Jesteś tutaj: prof. Jacek Bartyzel » Miscellanea » Kalendarzyk reakcjonisty — styczeń

Kalendarzyk reakcjonisty — styczeń

Jacek Bartyzel

75 lat temu, 2 stycznia 1939 roku, roku zmarł w Drozdowie (Łomżyńskie), w wieku 74 lat, Roman (Stanisław) Dmowski h. Pobóg, mąż stanu i pisarz polityczny, teoretyk nacjonalizmu polskiego i współtwórca odrodzonego państwa polskiego; z wykształcenia doktor nauk przyrodniczych; od 1888 członek tajnej organizacji młodzieżowej „Zet”, a od 1889 – Ligi Polskiej i współpracownik „Głosu” J.L. Popławskiego, w kwietniu 1893 dokonał wraz z kilkoma współpracownikami przewrotu w Lidze, tworząc Ligę Narodową; jako organizator manifestacji w setną rocznicę Konstytucji 3 Maja aresztowany i osadzony w Cytadeli, a następnie zesłany do Mitawy, skąd uciekł w II 1895 i osiadł we Lwowie (a od 1901 w Krakowie); redaktor dwutygodnika „Przegląd Wszechpolski”, od 1896 członek Rady Głównej Ligi Narodowej i współorganizator (1897) Stronnictwa Demokratyczno-Narodowego; w 1905 wrócił do Warszawy, stając na czele walki z ruchem rewolucyjnym w Królestwie Polskim; w lutym 1907 został posłem do II Dumy Rosyjskiej, przeforsował reorientację polityki narodowej z antyrosyjskiej na antyniemiecką i „neoslawistyczną”, przypłacając to wszelako kilkoma secesjami z ruchu; wybrany ponownie do III Dumy, złożył mandat w lutym 1909; wskutek porażki w wyborach do IV Dumy w 1912 na rzecz żydowskiego kontrkandydata E. Jagiełły ogłosił bojkot ekonomiczny Żydów; z chwilą wybuchu I wojny światowej (za której główny cel z polskiego punktu widzenia uznał klęskę Niemiec i zjednoczenie ziem polskich, jako etap do niepodległości) utworzył Komitet Narodowy Polski; po zajęciu Warszawy przez Niemców wyjechał do Piotrogradu, gdzie brał udział w pracach polsko-rosyjskiej komisji mającej opracować plan przyszłej autonomii Królestwa Polskiego; w 1915 wyjechał za zgodą władz rosyjskich na Zachód, gdzie po raz pierwszy w lutym 1916 roku złożył na ręce ambasadora rosyjskiego we Francji memoriał postulujący odbudowanie niepodległego państwa polskiego; w 1917 roku został prezesem utworzonego przez siebie w Lozannie Komitetu Narodowego Polskiego, uznanego później przez Ententę za oficjalną reprezentację narodu polskiego; z jego inicjatywy została utworzona polska tzw. Armia Błękitna pod dowództwem gen. J. Hallera; jako delegat pełnomocny Polski na Konferencję Pokojową w Wersalu odegrał kluczową rolę w wynegocjowaniu kształtu terytorialnego Polski (acz jego postulaty szły dalej niż uzyskane) i jego podpis (obok J.I. Paderewskiego) widnieje pod Traktatem Wersalskim (28 VI 1919), przywracającym formalnie Polskę na mapę Europy; po powrocie do Polski (V 1920) jego rola polityczna zmalała: był formalnie posłem na Sejm Ustawodawczy z ramienia Związku Ludowo-Narodowego, członkiem Rady Obrony Państwa w 1920 oraz ministrem spraw zagranicznych w drugim rządzie W. Witosa (X-XII 1923), lecz nie angażował się nawet w działalność stronnictwa, zdominowanego przez polityków parlamentarnych; w reakcji na przewrót majowy utworzył (XII 1926) ponadpartyjny Obóz Wielkiej Polski i został prezesem jego Wielkiej Rady oraz zreorganizował (1928) stronnictwo – które „zgubiło” przymiotnik „demokratyczne” i stało się Stronnictwem Narodowym – pełniąc w nim nieformalną rolę inspirującą i przywódczą, za pośrednictwem niejawnych „siódemek” i „dziewiątek”; był kawalerem Wielkiej Wstęgi Orderu Odrodzenia Polski, kilku odznaczeń zagranicznych oraz doktorem h.c. uniwersytetu w Cambridge i Uniwersytetu Poznańskiego; w sensie ideowym sam przeszedł ewolucję (i stymulował ją w ruchu narodowym) od formuły narodowo-demokratycznej i liberalnej nacjonalizmu oraz pozytywizmu i darwinizmu społecznego do formuły narodowo-katolickiej i koncepcji rządów „elity narodowej”; przez większość życia agnostyk, nawrócił się w ostatnim roku życia i powrócił do praktyk sakramentalnych.

