Piąty diuk Aosty nie żyje

Requiescat in pace

1 czerwca 2021 roku Jego Królewska Wysokość xiążę Amadeusz Sabaudzki z linii Aosty zmarł nagle w Szpitalu Świętego Donata w Arezzo. Przyczyną zgonu był zawał serca. Na początku roku xiążę przeszedł poważną operację w mediolańskiej klinice (usunięcie guza nerki), po której wrócił do domu w Castiglion Fibocchi. 27 maja został natomiast przyjęty do szpitala w Arezzo – drobny zabieg zakończył się pomyślnie i na początek czerwca lekarze zaplanowali wypisanie dostojnego pacjenta z placówki…

Jego Królewska Wysokość urodził się 27 września 1943 r. we Florencji (stolicy należącej do Habsburgów Toskanii, od 1859 r. okupowanej przez Dom Sabaudzki) i otrzymał imiona Amadeusz Humbert Konstantyn Jerzy Paweł Helena Maria Florencjusz Zwonimir. Był synem xięcia Aimone (1900–1948), w latach II wojny światowej uzurpującego sobie tron chorwacki pod imieniem Tomisława II, oraz xiężnej Ireny (1904–1974), z domu xiężniczki greckiej i duńskiej; małżonków od roku 1939. W chwili narodzin zajmował czwarte miejsce w linii sukcesji tronu Królestwa Sardynii, od czasu tzw. zjednoczenia okupującego pozostałe państwa włoskie. 26 lipca 1944 r. niemowlę wraz z matką i innymi krewnymi zostało na polecenie Henryka Himmlera uwięzione w austriackiej miejscowości Hirschegg. Członkowie Domu Sabaudzkiego przebywali tam do maja 1945 r.

W 1946 r. uzurpację dynastii sabaudzkiej na Półwyspie Apenińskim złożyli do grobu kolejni uzurpatorzy – tym razem republikanie. Rodzina udała się na wygnanie, gdzie xiążę Aimone zmarł w 1948 r. w Buenos Aires, mimo że początkowo zamierzał osiedlić się w Belgii, niechętnej przyjęciu przegranych dynastów. Kilka miesięcy później jego syn mógł już powrócić z emigracji, dalsze dzieciństwo spędzając w należącym do Habsburgów, a zajętym przez diuków Aosty, zamku Miramare nad Zatoką Triesteńską.

Xiążę studiował we florenckim Kolegium alle Querce, w weneckiej Szkole Wojskowej Marynarki Wojennej „Franciszek Morosini”, uzupełniał wykształcenie w Kolegium Seaford w Anglii, następnie zaś uczęszczał do Akademii Morskiej w Livorno, którą ukończył jako oficer republikańskiej marynarki. Studiował również nauki polityczne na Uniwersytecie Florenckim.

We wrześniu 1963 r. piąty diuk Aosty zaręczył się z Jej Królewską Wysokością xiężniczką Klaudią Orleańską (ur. 11 grudnia 1943 r. w Larache). Przyszła panna młoda była dziewiątym dzieckiem i piątą córką xięcia Henryka Orleańskiego, zwanego przez swoich zwolenników „hrabią Paryża” (tytuł ten, niewystępujący w Domu Burbonów, nigdy nie został nadany przedstawicielom linii orleańskiej przez królów Francji) i xiężnej Izabeli, z domu xiężniczki Orleańskiej-Bragança. Ceremonia ślubna w obecności trzystu gości odbyła się 22 lipca 1964 r. w portugalskiej Sintrze.

Małżonkowie dochowali się syna i dwóch córek. Jako pierwsza urodziła się JKW xiężniczka Bianka (2 kwietnia 1966 r. we Florencji), która w 1988 r. poślubiła hr. Giberta Arrivabene Valenti Gonzagę i ma z nim pięcioro dzieci. Obecny szef linii Aosty, JKW xiążę Aimone, przyszedł na świat we Florencji 13 października 1967 r. W 2008 r. pojął za żonę JKW xiężniczkę grecką Olgę, która urodziła mu troje dzieci. Trzecim potomkiem xięcia Amadeusza była natomiast JKW xiężniczka Mafalda (ur. 20 września 1969 r. we Florencji), która poślubiła w latach 1994 i 2001 dwóch szlachciców i ma troje dzieci.

Jako mąż Jego Królewska Wysokość nie był wzorem do naśladowania, płodząc także potomstwo pozamałżeńskie. Małżonkowie rozstali się 20 lipca 1976 r., następnie 26 kwietnia 1982 r. uzyskali rozwód, a w końcu, 8 stycznia 1987 r., orzeczenie o nieważności małżeństwa. Zważywszy jednak, że od 1958 r. – z punktu widzenia Tradycji – nie ma żadnej katolickiej instancji, która mogłaby orzec, iż małżeństwo było zawarte w sposób nieważny, diuk Aosty żył i umarł w stanie faktycznej bigamii, gdyż 30 marca 1987 r. poślubił donnę Sylwię Paternò di Spedalotto dei Marchesi di Reggiovanni (ur. 31 grudnia 1953 r. w Palermo). Prócz pięciorga dzieci osierocił jedenaścioro wnucząt.

Xiążę i jego druga żona mieszkali we wsi San Rocco w pobliżu Castiglion Fibocchi, prowadząc działalność gospodarczą, w tym produkcję wina sprzedawanego pod nazwą Vini Savoia Aosta. Już w latach siedemdziesiątych xiążę zajmował się produkcją rolną, zarządzając majątkiem Il Borro w Toskanii. Zmarły był również prezesem Międzynarodowej Fundacji „Pro Herbario Mediterraneo”, a przez kilka lat stał na czele komitetu odpowiedzialnego za rezerwat przyrody na wyspie Vivara.

Zgodnie z ustaleniami dokonanymi przed śmiercią, xiążę będzie pochowany we Florencji. Pogrzeb zaplanowano na 4 czerwca, uroczystości mają się rozpocząć o godz. 11.30 w kościele pod wezwaniem św. Miniasza na Wzgórzu. Jednak po śmierci drugiej żony doczesne szczątki obojga zostaną przeniesione do królewskiej nekropolii w turyńskim kościele Superga.

Zmarły przez wiele lat rywalizował z owianym niesławą skandali Jego Królewską Mością królem Sardynii Wiktorem Emanuelem IV, który w 1971 r. zawarł nierównoprawne małżeństwo z urodzoną w Genewie narciarką wodną. Spór sięga roku 1983 r. i chwili zgonu króla Humberta II. Monarchiści, których – w odróżnieniu od obrońców prawowitych władców państw okupowanych przez dynastię sabaudzką – należałoby określić mianem lojalistów „zjednoczonych Włoch”, podzielili się na frakcje, wydające sprzeczne oświadczenia i przekazujące mediom różne interpretacje prawa dynastycznego. Sam zainteresowany przez lata nie był konsekwentny, uznając publicznie panowanie kuzyna. Napięcie osiągnęło szczyt w 2004 r., kiedy w pałacu Zarzuela podczas przyjęcia po ślubie JKW xięcia Filipa, obecnego „króla konstytucyjnego” Hiszpanii, doszło do bójki między zwaśnionymi dynastami – po starciu z Najjaśniejszym Panem diuk Aosty wymagał pomocy medycznej. 7 lipca 2006 r. został uznany przez Radę Senatorów Królestwa za głowę Domu Sabaudzkiego. Był również m.in. kawalerem Orderu Najwyższego Świętego Zwiastowania, członkiem Zakonu Świętych Maurycego i Łazarza oraz Zakonu Maltańskiego.

opracowanie: Adrian Nikiel