Złote runo — sztuka Gruzji

Muzeum Narodowe w Krakowie / Gruzińskie Muzeum Narodowe

Złote runo – sztuka Gruzji

Muzeum Narodowe w Krakowie zaprasza na pierwszą w Polsce i Europie tak wszechstronną, panoramiczną i obszerną wystawę sztuki gruzińskiej – od najstarszych śladów ludzkiej aktywności przez zachwycające, starożytne przykłady złota Kolchidy, kamienne stele wczesnego średniowiecza, mieniące się feerią barw średniowieczne kodeksy iluminowane, nowożytne stroje, militaria, przez pejzaże ilustrujące zmieniające się oblicza Tbilisi i malarstwo Pirosmaniego, po sztukę awangardową XX wieku, z uwzględnieniem wkładu w jej rozwój polskich artystów, którzy losy związali z tym pięknym krajem.

Gruzja, mimo geograficznego oddalenia, jest dla nas krajem bliskim z wielu powodów, w tym także ze względu na kontakty artystyczne i działalność polskich twórców na gruzińskiej ziemi. Mimo to nie prezentowano dotąd w Polsce fascynującego dziedzictwa kulturowego Gruzji w takiej skali, jaką przedstawia nasza wystawa, która zwraca ponadto uwagę na znaczenie tego dziedzictwa dla całej kultury europejskiej. Prezentacja stanowi tym samym nowe otwarcie w naszych wzajemnych relacjach i jest okazją, aby tym bardziej docenić wartość historyczną i klasę artystyczną sztuki gruzińskiej. Warto podkreślić, że dzięki znakomitej współpracy z prestiżowymi instytucjami gruzińskimi możemy zaprezentować w Krakowie dzieła najwyższej klasy, co nadaje wystawie szczególną rangę, nie tylko w skali polskiego muzealnictwa – pan prof. dr hab. Andrzej Szczerski, dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie.

Ekspozycja jest owocem wieloletniej współpracy z trzydziestoma gruzińskimi instytucjami kultury. Partnerem strategicznym jest Gruzińskie Muzeum Narodowe. Szczególne znaczenie w powstawaniu wystawy miał także Gruziński Pałac Sztuki – Muzeum Historii Kultury. Całkowita lista ponad siedmiuset obiektów obejmuje zbiory także innych partnerskich instytucji, do których należą m.in. Państwowe Muzeum Historyczne w Kutaisi, Muzeum Historii i Architektury Pałaców Dadianich, Muzeum Archeologiczne w Batumi, Gruzińskie Narodowe Centrum Rękopisów im. Kornelego Kekelidzego. Do Krakowa przyjechały również eksponaty z Berlina, Londynu i Paryża.

Wystawa ma charakter przekrojowy. Przestrzeń została podzielona na dziesięć sekcji prezentujących panoramę kultury gruzińskiej od czasów najdawniejszych po awangardę. Motywem przewodnim jest postać ludzka w jej kolejnych odsłonach, zmieniających się wraz z epokami, którym można ją przypisać. Sztuka, nawet jeśli intencjonalnie miała służyć bogom, tworzona była przez ludzi dla ludzi. Wydaje mi się, że śledzenie przemian w tym zakresie jest fascynujące samo w sobie – gdy zaczynamy od idoli sprzed siedmiu tysięcy lat, z sumarycznie ujętymi cechami antropomorficznymi, przez złotą figurkę młodzieńca z Kolchidy, postacie świętych władców i ich patronów w Gruzji średniowiecznej, następnie pierwsze portrety i XIX-wieczne fotografie, po futurystyczną wizję uskrzydlonego malarza w obrazie Petre Occhelego (1907–1937) – prof. dr hab. Mirosław Kruk, kurator wystawy ze strony polskiej, Muzeum Narodowe w Krakowie.

Złote runo – tytułowy motyw wystawy gruzińskiej, wywodzi się z najstarszych przekazów greckiej mitologii. To niezwykła opowieść o szaleńczej odwadze kilkudziesięciu greckich śmiałków zwabionych opowieściami o krainie, w której przechowywane było złote runo (niewątpliwie synonim większych bogactw). Bohaterowie wyprawili się w nieznane w nadziei, że uda się im dotrzeć do mitycznego miejsca i owo złoto zdobyć. Dzisiaj złoto z Kolchidy można oglądać w Krakowie, prawdziwe bogactwo wyrafinowanej sztuki antycznego złotnictwa. Eksplorując wystawę, zwiedzający ma okazję przekonać się, że Gruzja jest w istocie kolebką światowego winiarstwa. Demonstrujemy fascynujące znaleziska archeologiczne, w tym najstarsze narzędzia rolnicze, świadectwa narodzin metalurgii oraz antyczną ceramikę. Przyjęcie chrześcijaństwa przypomną wspaniałe kamienne stele, powstałe wiele wieków przed tym, zanim nowa religia pojawiła się w Polsce. Pokazujemy zabytki gruzińskiego piśmiennictwa z różnorodnymi wersjami alfabetu oraz różne odmiany kultury muzycznej. Nerwem państwa gruzińskiego jest jego stolica, dlatego prezentujemy ikonografię Tbilisi, historię miasta i jego przemiany. Nie zabraknie także związków kulturowych z Polską. Wystawa jest okazją, by zaprezentować polskich artystów działających w Gruzji na przełomie XIX i XX wieku, a także polskich twórców awangardy gruzińskiej, której przedstawicielem był m.in. Zygmunt Waliszewski. W osobnej sekcji zostanie zaprezentowane malarstwo Pirosmaniego, najsłynniejszego gruzińskiego artysty, który w pracach łączył motywy życia codziennego z gruzińską tradycją.

Mam nadzieję, że wystawa spełni swoje zadanie i przybliży polskiemu odbiorcy bogactwo kultury kraju zarazem bliskiego w sensie duchowym i odległego – w geograficznym – prof. dr hab. Mirosław Kruk, kurator wystawy.

Informacje dla zwiedzających:

Złote runo – sztuka Gruzji

Gmach Główny, al. 3 Maja 1

18 kwietnia – 15 września 2024 roku

poniedziałek: nieczynne, wtorek–niedziela: godz. 10.00–18.00

Kurator i autor scenariusza wystawy – strona polska: prof. dr hab. Mirosław Piotr Kruk, kurator wystawy – strona gruzińska: prof. George Kalandia. Koordynacja: Katarzyna Pawłowska. Projekt aranżacji wystawy: Magdalena Bujak.

Realizację wystawy dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Wystawa pod patronatem honorowym Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP oraz Ministerstwa Kultury i Sportu Gruzji. Partnerzy wystawy: rząd Gruzji, Gruziński Pałac Sztuki – Muzeum Historii Kultury, Ambasada Gruzji w RP, Archiwa Państwowe – Narodowe Archiwum Cyfrowe.