„Historia miasta Gliwic. Fragmenty kroniki miejskiej”

Muzeum w Gliwicach

Nakładem gliwickiego Muzeum ukazała się Historia miasta Gliwic. Fragmenty kroniki miejskiej ks. Johannesa Chrząszcza – w przekładzie i opracowaniu historyków, panów Sebastiana Rosenbauma i Bogusława Tracza.

Ksiądz dr Johannes Chrząszcz (1857–1928) jest uważany – obok księdza Augustina Weltzla – za najwybitniejszego historyka Górnego Śląska przełomu XIX i XX w. To jeden z najważniejszych przedstawicieli wczesnej fazy górnośląskiej historiografii, który pozostawił ogromny dorobek pisany (około dwustu artykułów, publikacje zwarte i broszury, monografie Białej, Krapkowic, Prudnika, Pyskowic i Toszka, historie licznych parafii i instytucji górnośląskich, popularna historia Kościoła katolickiego na Śląsku, nieukończona monografia Gliwic). Ksiądz Chrząszcz stworzył także Górnośląskie Stowarzyszenie Historyczne z siedzibą w Opolu i jego organ – kwartalnik „Oberschlesische Heimat”. Razem z Arthurem Schillerem założył Muzeum Górnośląskie w Gliwicach (1905/1906), którego spadkobiercą i kontynuatorem jest Muzeum w Gliwicach.

Cieszę się, że tą książką po raz kolejny przypominamy charyzmatyczną i pracowitą postać jednego z założycieli gliwickiego Muzeum. To druga, po wyborze pism opublikowanym przez nas w 2018 r., pozycja z bogatej pisarskiej spuścizny księdza Chrząszcza – mistrza i nauczyciela historycznej refleksji nad dziejami naszego regionu, którego zasług dla górnośląskiej historiografii i kultury nie sposób przecenić. Warto przypomnieć, że opracowanie księdza Chrząszcza jest już trzecią wydaną przez nasze muzeum w latach ostatnich historyczną monografią miasta nad Kłodnicą po polskojęzycznym wydaniu w 2011 roku „Dziejów Miasta Gliwice” Benno Nietschego i przebojowej książce „Gliwice. Biografia Miasta” doktora Bogusława Tracza, opublikowanej w 2018 roku, której do tej pory ukazały się już cztery kolejne nakłady – mówi pan Grzegorz Krawczyk, dyrektor Muzeum w Gliwicach.

Historia miasta Gliwic. Fragmenty kroniki miejskiej to ostatnia, nieukończona praca badawcza ks. Johannesa Chrząszcza, pozostawiona w rękopisie. Autorom opracowania udało się wyłonić z niego tekstowy, spójny narracyjnie korpus, a jego uzupełnieniem są informacje umieszczone w przypisach, poszerzające tekst duchownego w zgodzie z obecnym stanem wiedzy o historii miasta. Współczesny czytelnik otrzymuje więc książkę pieczołowicie zrekonstruowaną, choć zapewne nieco odmienną od pierwotnego zamysłu jej autora.

Śmierć autora niestety uniemożliwiła doszlifowanie rękopisu. Wiele kwestii zostało w nim jedynie zasygnalizowanych lub zaznaczonych na marginesie. Zapewne zamierzał je uzupełnić, a całość gruntownie przeredagować. Nie zdążył. W niniejszej edycji ograniczaliśmy się jedynie do uporządkowania luźnych zapisków, jednak bez ingerencji w autorską narrację – zaznacza dr Bogusław Tracz.

Choroba przerwała prace i pozostał tylko brudnopis, z którego zresztą udało się odnaleźć tylko dwie – z trzech – części. Czy Chrząszcz chciałby go wydać w takiej formie? Pewnie nie, na pewno, gdyby starczyło sił, dopracowałby go i uporządkował. Myślę jednak, że nawet dziełko tak niedoskonałe warto wydać – dodaje dr Sebastian Rosenbaum, podkreślając jednocześnie – Manuskrypt jest świadectwem, że ten współzałożyciel muzeum gliwickiego i zasłużony animator badań nad regionem zastanawiał się stale nad historią Gliwic. I że historię tę postrzegał jako dynamiczny proces, w którym po okresach upadku, kryzysach, pożarach, wojnach, zawsze jednak następowało powstanie z kolan, po zastoju następował progres i zmiany na lepsze. Chrząszcz dobrze rozumiał, komu ten postęp należało zawdzięczać: w pierwszym rzędzie samym gliwiczanom.

Publikację zakupić można w Willi Caro oraz online.