Zapiski z Paryża: 11. Relacja z wykładu „Masakry z września 1792 roku”

Pelagiusz z Asturii

Październikowy wykład zorganizowany w Paryżu przez Instytut Domu Burbońskiego dotyczył jednego z najbardziej krwawych epizodów w historii opanowanej przez rewolucję Francji. Prelekcję pod tytułem „Masakry z września 1792 roku” wygłosił x. Mikołaj Portail, duchowny Bractwa Kapłańskiego Świętego Piusa X, wykładowca Instytutu Świętego Piusa X w Paryżu oraz autor książki o tym samym tytule.

Ksiądz prelegent nie tylko opisał niektóre najważniejsze wydarzenia owych potwornych dni wrześniowych, ale dokonał też pewnej syntezy, rzucając światło na antychrześcijańskie motywy tej zbrodni oraz na osoby odpowiedzialne za nią.

X. Portail w trakcie wykładu

Niewinna ludzka krew przelewana była wielokrotnie od początku rewolucyjnej nawałnicy, jednakże paryskie masakry trwające w Paryżu od 2 do 7 września, a rozciągające się w dłuższym czasie i z mniejszą liczbą ofiar na inne części Francji, wyróżniły się wykalkulowaną systematycznością i dziką brutalnością. Zasadniczą część ofiar stanowili katoliccy duchowni odrzucający konstytucję cywilną kleru.

X. Portail zwrócił uwagę na podstęp, z jakiego korzystali przywódcy rewolucji w osaczaniu przyszłych ofiar. Po uchwaleniu konstytucji cywilnej kleru (12 VII 1790) duchowni wierni Kościołowi katolickiemu znaleźli się w wyjątkowo trudnej sytuacji. 26 sierpnia 1792 roku wszystkim nielojalnym wobec „Państwa” dano 15 dni na opuszczenie granic. Z tego powodu — w końcu sierpnia i na początku września — wielu księży zwróciło się do organów faktycznej władzy, która umieściła wszystkich w aresztach tymczasowych.

Paryskie więzienia zostały tak przepełnione duchownymi, że kilka ważniejszych obiektów odebranych Kościołowi przemieniono w więzienia i miejsca kaźni. Taki był los między innymi słynnego opactwa pw. św. Germana (później zniszczonego, choć kościół został do dziś), seminarium św. Firmina, klasztoru karmelitów. W tym ostatnim, począwszy od popołudnia 2 września, improwizowane trybunały przeprowadzały przesłuchania, a wyroki zapadały często nawet po 30 lub 40 sekundach. Niespodziewający się śmierci, czekający na deportację do Gujany więźniowie w większości zostali zgładzeni białą bronią. Według badań księdza prelegenta liczba ofiar wynosi 1395 osób w Paryżu, a około 150 na prowincji. Słusznie można nazwać ten okres „wstępem” do Terroru, który miał trwać do 28 lipca 1794 roku.

Ksiądz Portail przypomniał, że w 1926 roku Ojciec Święty Pius XI beatyfikował 3 biskupów, 183 kapłanów i zakonników oraz 5 świeckich, których spotkała śmierć z rąk „wrześniowców” (tak nazywa się do dziś katów z tego okresu). Była to największa w historii Kościoła grupa wyniesiona na ołtarze (przed „pontyfikatem” Jana Pawła II).

Na koniec przytoczę jeszcze anegdotkę z wieczoru. Gdy wychodziliśmy, zauważyłem, że pewna para podziwiająca wiedzę księdza prelegenta, zastanawiała się nad jego tożsamością. Był bowiem w sutannie, a to nie jest typowy strój pogodzonego z rewolucją w Kościele kapłana. Gdy „wyjawiłem”, że x. Portail jest członkiem Bractwa Kapłańskiego Św. Piusa X, a moi rozmówcy upewnili się, że chodzi o „Lefebvre’a”, ich miny zrzedły i zainteresowanie tematem natychmiast zniknęło.

22 X AD 2013
św. Marii Salomei

zdjęcie: Pelagiusz z Asturii