Jesteś tutaj: prof. Jacek Bartyzel » Miscellanea » Kalendarzyk reakcjonisty — listopad

Kalendarzyk reakcjonisty — listopad

Jacek Bartyzel

75 lat temu, 2 listopada 1938 roku, urodził się w Waszyngtonie Patrick Joseph „Pat” Buchanan, publicysta i polityk, doradca trzech republikańskich prezydentów (R. Nixon, G. Ford, R. Reagan), dwukrotnie (1992, 1996) ubiegał się o nominację Partii Republikańskiej w wyborach prezydenckich, w 2000 roku był kandydatem Partii Reform; wieloletni współpracownik „National Review” i „Human Events” oraz komentator polityczny MSNSC i Fox News, współzałożyciel (2002) dwutygodnika „The American Conservative”; katolicki tradycjonalista i paleokonserwatysta broniący klasycznej tradycji republikańskiej przeciwko demokratycznemu i neojakobińskiemu imperializmowi „neokonserwatystów”; znienawidzony przez lobby proizraelskie i dewiantów seksualnych.

70 lat temu, 2 listopada 1943 roku, urodził się w Księginicach k. Dzierżoniowa Henryk Kiereś, filozof i publicysta, profesor oraz Kierownik Katedry Filozofii Sztuki na Wydziale Filozofii KUL, profesor i członek Rady Naukowej Wyższej Szkoły Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu, współzałożyciel Polskiego Towarzystwa Tomasza z Akwinu, członek Komitetu Naukowego i współautor Powszechnej Encyklopedii Filozofii, współpracownik Radia Maryja; obrońca realizmu metafizycznego; krytyk liberalizmu, socjalizmu i postmodernizmu; zwolennik odbudowania państwa stanowego.

40 lat temu, 2 listopada 1973 roku, zmarł w Lailly-en-Val (Loiret, Francja), w wieku 81 lat, Kajetan Dzierżykraj-Morawski h. Drogosław (Nałęcz), pseud. Jan Chomęcki, dyplomata, polityk, działacz społeczny i pamiętnikarz; od 1918 roku pracownik Departamentu Stanu w rządzie Rady Regencyjnej Królestwa Polskiego, następnie MSZ w II Rzeczypospolitej; 1923-24 Komisarz Generalny RP w Wolnym Mieście Gdańsk, od 1924 dyrektor Departamentu Politycznego MSZ, 10-15 V 1926 minister spraw zagranicznych w trzecim rządzie W. Witosa obalonym przez rokosz wojskowy; przeniesiony w stan spoczynku w 1934 roku, do służby dyplomatycznej powrócił w czasie II wojny światowej, będąc m.in. od 1943 roku ambasadorem RP przy Komitecie Wolnej Francji, a następnie ambasadorem w Paryżu; mimo cofnięcia uznania legalnemu rządowi RP kontynuował działalność aż do 1969 roku jako nieoficjalny „Ambasador Wolnych Polaków”, ciesząc się szacunkiem i rodaków („Ambasador Atlantydy”) i gen. Ch. de Gaulle’a. Kawaler Krzyża Komandorskiego z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1937) i (pośmiertnie – 1996) Orderu Orła Białego.

10 lat temu, 2 listopada 2003 roku, zmarł w Madrycie, w wieku 77 lat, Fernando Vizcaíno Casas, prawnik, syndykalista, dziennikarz radiowy i telewizyjny, powieściopisarz, dramaturg, krytyk filmowy, historyk kina, scenarzysta filmowy i pamiętnikarz; admirator José Antonia Prima de Rivery i Francisca Franco, satyryczny kronikarz „transición” do demokracji i rządów parlamentarnych, zwłaszcza socjalisty F. Gonzaleza.