70 lat temu, 5 stycznia 1944 roku, zmarł w Vichy (wskutek zawału, w chwili aresztowania go przez Gestapo), w wieku 58 lat, Jean Lucien Romier, historyk, ekonomista, dziennikarz i polityk; wychowanek jezuitów; specjalista w dziedzinie paleografii i historii wojen religijnych; członek komitetu redakcyjnego periodyku „La Réforme économique”, redaktor naczelny dziennika „Le Figaro” w latach 1925-27 i 1934-1940, współpracownik „Revue des deux mondes”, „Le Temps”, „Le Petit parisien” i innych czasopism; od 1927 roku członek kierownictwa Redressement Français – konserwatywnego i korporacjonistycznego ruchu politycznego pod patronatem marsz. F. Focha; krytyk parlamentaryzmu, partii politycznych i głosowania powszechnego; w Państwie Francuskim członek Rady Narodowej oraz minister stanu (1941-43); uważany za „szarą eminencję” marsz. Ph. Pétaina, wykonywał dyplomatyczne misje specjalne, podtrzymujące kontakty z Anglosasami; przeciwnik służalczej wobec Niemców linii politycznej P. Lavala.

90 lat temu, 8 stycznia 1924 roku, urodził się w Paryżu André Figueras, pisarz, dziennikarz i wydawca; prawnuk efemerycznego (w 1870) prezydenta I Republiki Hiszpańskiej Juana Figuerasa; od 17 roku życia uczestnik antyniemieckiego Ruchu Oporu i spadochroniarz w Armii Afrykańskiej Wolnej Francji; porzucenie Algierii Francuskiej uczyniło go namiętnym antygaullistą i autorem licznych pamfletów wymierzonych w Ch. de Gaulle’a i gaullistów; tradycjonalistyczny katolik, bliski abp. M. Lefebvre i ruchowi antyaborcyjnemu, w 1980 roku poparł także oficjalnie Front Narodowy J.-M. Le Pena. Zmarł w 2002 roku.

10 lat temu, 13 stycznia 2004 roku, zmarł w Madrycie, w wieku 83 lat, Rafael Gambra Ciudad, filozof, eseista i myśliciel polityczny; żołnierz Krucjaty 1936-1939 w tercios nawaryjskich, odznaczony m.in. Krzyżem Czerwonym Zasługi Wojskowej, Krzyżem Wojennym i Medalem Ochotników Nawaryjskich; absolwent katolickiego Kolegium Pilar i Uniwersytetu Centralnego, od 1943 roku profesor filozofii w Instytucie Księcia Viany, następnie w instytutach Cervantesa i Lope de Vegi; członek redakcji dwumiesięcznika „Verbo” i stowarzyszenia Ciudad Católica; tradycjonalista polityczny (karlista) i religijny (tłumacz dzieł abpa M. Lefebvre’a i G. Thibona), krytyk doktryny „wolności religijnej”, teoretyk monarchii tradycyjnej i społecznej, od 17 VII 2001 do śmierci szef Sekretariatu Politycznego JKW Księcia Sykstusa Henryka Burbońskiego i ojciec aktualnego szefa Sekretariatu – prof. José Miguela Gambry Gutierreza.

50 lat temu, 18 stycznia 1964 roku, urodził się w Casercie (Kampania) Massimo Viglione, historyk, filozof i publicysta katolicki, absolwent rzymskiego uniwersytetu La Sapienza i docent Uniwersytetu Europejskiego w Rzymie, współredaktor (założonego w 2005 roku przez Roberta bar. di Mattei) przeglądu „Radici Cristiane” i dyrektor wydawnictwa Il Minotauro, specjalizuje się w „rewizjonistycznej” historii włoskiego Risorgimenta.

