Jesteś tutaj: prof. Jacek Bartyzel » Przekłady » Maria Teresa de Braganza — List Księżnej de Beira do Jana III z 15 września 1861 roku
List Księżnej de Beira do Jana III z 15 września 1861 roku
Maria Teresa de Braganza, przeł. Jacek Bartyzel
Poniższy list posiada – jak podkreśla Francisco Elías de Tejada – kardynalne znaczenie dla doktrynalnej „konfiguracji” karlizmu. Jego autorka, doña María Teresa de Braganza, księżna de Beira (1793-1874), córka króla Portugalii Jana VI, druga żona Karola V – „karlistowskiego” króla z prawa Hiszpanii (1833-1845) oraz macocha Karola VI (1845-1861) i Jana III (1861-1868), wystosowała go do młodszego z pasierbów po objęciu przezeń sukcesji, z powodu wyznawania przez niego poglądów liberalnych, sprzecznych z prawami fundamentalnymi katolickiej monarchii hiszpańskiej. Aczkolwiek Jan III (hr. de Montizón) ociągał się jeszcze przez siedem lat ze zrzeczeniem się swoich praw do tronu na rzecz swojego syna Karola VII, to jednak stanowczy nacisk ze strony niezłomnej katoliczki, księżnej de Beira, odegrał tu zasadniczą rolę, przesądzając zarazem o tym, iż karlizm nie stał się jedynie epizodycznym sporem dynastycznym z linią uzurpatorską, lecz łącząc „legitymizm pochodzenia” z „legitymizmem wykonywania” i subordynując mu go, stał się integralnie tradycjonalistyczną kontynuacją Starej Hiszpanii.
List Księżnej de Beira, doni Marii Teresy de Braganza do Jana III z 15 września 1861 roku
W monarchii hiszpańskiej, podług jej czcigodnych i nieprzedawnionych tradycyj, król nie może czynić tego, co chce, musząc przestrzegać tego, czego od niego wymagano przed wstąpieniem na tron – praw fundamentalnych monarchii. Wierne przestrzeganie czcigodnych obyczajów, praw zwyczajowych i przywilejów różnych narodów monarchii było zawsze przedmiotem uroczystych ugód pomiędzy królami i narodami, zaprzysięganych obopólnie przez królów i reprezentantów narodu, tak w Kortezach przez stany, jak w juntach przedstawicielskich, oraz ogłoszonych w nowych kodeksach, zawierających wszystko powyższe, implicite i explicite, jak w powszechnie obowiązującym kodeksie Najnowsza Kolekcja [Novísima Recopilación1].
A zatem: Twoje zasady polityczne obalają te prawa, te fueros, te tradycje i zwyczaje. Wszelako, wierne przestrzeganie tego wszystkiego zawsze było warunkiem sine qua non wzięcia w posiadanie korony, jako że w Hiszpanii monarcha nie ma prawa rozkazywać inaczej, jak podług Religii, Prawa i Zwyczaju (Fuero). W konsekwencji, kiedy jest on [z racji dziedziczenia – J.B.] wezwany do królowania, a nie może albo nie chce podporządkować się tym warunkom, to nie może wziąć w posiadanie tronu, a korona musi przejść bezzwłocznie do najbliższego sukcesora, który może i chce królować w królestwie, podług praw i zaprzysiężonych warunków.
Skoro zatem Twoje zasady polityczne są wprost przeciwne prawom monarchii hiszpańskiej, to musisz albo odstąpić od Twoich zasad, albo utracić wszelką nadzieję na panowanie w Hiszpanii.
1 Novísima Recopilación de leyes de España – usystematyzowana edycja historycznego prawa hiszpańskiego, zawierająca w 12 księgach i 340 paragrafach ponad 4000 praw, opublikowana w 1806 roku [przyp. tłumacza].
