Kalendarzyk reakcjonisty — pierwsza dekada września

Jacek Bartyzel

40 lat temu, 2 września 1973 roku, zmarł w Bournemouth (Dorset, Anglia), w wieku 81 lat, John Ronald Reuel Tolkien, filolog, poliglota (i twórca języków), pisarz (prozaik i poeta), kierownik Katedry Języka Staroangielskiego w Oksfordzie (Pembroke College), a następnie profesor języka i literatury angielskiej w Merton College, współzałożyciel literackiej grupy Inklingów; rzymski katolik i obrońca tradycyjnej liturgii, „niekonstytucyjny” monarchista i „filozoficzny anarchista”, wróg wszystkich totalitaryzmów; kawaler Orderu Imperium Brytyjskiego, acz niechętny zarówno (jako Anglik, nie Brytyjczyk) brytyjskości, jak imperializmowi; autor największej i najbardziej wpływowej tradycjonalistycznej mitopei naszych czasów.

100 lat temu, 4 września 1913 roku, urodził się w Niedźwiadach k. Kalisza, a 10 lat temu, 16 czerwca 2003 roku, zmarł we Wrocławiu ksiądz Michał Poradowski h. Sas, teolog, filozof i socjolog; harcerz; święcenia kapłańskie otrzymał w 1936 roku; w czasie wojny członek Narodowo-Ludowej Organizacji Wojskowej i szef Służby Duszpasterskiej NSZ (pseud. „Benedykt”), a od 1945 roku — II Korpusu Polskiego we Włoszech; doktoryzował się (z nauk społecznych) na Sorbonie i w paryskim Instytucie Katolickim; w latach 1950-1993 przebywał w Chile, gdzie był prezesem Zjednoczenia Polaków oraz reprezentantem władz RP na uchodźstwie; wykładowca wielu uczelni chilijskich – najdłużej (1952-1989) Papieskiego Uniwersytetu Katolickiego w Valparaíso, członek rzeczywisty i honorowy licznych towarzystw naukowych, współpracownik wielu czasopism naukowych (hiszpańsko- i portugalskojęzycznych), organizator wielu konferencji naukowych poświęconych różnym mutacjom marksistowskiego komunizmu, wydawca i redaktor „Estudios sobre el Comunismo”; kawaler wielu odznaczeń, w tym Krzyża Komandorskiego OOP; zasłużony w zwalczaniu rewolucji komunistycznej i w obronie Tradycji katolickiej.

375 lat temu, 5 września 1638 roku, urodził się w Saint-Germain-en-Laye Delfin Francji, syn króla Ludwika XIII i królowej Anny Austriackiej, Louis-Dieudonné de Bourbon, od 14 V 1643 roku król Francji i król Nawarry Ludwik XIV, zw. Wielkim (le Grand) i Królem-Słońce (le Roi Soleil), koronowany w Reims 7 VI 1654, rządy osobiste (bez mianowania pierwszego ministra) rozpoczął (po śmierci kard. Mazarina) w 1661 roku; jego najdłuższe (72 lata) w historii Europy panowanie, znaczone zwycięstwami w licznych wojnach oraz rozkwitem kultury (klasycystyczny Grand Siècle), stanowi apogeum absolutyzmu monarchicznego (naśladowany powszechnie archetyp monarchy absolutnego), gallikanizmu oraz mocarstwowej chwały (gloire) Francji i prestiżu francuskiej kultury i języka w świecie. Zmarł w 1715 roku.

575 lat temu, 9 września 1438 roku, zmarł, w wieku 46 lat, Edward I (Dom Duarte I) z dynastii Aviz, zwany Wymownym (O Eloquente) i Królem-Filozofem (O Rei-Filósofo), syn Jana I Wielkiego i starszy brat Infanta Henryka Żeglarza, od 14 VIII 1433 król Portugalii i Algavre, w 1437 roku zdobył Tanger; władca wielkiej kultury – poeta i autor traktatu politycznego „Wierny Doradca”.

50 lat temu, 10 września 1963 roku, zmarł w Montevideo (Urugwaj), w wieku 58 lat, Czesław Straszewicz, prozaik i dziennikarz radiowy, narodowiec, współpracownik „Prosto z Mostu”, żołnierz 10. Brygady Kawalerii Pancernej, redaktor radiostacji „Świt”, autor słuchowisk w Radiu Wolna Europa.

20 lat temu, 10 września 1993 roku zmarł w Strasburgu, w wieku 72 lat, Julien Freund, filozof, socjolog i politolog, w czasie II wojny światowej uczestnik Ruchu Oporu (grupa Libération, a następnie Combat), aresztowany i więziony do Wyzwolenia, po wojnie nauczyciel filozofii w liceach (Metz, Strasburg), od 1950 pracownik naukowy w CNRS, od 1965 profesor uniwersytetu w Strasburgu; od 1979 prezes Międzynarodowego Towarzystwa Filozofii Politycznej; „nieusatysfakcjonowany liberał konserwatywny” (P.-A. Taguieff) i elitarysta, związany z metapolitycznym ruchem Nowej Prawicy (GRECE, „Nouvelle école”); jako autor monumentalnej „Istoty polityki” pozostawał pod wpływem socjologii i politologii niemieckiej (M. Weber, G. Simmel), w szczególności jednak C. Schmitta, od którego przejął i rozwinął trzy podstawowe kategorie – dystynkcje polityczności: posłuszeństwa i rozkazodawstwa, przyjaciela i wroga oraz publicznego i prywatnego.