175 lat temu, 7 listopada 1838 roku, urodził się w Saint-Brieuc (Bretania) Jean-Marie-Mathias-Philippe-Auguste de Villiers de L’Isle-Adam, zwany hrabią, a od 1846 roku markizem de Villiers de L’Isle-Adam (choć niewątpliwie pochodził z bardzo starego rodu, jego tytuły są problematyczne, tym bardziej zaś pretensje do tronu greckiego, zgłaszane na podstawie pokrewieństwa z Wielkim Mistrzem Zakonu Św. Jana Jerozolimskiego na Rodos w latach 1521-24, Philippe’em de Villiers de L’Isle-Adam); prozaik, poeta i dramaturg, autor powieści kryminalnych i „opowieści okrutnych” w duchu E.A. Poe oraz poezji i teatru symbolistycznego w nurcie Wagnerowskiego „dramatu muzycznego”; przyjaciel opata w Solesmes – Dom Guérangera OSB; obrońca monarchii z pobudek estetycznych i antymodernistycznych (acz przelotnie i z wrogości do burżuazji sympatyk Komuny Paryskiej) i legitymista: w 1879 roku redaktor legitymistycznego tygodnika „La Croix et l’Épée” [„Krzyż i Szpada”] i kandydat legitymistów w wyborach do Rady Miejskiej Paryża w 1881 roku. Zmarł w 1889 roku.

60 lat temu, 8 listopada 1953 roku, zmarł w Paryżu, w wieku 83 lat, Iwan Aleksiejewicz Bunin, poeta, nowelista i tłumacz, symbolista i mistrz nastrojowej, lirycznej prozy; od 1909 roku członek Rosyjskiej Akademii Nauk; monarchista i wróg bolszewizmu („odrażającej galerii przestępców”), jak również hitlerowskiego narodowego socjalizmu; wyemigrował z Rosji w 1919 roku; pierwszy rosyjski laureat literackiej Nagrody Nobla w 1933 roku.

50 lat temu, 10 listopada 1963 roku, zmarł w Jerozolimie, w wieku 53 lat, Gerhard Kroll, polityk i publicysta; współzałożyciel (1945) bawarskiej Chrześcijańskiej Unii Społecznej (CSU), od 1946 do 1950 deputowany do Landtagu Bawarii; katolicki konserwatysta, współzałożyciel (1951) i autor „Manifestu” Akcji Zachodniej (Abendländischen Aktion), a następnie Akademii Zachodniej (Abendländischen Akademie); teoretyk państwa chrześcijańskiego, odbudowującego ład duchowy, moralny i kulturowy po spustoszeniach dokonanych przez materializm, nihilizm, pozytywizm, marksizm, darwinizm i narodowy socjalizm.

70 lat temu, 12 listopada 1943 roku, został rozstrzelany przez okupantów hitlerowskich w publicznej egzekucji w Warszawie (pod fałszywym nazwiskiem „Andrzej Jarociński”), w wieku 21 lat, Andrzej Trzebiński, pseud. Paweł Późny i Stanisław Łomień, poeta, dramaturg, prozaik, krytyk literacki i publicysta polityczny, od 1942 roku członek konspiracyjnej Konfederacji Narodu, współzałożyciel i współautor oraz trzeci redaktor (po B.O. Kopczyńskim i W. Bojarskim) periodyku literackiego „Sztuka i Naród”, twórca, pierwszy kierownik i współautor deklaracji ideowej ponadorganizacyjnego Ruchu Kulturowego; nacjonalista i uniwersalista (w rozumieniu uniwersalizmu jako „metody złotego szczytu” ponad demoliberalizmem i totalizmem), wizjoner Imperium Słowiańskiego i piewca kultury imperialnej.