25 lat temu, 23 stycznia 1989 roku, zmarł w Figueras (Katalonia, Hiszpania), w wieku 84 lat, Salvador (Felipe Jacinto; katal. Felip Jacint) Dalí i Domènech, od 24 VII 1982 roku I markiz (marqués) de Dalí de Púbol (bez descendencji); malarz, rzeźbiarz, scenograf i pisarz, przez wiele lat związany z ruchem surrealistycznym, lecz wykluczony z niego przez trockistę André Bretona za „faszyzm”; podczas wojny domowej nie poparł żadnej ze stron, lecz po wojnie publicznie wspierał gen. F. Franco; w 1951 roku nawrócił się na katolicyzm, został przyjęty na audiencji osobistej przez papieża Piusa XII i opublikował Manifest mistyczny; zadeklarował się również jako anarcho-monarchista. Geniusz.

70 lat temu, 24 stycznia 1944 roku, zmarł z wyczerpania w hitlerowskim obozie w Mauthausen, w wieku 38 lat, Jacques Renouvin, prawnik i działacz rojalistyczny, przed wojną członek monarchistyczno-narodowej Action Française, od końca 1940 związany z podziemną organizacją chadecką Liberté, a po jej połączeniu z Les Petites Ailes – ruchu Combat [„Walka”] i szef jego grup zbrojnych; aresztowany przez Gestapo 29 I 1943, torturowany w więzieniu Fresnes i deportowany 29 VIII 1943 do Mauthausen.

5 lat temu, 25 stycznia 2009 roku, zmarł w Monachium, w wieku 81 lat, Caspar bar. (Freiherr) von Schrenck-Notzing, historyk, socjolog, dziennikarz i publicysta konserwatywny, związany w różnych okresach swego życia z wieloma ugrupowaniami i periodykami („Nation Europa”, Die Republikaner, Deutsche Soziale Union, Bund freier Bürger, „Junge Freiheit”) antysystemowej Nowej Prawicy (Neue Rechte); w 1970 roku założyciel i do 1998 redaktor naczelny flagowego pisma niemieckiego konserwatyzmu „Criticón” (tytuł inspirowany dziełem XVII-wiecznego hiszpańskiego moralisty i aforysty Baltasara Graciana SJ); redaktor Leksykonu konserwatyzmu. Dwa lata przed śmiercią konwertował z protestantyzmu na katolicyzm.

1200 lat temu, 28 stycznia 814 roku, zmarł w Akwizgranie, w wieku 71 lub 65 lat, Karol I Wielki (łac. Carolus Magnus, niem. Karl der Große, franc. Charlemagne), wnuk Karola Młota i syn Pepina Krótkiego, od 9 X 768 koregent (wraz z bratem Karlomanem) Królestwa Franków, od 4/5 XII 771 jedyny król Franków (rex Francorum) oraz król Burgundii, od 774 król Akwitanii i król Longobardów; 25 XII 800 koronowany w Rzymie przez papieża Leona III na cesarza rzymskiego – pierwszego na Zachodzie od 476 roku, „Pokój Czyniący Imperator Karol Wielki, Zarządca Cesarstwa Rzymskiego” (Carolus Magnus Pacificus Imperator, Romanorum Imperium Gubernans; w wersji tytulatury z 806 roku – „Imperator, Cezar, Karol, nigdy nie zwyciężony król Franków, rektor Imperium Rzymskiego, pobożny, szczęśliwy, zwycięzca i triumfator oraz wieczny August”); twórca imperium sięgającego od Morza Północnego po Korsykę i płn. Włochy oraz od marchii hiszpańskiej po Saksonię; ojciec Europy w sensie politycznym, religijnym i kulturowym, protektor tzw. renesansu karolińskiego, archetyp chrześcijańskiego cesarza.

