AMERYKAŃSKI Instytut Przedsiębiorczości (American Enterprise Institute)

Jacek Bartyzel

Pełna nazwa: The American Enterprise Institute for Public Policy Research. Prawicowy, lecz niezależny od partii politycznych, think tank, założony w 1943 roku w Waszyngtonie przez Lewisa H. Browna w celu promowania wolnorynkowego kapitalizmu. Wywodzi się z założonego w 1938 roku w Nowym Jorku, przez grupę biznesmenów opozycyjnych wobec interwencjonistycznej polityki Nowego Ładu, Amerykańskiego Stowarzyszenia Przedsiębiorczości (The American Enterprise Association).

Rozwój AEI datuje się zwłaszcza od 1954 roku, kiedy jego prezesem został William J. Baroody, Sr.. Jak podkreślił prezydent Ronald Reagan: „AEI stał się centrum rewolucji idei, w której ja również miałem swój udział. Wykonana przez AEI praca jest świadectwem triumfu takiej kuźni idei”.

Zgodnie ze swoją dewizą: „współzawodnictwo idei jest fundamentem wolnego społeczeństwa”, AEI sponsoruje badania naukowe, konferencje, książki, czasopisma, filmy i inne formy promocji konserwatywnych idei ekonomicznych, prawnych, politologicznych, filozoficznych, teologicznych etc. Instytut posiada trzy główne piony badawcze: Studiów Polityki Gospodarczej, Studiów Społecznych i Politycznych, Studiów Obronnych i Polityki Zagranicznej, nadto wiele innych wyspecjalizowanych. Publikuje dwumiesięcznik American Enterprise. Współpracuje między innymi z: Centrum Studiów nad Amerykańskim Biznesem, Centrum Studiów Strategicznych i Międzynarodowych, Heritage Foundation, Radą Polityki Narodowej.

Od 1986 roku prezesem AEI jest (były współpracownik prezydentów: Nixona i Reagana) prawnik i ekonomista Christopher DeMuth. Senior Fellow AEI są między innymi: (b. przewodniczący Izby Reprezentantów) Newt Gingrich, (żona obecnego wiceprezydenta) Lynne Cheney, (b. ambasador USA przy ONZ) Jeane J. Kirkpatrick i Ben J. Wattenberg. Z AEI związani byli bądź są nadal tacy uczeni, publicyści i politycy jak: b. prezydent Gerald R. Ford, wiceprezydent Dick Cheney, Robert A. Nisbet, James Q. Wilson, James M. Buchanan, William E. Simon, Irving Kristol, Walter Berns, Michael Novak, Charles Murray, Richard Perle, Michael Ledeen, David Frum, Joshua Muravchik, a także były minister obrony narodowej RP – Radek Sikorski.

Od dłuższego już czasu AEI, krytykowany jako nazbyt centrystyczny przez „twardych” konserwatystów, jest zdominowany przez tzw. neokonserwatystów oraz wywiera znaczny wpływ na koncepcje polityki zagranicznej G. W. Busha, w którego administracji pracuje około 200 wychowanków Instytutu.

Misją AEI jest obrona zasad fundujących instytucje amerykańskiej wolności i demokratycznego kapitalizmu – rządu ograniczonego, prywatnej przedsiębiorczości, wolności indywidualnej i odpowiedzialności, energicznej i efektywnej obrony oraz polityki zagranicznej, kulturalnej żywotności i otwartej debaty.