„COMMENTAIRE”

Jacek Bartyzel

Francuski kwartalnik polityczny. Założony w 1978 roku przez socjologa, filozofa i publicystę Raymonda Arona (1905-1983). Do międzynarodowego komitetu patronackiego zaproszeni zostali między innymi: polityk Raymond Barre, amerykański socjolog Daniel Bell, historyk François Fejtö, filozof sztuki Henri Gouhier, dramaturg Eugène Ionesco, historyk Emmanuel Le Roy Ladurie, niemiecki historyk Golo Mann, włoski dziennikarz Indro Montanelli, amerykański historyk idei Edward Shils i sławny ongiś, jeden z pierwszych dysydentów sowieckich – Borys Suwarin. Dyrektorem pisma został Jean-Claude Casanova, a redaktorami – Marc Fumaroli i (autor Intelektualnej historii liberalizmu) Pierre Manent.

Do czołowych autorów Commentaire należą też między innymi: historycy idei Pierre Ronsavallon, Mona Ozouf i (zmarła w 2003 roku) Annie Kriegel, sowietolog Alain Besançon oraz publicyści Jean-François Revel i Alain-Gérard Slama.

Commentaire jest przeglądem reprezentującym nurt konserwatywnego liberalizmu, mającego we Francji bardzo bogatą tradycję intelektualną – od Monteskiusza, Constanta i de Tocqueville`a po de Jouvenela i Arona – ale z trudem odnajdującego przestrzeń w realnym życiu politycznym pomiędzy prawicą etatystyczną i plebiscytarną typu bonapartystowskiego a lewicą, zarówno neojakobińską, jak marksistowską. Zgodnie z poglądami swojego założyciela linia pisma jest niezmiennie antykomunistyczna, proatlantycka i wolnorynkowa. Jego dewizą jest cytat z Tukidydesa: „Nie ma szczęścia bez wolności, ani wolności bez męstwa”.

Mam przyjaciół, powołujących się mniej czy bardziej mgliście na mój wpływ, ale są to przyjaciele, a nie uczniowie. […] Pewien wpływ istnieje, nie ma natomiast sekty aronowskiej. Wychodzi na przykład czasopismo pod tytułem Commentaire. Redagują je ludzie, z których większość żywi sympatię dla Arona. (Raymond Aron)