Odnaleziony obraz Maksymiliana Gierymskiego

Muzeum Narodowe w Krakowie

Odnaleziony po latach obraz jest pokazywany w Sukiennicach

Ta historia mogłaby być scenariuszem filmu sensacyjnego. Był listopad 2017 roku. Na parkingu jednego z krakowskich centrów handlowych policja odnalazła wycięty z krosna i zwinięty w rulon obraz. Okazało się, że było to zniszczone dzieło Maksymiliana Gierymskiego, które przez 70 lat widniało na liście najważniejszych strat wojennych.

Wszystko zaczęło się w roku 1872. Berliński marszand Rudolf Lepke zlecił Maksymilianowi Gierymskiemu namalowanie zimowego pejzażu. Starszy brat Aleksandra Gierymskiego był już wtedy cenionym artystą. Początkowo kształcił się w naukach ścisłych (Instytucie Politechnicznym Rolnictwa i Leśnictwa w Puławach i na Wydziale Matematyczno-Fizycznym Szkoły Głównej w Warszawie). Później w stolicy zapisał się na lekcje do Klasy Rysunkowej prowadzonej przez Wojciecha Gersona, by – po otrzymaniu stypendium rządowego – wyjechać do Monachium, gdzie studiował malarstwo. Na I Międzynarodowej Wystawie Sztuki w Monachium w 1869 r. został dostrzeżony przez krytyków i kolekcjonerów. W tym samym roku wysłany na wystawę do wiedeńskiego Kunstvereinu obraz Rekonesans huzarów austriackich został zakupiony do zbiorów cesarza Franciszka Józefa. To był początek jego sukcesów, zwieńczonych złotym medalem na Wystawie Światowej w Wiedniu w 1873 r. Już po namalowaniu obrazu Zima w małym miasteczku, w uznaniu jego zasług, mianowano go członkiem Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Berlinie.

Zima w małym miasteczku przechodziła z rąk do rąk. W roku 1895 płótno należało do Edwarda Ludwika Behrensa z Hamburga. Do zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie zakupione zostało w 1938 r. od Franciszka Studzińskiego, właściciela krakowskiego Antykwariatu Artystycznego. Wiadomo, że w grudniu 1939 r. dzieło zostało skonfiskowane przez Kajetana Mühlmana – specjalnego pełnomocnika ds. zabezpieczenia dzieł sztuki w Generalnym Gubernatorstwie, który osobiście wybrał je do dekoracji swojego gabinetu. Obraz zawisł wówczas w gmachu Akademii Górniczej. Kiedy do budynku w lutym 1945 r. weszli pracownicy Muzeum, pokój był spalony, a obrazu nie było w środku. Wobec tego uznano, że dzieło Gierymskiego strawił pożar, dlatego trafiło na listę strat wojennych. Przez lata losy obrazu były zagadką. Tymczasem od 1945 przechowywała go osoba prywatna w Krakowie, która otrzymała go od swojej babki. Ta z kolei zakupiła go od swojej sąsiadki w lipcu 1965 r. Sprawa wyszła na jaw w listopadzie 2017 r., kiedy to małopolska policja dostała sygnał, że pejzaż znajduje się w rękach prywatnych. Na podstawie oględzin ustalono, że Zima… została wycięta z ramy i prawdopodobnie przez 70 lat była zwinięta w rulon. Wskazywały na to charakterystyczne spękania i ubytki w warstwie malarskiej.

Po konsultacjach z resortem kultury Wydział Kryminalny KWP w wyniku działań operacyjnych ustalił posiadacza płótna. Po perypetiach obraz trafił do Muzeum Narodowego w Krakowie. Zniszczone dzieło miało liczne ubytki i spękania. Samo płótno było w kilku miejscach rozdarte, a kolorystyka ciemniejsza niż oryginalna. Widoczne były również ślady dawnych, źle przeprowadzonych renowacji. Obraz został poddany konserwacji przy użyciu najnowszych technik i materiałów.

Pierwszy etap prac konserwatorskich przeprowadzony w 2018 r. polegał na zabezpieczeniu obrazu i zatrzymaniu procesu degradacji. W październiku 2020 r. zakończył się drugi etap, który obejmował pełną restaurację obiektu: wzmocnienia podobrazia i przywrócenia warstwie malarskiej oryginalnej estetyki. Na koniec obraz zabezpieczono w ramie za specjalistyczną szybą blokującą promieniowanie UV. Aktualnie obraz można oglądać do 5 września 2021 r. w sali wystaw zmiennych w Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach (Rynek Główny 3).