100 lat temu, 13 listopada 1913 roku, urodził się w Tineo (Asturia) Jesús Evaristo Casariego y Fernández-Noriega, powieściopisarz, publicysta, historyk i politolog; potomek arystokratycznego rodu konkwistadorów (jego XVI-wieczny przodek był gubernatorem Indii Zachodnich); teoretyk tradycjonalizmu i legitymizmu; założyciel (1932) Młodzieży Karlistowskiej w Madrycie; w okresie Krucjaty żołnierz requetés (uczestnik obrony Oviedo); po wojnie organizator i profesor (1942-48) Wydziału Nauk Politycznych na Uniwersytecie Complutense w Madrycie, redaktor naczelny dziennika „El Alcázar” i korespondent „ABC” w Ameryce Południowej, następnie profesor prawa politycznego na uniwersytecie w Oviedo; prezes Królewskiego Instytutu Studiów Asturyjskich i inicjator „Wielkiej Encyklopedii Asturyjskiej”; mimowolny sprawca mistyfikacji związanej z rzekomym (pochlebnym) artykułem Marksa o karlistach. Zmarł w 1990 roku.

750 lat temu, 14 listopada 1263 roku, zmarł w Grodźcu/Gorodec k. Nowogrodu Niżnego, w wieku 43 lat, Aleksander Newski z dynastii Rurykowiczów, od 1236 roku książę Nowogrodu Wielkiego, od 1249 – tytularny książę kijowski i od 1252 – wielki książę włodzimierski; odniósł świetne zwycięstwa: nad Szwedami w bitwie nad Newą (1240) i nad Zakonem Kawalerów Mieczowych w bitwie na zamarzniętym jeziorze Pejpus (1242), wyzwalając również Psków; niedługo przed śmiercią złożył śluby zakonne i przyjął imię Aleksy; w 1547 roku został kanonizowany przez Moskiewską Cerkiew Prawosławną; zajął pierwsze miejsce (ponad pół miliona na 50 mln głosów) w konkursie z grudnia 2008 „Imię Rosji” na największą postać w rosyjskiej historii.

150 lat temu, 19 listopada 1863 roku, zmarł w Warszawie, w wieku 59 lat, Michał Grabowski h. Rawicz, pseud. Edward Tarsza, powieściopisarz, krytyk literacki i publicysta; współtwórca (z J.B. Zaleskim i S. Goszczyńskim) „szkoły ukraińskiej” romantyzmu polskiego; pod wpływem przyjaźni z Henrykiem hr. Rzewuskim stał się tradycjonalistycznym konserwatystą oraz prorosyjskim lojalistą; współzałożyciel – podczas zjazdu w Cudnowie w 1841 roku – tzw. koterii litewsko-wołyńskiej (H. Rzewuski, abp I. Hołowiński, J.I. Kraszewski), zwanej od 1843 koterią albo pentarchią petersburską, przez samego zaś Grabowskiego nazywaną „szkołą literacką katolicką”; współpracownik „Tygodnika Petersburskiego”, „Dziennika Warszawskiego” i Athenaeum” J.I. Kraszewskiego; w 1863 roku powołany na stanowisko dyrektora Komisji Oświecenia i Wyznań w rządzie cywilnym Królestwa Polskiego pod naczelnictwem margrabiego Wielopolskiego.

75 lat temu, 19 listopada 1938 roku, zmarł w Paryżu, w wieku 72 lat, Lew Isaakowicz Szestow [właśc. Jehuda Lejb Szwarcman], filozof i krytyk literacki; studiował matematykę i prawo, lecz filozoficznie był autodydaktą; jako przeciwnik rewolucji wyemigrował z Rosji bolszewickiej w 1920 roku; reprezentant skrajnie antyracjonalistycznej (wszelki racjonalizm „lokajem” na usługach przebiegłej konieczności) i fideistycznej („sola fide”), bezkompromisowo przeciwstawiającej „Jerozolimę” (objawienie) „Atenom” (rozumowi) filozofii „judeochrześcijańskiej”, w której Boga nie obowiązują żadne zasady, a człowiekowi nie wolno spać dopóki – czyli do końca świata – cierpi Chrystus, oraz „filozofii tragedii” bazującej na doświadczeniu „nieoczywistości” (biezpoczwiennost'), wiązany także z nurtem chrześcijańskiego egzystencjalizmu (Pascal, Kierkegaard).