75 lat temu, 28 stycznia 1939 roku, zmarł w Mentonie (Prowansja, Francja), w wieku 73 lat, William Butler Yeats, poeta, dramaturg, prozaik i eseista irlandzki (tworzący w języku angielskim); obok Eliota i Pounda największy anglojęzyczny poeta XX wieku (laureat literackiej Nagrody Nobla w 1923 roku), symbolista i neoromantyk, wskrzesiciel mitologii celtyckiej, reprezentant Literackiego Odrodzenia Irlandzkiego (Irish Literary Revival) i współzałożyciel Abbey Theatre; w latach 1922-25 senator Wolnego Państwa Irlandzkiego; formalnie protestant, lecz teozof, ezoteryk i okultysta, członek Tajemnego Stowarzyszenia Złotej Jutrzenki (Hermetic Order of the Golden Dawn), będący również pod wpływem buddyzmu i Upaniszad; irlandzki nacjonalista odrzucający jednak metody rewolucyjne, arystokratyczny elitarysta gardzący demokracją, sympatyk Mussoliniego i (pod koniec życia) „Błękitnych Koszul” (Blueshirts) gen. Eoina O’Duffy.

80 lat temu, 30 stycznia 1934 roku, urodził się w Bolonii Francesco Mario Agnoli, historyk i eseista; wyższy funkcjonariusz publiczny (w latach 1986-90 członek Najwyższej Rady Magistratury, obecnie prezes 2. sekcji cywilnej Sądu Apelacyjnego w Bolonii); od 2005 roku przewodniczący Stowarzyszenia Kulturalnego Tożsamości Europejskiej; współpracownik katolickiego przeglądu mediolańskiego „Il Timone” [„Ster”]; „rewizjonista” historyczny, odkłamujący apologetyczną historię włoskiego jakobinizmu i Risorgimenta, oraz kontrrewolucyjnych insurekcji od najazdu napoleońskiego po „bandyterkę” (brigantaggio) po „zjednoczeniu” Włoch.

25 lat temu, 30 stycznia 1989 roku, zginął w wypadku narciarskim (stalowa lina, w którą się zaplątał, przecięła mu szyję) w Beaver Creek (Kolorado, USA), w wieku 52 lat, książę Alfons Burboński, diuk Burgundii, Kadyksu i Andegawenii (franc. prince Alphonse-Jacques-Marcellin-Emmanuel-Victor-Marie de Bourbon, duc de Bourgogne, duc de Cadix, duc d’Anjou; hiszp. don Alfonso Jaime Marcelino Manuel Víctor María de Borbón y Dampierre, duque de Cádiz), syn ks. Jakuba Henryka Burbońskiego, króla z prawa Francji i Nawarry Jakuba II (vel Henryka VI), urodzony w Rzymie i ochrzczony przez papieża Piusa XII; mąż wnuczki gen. F. Franco – Maríi del Carmen Martínez-Bordiú (rozwód w 1982 roku); w latach 1970-73 ambasador Hiszpanii w Sztokholmie, następnie prezes Hiszpańskiego Instytutu Kultury; również prezes Hiszpańskiej Federacji Narciarskiej i Hiszpańskiego Komitetu Olimpijskiego; od śmierci swego ojca (20 III 1975) król z prawa Francji i Nawarry Alfons II; ojciec obecnego króla z prawa Ludwika XX.

90 lat temu, 31 stycznia 1924 roku, urodził się w Budapeszcie (z ojca katolika i matki żydówki) Lukács János Albert, znany później jako John Adalbert Lukacs, historyk i eseista; podczas II wojny światowej służył w Węgierskich Batalionach Pracy dla Żydów; uniknął deportacji, lecz uciekł do USA z Węgier przed komunistami w 1946 roku; wieloletni profesor historii w katolickim Chestnut Hill College w Filadelfii oraz profesor wizytujący w licznych prestiżowych uniwersytetach amerykańskich; jako historyk specjalizuje się w dziejach II wojny światowej (także jako biograf Hitlera) oraz „zimnej wojny”; określający się sam jako reakcjonista, konserwatywny krytyk populizmu, demokracji, liberalizmu, narodowego socjalizmu i komunizmu; wraz z Thomasem Molnarem węgierski patron tradycjonalistyczno-katolickiego nurtu konserwatyzmu amerykańskiego, nazywanego „paleokonserwatyzmem”.

PMK Design
© Organizacja Monarchistów Polskich 1989–2024 · Zdjęcie polskich insygniów koronacyjnych pochodzi z serwisu replikiregaliowpl.com.