Film o konserwacji Zimy w małym miasteczku

Rozpoczął się remont konserwatorski Klasztorka Muzeum Książąt Czartoryskich

Po generalnym remoncie Pałacu Książąt Czartoryskich i Arsenału Muzeum rozpoczyna ostatni etap prac w tym kompleksie. Właśnie przekazano plac budowy generalnemu wykonawcy. Efekt końcowy modernizacji będziemy mogli oglądać w czerwcu 2023 r.

Ulica Pijarska skrywa jeden z najbardziej malowniczych zakątków Krakowa, którego krajobraz tworzą zabytkowe kamienice i historyczne budowle. Tuż przy dawnych murach obronnych możemy podziwiać neogotycką fasadę budynku będącego niegdyś częścią klasztoru pijarów. Wzniesiony w połowie XVIII wieku Klasztorek stanął w miejscu dawnej kamienicy „Pod Bażanty”, a w jego wnętrzach urządzono bibliotekę.

W 1876 r. książę Władysław Czartoryski, który już wtedy był właścicielem Arsenału, zakupił Klasztorek od Austriackiego Funduszu Religijnego. Instytucja ta zawiadywała mieniem klasztornym Galicji po kasatach zakonów w XVIII wieku. Na polecenie księcia obiekty przebudowano, łącząc dekoracyjnymi przewiązkami. Projekt remontu, którego wynikiem jest obecny kształt architektoniczny Klasztorka, był dziełem Maurycego Augusta Gabriela Ouradou, francuskiego architekta i kierownika robót konserwatorskich (m.in. przy katedrze Najświętszej Maryi Panny w Paryżu). Wnętrza Klasztorka, zgodnie z wolą księcia, zostały przekształcone na przestrzeń ekspozycyjną, gdzie prezentowane były obiekty sztuki należące do rodziny Czartoryskich.

Po 1945 r. stopniowo odzyskiwano zagrabione w czasie II wojny światowej cenne obiekty z książęcej kolekcji. Udało się uratować większość z nich, by po latach ponownie eksponować je w zabytkowych przestrzeniach. W czerwcu 2017 r. zbiory Czartoryskich w całości przekazano Muzeum Narodowemu w Krakowie.

Efektem modernizacji trzeciej inwestycji wchodzącej w skład kompleksu, jakim jest Muzeum Książąt Czartoryskich, będzie nie tylko zwiększenie ekspozycji muzealnej, ale również organizacja pomieszczeń pozwalających na przechowywanie i udostępnianie zbiorów muzealnych. W Klasztorku znajdą się m.in.: Pracowania Konserwacji Malarstwa oraz Gabinet Rycin i Rysunków. Wystawa stała będzie prezentowana na I piętrze, na które zaprowadzi zwiedzających przewiązka łącząca Klasztorek z Pałacem i Arsenałem. W ramach inwestycji zmodernizowane zostaną instalacje sanitarne, elektryczne i niskoprądowe, a także wentylacja i klimatyzacja. Ponadto zaplanowano wymianę pokrycia dachu wraz z elementami więźby dachowej i remonty konserwatorskie: elewacji zewnętrznych wraz z konserwacją zabytkowego dziedzińca wewnętrznego, stolarki okiennej i drzwiowej wraz z otworzeniem witraży, modernizację historycznych gablot ekspozycyjnych wraz z etalażem. Z kolei poszczególne pracownie mieszące się w obiekcie zostaną zaopatrzone w nowe wyposażenie.

Projekt został sfinansowany przez Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa oraz Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu. Generalnym wykonawcą prac remontowo-konserwatorskich jest Przedsiębiorstwo Robót Budowlanych i Transportowych CECHINI Stanisław i Józef Cechini Sp.j. Całość prac będzie kosztować 12 mln złotych.

Zwiedzamy dłużej

Wydłużamy godziny otwarcia w wybranych oddziałach Muzeum. Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach, Gmach Główny, Muzeum Książąt Czartoryskich wraz z Arsenałem, Pałac Biskupa Erazma Ciołka oraz Kamienica Szołayskich od 8 czerwca są dostępne dla zwiedzających we wtorki, piątki i soboty od 10.00 do 19.00, natomiast w środy, czwartki i niedziele od 10.00 do 18.00. Przypominamy, że wtorki pozostają dniem bezpłatnych wejść do galerii stałych. Serdecznie zapraszamy.