70 lat temu, 21 listopada 1943 roku, zmarł w Saint-Paul-sur-Isère (Sabaudia, region Rodan-Alpy), w wieku 78 lat, Louis Dimier, krytyk i historyk sztuki oraz historyk myśli kontrrewolucyjnej; syn emigranta sabaudzkiego i radykała; założyciel (1907) Instytutu Akcji Francuskiej i kierownik katedry idei politycznych („Rivarol”), po scysji z Ch. Maurrasem zerwał w 1925 z Action Française; 1938-40 sekretarz Akademii w Val d’Isère; monarchista, który do rojalizmu doszedł przez podziw dla kulturalnej świetności Ancien Régime’u, a zwłaszcza Grand Siècle, analogicznie kontrrewolucjonista z powodu kulturalnego barbarzyństwa rewolucji, lecz antynacjonalista w historii sztuki, podkreślający decydujący wpływ artystów włoskich (zwłaszcza Le Primatrice’a) na ukształtowanie renesansu francuskiego pod patronatem Franciszka I i krytykujący apologetów „sztuki autochtonicznej”.

50 lat temu, 22 listopada 1963 roku, zmarł w Oksfordzie, w wieku 64 lat, Clive Staples Lewis, historyk literatury, eseista, prozaik i poeta; z pochodzenia Irlandczyk, wychowany w rodzinie anglikańskiej, przeżył kryzys wiary i stał się ateistą, lecz jako człowiek dojrzały nawrócił się na chrześcijaństwo (acz w obrządku anglikańskim) i stał się jednym z najwybitniejszych apologetów XX wieku; wykładowca Magdalen College w Oksfordzie, a następnie profesor literatury średniowiecznej i renesansowej w Cambridge; współzałożyciel (obok m.in. katolika J.R.R. Tolkiena i antropozofia O. Barfielda) literackiej grupy Inklingów; jego nazwisko rozsławił powszechnie cykl alegorycznych „Opowieści z Narnii”.

20 lat temu, 22 listopada 1993 roku, zmarł w St John’s Wood (Westminster, Londyn), w wieku 76 lat, John Anthony Burgess Wilson, znany jako Anthony Burgess, powieściopisarz, poeta, krytyk literacki, dramaturg, scenarzysta, librecista i kompozytor; laureat wielu nagród i wielokrotny doktor h.c. oraz członek Królewskiego Towarzystwa Literackiego; sławę przyniosła mu zwłaszcza (także dzięki ekranizacji) antyutopia „Mechaniczna pomarańcza”; katolik i „życzliwy anarchizmowi” konserwatysta, „niepraktykujący” legitymista, którego ideałem była „katolicka, jakobicka monarchia imperialna”.

175 lat temu, 27 listopada 1838 roku, zmarł w Warszawie, w wieku 63 lat, Ludwik Osiński, krytyk literacki, teoretyk i historyk literatury, tłumacz, poeta i dramaturg; wychowanek pijarów, uczestnik insurekcji kościuszkowskiej, 1804-14 sekretarz warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 1809-10 redaktor miesięcznika „Pamiętnik Warszawski”, uczestnik (1812) Konfederacji Generalnej Królestwa Polskiego, 1812-16 wielki mówca Wielkiego Wschodu Narodowego Polski, 1814-27 samodzielnie, a 1827-33 wraz L.A. Dmuszewskim dyrektor Teatru Narodowego, od 1818 profesor literatury w Uniwersytecie Warszawskim, w 1831 prezes Rady Municypalnej w Warszawie; obok A. Felińskiego i K. Koźmiana najwybitniejszy przedstawiciel klasycyzmu w literaturze polskiej i polemista romantyków.

