Marcin Józef Żebrowski — Vesperae in Visitatione Beatae Mariae Virginis

Narodowe Forum Muzyki

21 października 2022 roku miał premierę album Narodowego Forum Muzyki nagrany przez Wrocław Baroque Ensemble pod dyrekcją Andrzeja Kosendiaka – monograficzna płyta poświęcona twórczości Marcina Józefa Żebrowskiego, należącego do najwybitniejszych przedstawicieli polskiej kultury muzycznej XVIII wieku. Jest to kolejne wydawnictwo ukazujące się w ramach przygotowywanego przez Narodowe Forum Muzyki i CD Accord od 2012 roku cyklu prezentującego twórczość mistrzów polskiego renesansu i baroku pod dyrekcją Andrzeja Kosendiaka. Nagranie zawiera nieszpory maryjne Żebrowskiego, które wpisano w kontekst liturgiczny poprzez wykorzystanie antyfon chorałowych zaczerpniętych z siedemnastowiecznych źródeł. Album zarejestrowano w doskonałej akustycznie Sali Głównej Narodowego Forum Muzyki.

***

Oddajemy w Państwa ręce kolejny album z dziełami jednego z najwybitniejszych przedstawicieli muzyki polskiej XVIII wieku – Marcina Józefa Żebrowskiego. Ponownie sięgnęliśmy do jasnogórskich zbiorów, gdzie przechowywane są nieszpory tego kompozytora. W nawiązaniu do tradycji, gdy poszczególne psalmy wchodzące w skład nieszporów wykorzystywano na potrzeby danego święta, wybraliśmy taki ich układ, który mógłby być wykonany podczas święta Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny (w Kościele katolickim obchodzonego 31 maja). Do psalmów dobraliśmy antyfony, sonatę procesyjną, hymn Ave maris stella, kantyk Magnificat oraz sekwencję Mittit ad Virginem i ułożyliśmy je zgodnie z przebiegiem liturgii godzin.

Niniejszy cykl rozpoczyna instrumentalne Adagio pro processione solemni in D, po którym następuje wokalne Deus in adiutorium tradycyjnie otwierające nieszpory. Chciałbym zwrócić szczególną uwagę na arcytrudną partię trąbki w hymnie Ave maris stella, którą Żebrowski napisał dla Wincentego Pińskiego – ówczesnego wirtuoza tego instrumentu i jednego z najlepiej opłacanych muzyków kapeli jasnogórskiej. Dziś żyjemy w przeświadczeniu, że umiemy już wszystko, że technika wykonawcza jest na niespotykanym dotychczas poziomie. Tymczasem hymn Żebrowskiego uczy nas pokory i dowodzi, jak niezwykłe były umiejętności osiemnastowiecznych muzyków. Osobiście nie znam w literaturze trudniejszej partii na trąbkę. Wyjątkowo interesująca jest również sekwencja Mittit ad Virginem napisana w języku łacińskim oraz polskim, utrzymana w charakterze poloneza. Co ciekawe, w twórczości liturgicznej Żebrowskiego rytm polonezowy przewija się dość często, m.in. w psalmie Lauda Jerusalem czy na słowach „Gloria Patri” w Magnificat. Wydaje się, że kompozytor chciał w ten sposób podkreślić polski charakter swoich dzieł.

Podczas pracy nad nagraniem tego albumu utwierdziliśmy się w przekonaniu, że muzykę Żebrowskiego wyróżnia najwyższy poziom artystyczny i powinniśmy ją jak najszerzej popularyzować.

Andrzej Kosendiak, tekst zamieszczony w booklecie dołączonym do płyty