„Monarchiczne i republikańskie głowy państw w Europie”

Wydawnictwo Kolonia Limited

Z przyjemnością informujemy, że wrocławskie wydawnictwo naukowe Kolonia Limited opublikowało kolejną już w tym roku xiążkę pana dr. Artura Ławniczaka, prawnika konstytucjonalisty i wieloletniego działacza OMP.

Ze Wstępu: Problem władzy stanowi fundamentalne zagadnienie w każdej zorganizowanej społeczności, a szczególnie w państwie, będącym w historii człowieczeństwa naj­bardziej znaczącą organizacją. Władza państwowa występuje w różnych postaciach i przejawia się w rozmaity sposób, lecz tradycyjnie była łączona z postacią władcy – jednoosobowego organu zajmującego w państwie szczególne miejsce, traktowanego jako tegoż państwa uosobienie, instytucja, w której imieniu i dla której działają wszystkie inne organy. Konstrukcja ustrojowa monarchy jako głowy państwa została przeniesiona na republikański grunt, tam uległa modyfikacjom. W państwach, które zachowały monarchiczną formę rządu, również doszło do reform zmienia­jących pozycję polityczno-prawną panujących.

W związku z tym interesujące jest, w jaki sposób we współczesnych europejskich monarchiach i republikach ustrojodawcy odnieśli się do zagadnienia miejsca i roli głowy państwa w ustroju politycznym. Owe rozwiązania konstytucyjne swoją podbudowę teoretyczną mają w rozważaniach na temat państwa i władzy, różnorako odnoszących się do zagadnienia znaczenia formalnie najważniejszego człowieka w państwie w ideowo-ustrojowym schemacie władzy państwowej. Współczesne za­pi­sy konstytucyjne oraz dotycząca monarchów i prezydentów praktyka ustrojowa oddziałują z kolei na doktrynę. Tak można wytłumaczyć powstanie tej pracy, opisującej głowy państwa w tych monarchiach i republikach, które przynajmniej częściowo znajdują się w Europie rozumianej jako kontynent wraz z przyległymi doń wyspami.

Książka składa się z trzech rozdziałów. W pierwszym rozpatrywane są teoretyczne aspekty monarchicznego względnie republikańskiego państwa i władzy pań­stwowej w nich, natomiast w kolejnych dwóch badaniu poddane zostały kon­stytucje współczesnych europejskich państw w zakresie przepisów regulujących miejsce w systemie organów państwowych monarchów i prezydentów oraz ich kompetencje. Niejednokrotnie zapisy owe są konfrontowane z rzeczywistością ustrojowo-polityczną.

Pierwszy rozdział zaczyna się rozważaniami na temat dychotomicznego podziału form państwa na monarchiczną i republikańską. Potem obie wersje państwo­wości są osobno analizowane po to, aby pokazać, czym się od siebie różnią w swo­ich teoretycznych założeniach. Następnie moja uwaga skupia się na problematyce głowy państwa – instytucji, której charakter rozstrzyga o monarchiczności względ­nie republikańskości państwa.

Rozdział drugi ma charakter dogmatyczno-prawny, ponieważ można go określić jako analizę pozytywnoprawnych unormowań na najwyższym, konstytucyjnym szczeblu, które są poświęcone głowom państwa w europejskich monarchiach. Istot­ne jest to, że liczba europejskich monarchii od lat 40. nie ulega zmianie, co do­starcza nam długoletniego materiału porównawczego i pozwala na ocenę charakteru ich ustrojów politycznych, ze szczególnym uwzględnieniem głowy państwa. Na początku rozdziału mamy do czynienia z namysłem poznawczym zwróconym ku oficjalnym nazwom królestw i księstw Starego Kontynentu. Później mają miejsce dywagacje na temat fundamentalnej kwestii zdefiniowania przez ustrojodawców suwerennej władzy i odniesienia się przez nich do zagadnienia podziału władzy. Kolejny fragment pracy poświęcony jest konstytucyjnym ujęciom szczególnej, ogólnopaństwowej roli monarchów, po czym przechodzę do analizy kompetencji euro­pejskich monarchów. Przypatruje się konstytucyjnym uprawnieniom koronowanych władców dotyczących ich relacji z parlamentami, rządami, władzą sądowniczą oraz innymi częściami aparatu państwowego. Nie zapominam też o takich obszarach, jak sprawy zagraniczne, obronność i inne tradycyjne sfery działalności głów państw. Potem rozpatruję zagadnienie sukcesji władzy monarszej, by wreszcie skupić się na kwestii odpowiedzialności europejskich królów i książąt.

Konstrukcja trzeciego rozdziału jest podobna do drugiego, z tym, że jest w nim mowa nie o monarchach, a o prezydentach. Po uwagach odnoszących się do oficjalnych autodefinicji europejskich republik ciężar rozważań przenosi się na kwestię zakresu i sposobu zastosowania Monteskiuszowskiego schematu w ustawach zasad­niczych europejskich republik. Potem przyglądam się konstytucyjnym zapisom trak­tującym prezydentów jako głowy państwa, mające inny status niż pozostałe organy władzy publicznej. Z kolei następuje opis konstytucyjnych regulacji poświę­conych kompetencjom prezydentów odnośnie do różnych części władzy państwowej, jak również władz innych państw. Później zostają opisane sposoby wybierania głów państwa w europejskich republikach. Ostatnia część rozdziału zawiera opis unor­mowań problemu odpowiedzialności europejskich prezydentów.

Zamówienia: ksiegarniawydzialowa@o2.pl

Tel.: 71 375 26 03, 509 354 654