125 lat temu, 29 listopada 1888 roku, urodził się w Lousado (Portugalia) Manuel Gonçalves Cerejeira, duchowny katolicki, teolog i historyk; wyświęcony w 1911, w latach 1911-28 wykładowca Uniwersytetu w Koimbrze i działacz Centrum Akademickiego Demokracji Chrześcijańskiej, od 1928 abp tytularny Mityleny i bp pomocniczy Lizbony, od 1929 (do 1971) XIV arcybiskup – patriarcha Lizbony pod imieniem Dom Manuel II (1966-72 równolegle wikariusz generalny ordynariatu polowego w Portugalii), podniesiony także w 1929 do godności kardynała-prezbitera; uczestnik trzech konklawe (1939, 1958, 1963) i Soboru Watykańskiego II, w 1961 mianowany kardynałem-protoprezbiterem; wieloletni przyjaciel i współpracownik dyktatora-premiera Nowego Państwa – Antonia de Oliveiry Salazara. Zmarł w 1977 roku.

1475 lat temu, 30 listopada 538 roku, urodził się w gallo-frankijskim Averni (okolice dzisiejszego Clermont-Ferrand) Jerzy Florentyn [łac. Georgius Florentius], znany jako św. Grzegorz z Tours [franc. Saint Grégoire de Tours], od 573 biskup Tours, pierwszy historyk Franków, nazywany ojcem historiografii francuskiej (acz jego intencją była chrześcijańska parenetyka, a nie dziejopisarstwo). Zmarł w 594.

75 lat temu, 30 listopada 1938 roku, został zamordowany (wraz z 13 towarzyszami) przez żandarmów w konwoju do twierdzy Jilava, w wieku 39 lat, Corneliu Zelea Codreanu, twórca i przywódca (Capitanul) rumuńskiego Ruchu Legionowego; urodzony w Mołdawii, w polskiej rodzinie Zielińskich, podczas studiów na uniwersytecie w Jassach działał w młodzieżowych organizacjach nacjonalistycznych i antyżydowskich; w 1924 założył wraz z prof. A. Cuzą Ligę Obrony Narodowo-Chrześcijańskiej (LANC), tworząc także jej młodzieżówkę Bractwo Krzyża (Frăţia de Cruce); w 1927 zakłada mistyczno-ideowy – na wzór średniowiecznych zakonów rycerskich – Legion Michała Archanioła (Legiunea Arhanghelului Mihail), posiadający także zbrojne ramię pn. Żelazna Gwardia (Garda de Fier), o obliczu narodowo-radykalnym i chrześcijańskim (prawosławnym, z elementami archaicznej duchowości kosmicznej); polityczne ramię ruchu – partia Wszystko dla Ojczyzny (Totul pentru Tară), uzyskując w 1937 roku 16 % głosów, stała się trzecią siłą polityczną w Rumunii, co spowodowało rozwiązanie (II 1938) parlamentu i (mimo wydanego przez Codreanu rozkazu niestawiania oporu władzom) aresztowanie przywódców i skazanie ich w sfingowanym procesie (27 IV 1938) z oskarżenia o szpiegostwo (w domniemaniu na rzecz Włoch lub Niemiec), zdradę ojczyzny i przygotowywanie w porozumieniu z obcym mocarstwem zbrojnego powstania: sam Codreanu otrzymał wyrok 10 lat ciężkich robót. Mistyczny, ofiarniczy i fanatyczny charakter ruchu legionowego budził grozę wśród jego wrogów, lecz podziw wielu tak krajowych (N. Ionesco, M. Eliade, E.M. Cioran), jak zagranicznych (J. Evola) intelektualistów prawicy oraz miał naśladowców w pokrewnych ruchach radykalno-tradycjonalistycznych na całym świecie, jak hiszpańska Falanga czy meksykański synarchizm.

PMK Design
© Organizacja Monarchistów Polskich 1989–2024 · Zdjęcie polskich insygniów koronacyjnych pochodzi z serwisu replikiregaliowpl.com.