieloletniego Programu Rządowego „Niepodległa” na lata 2017–2022.