Hellmut DIWALD

Jacek Bartyzel

Niemiecki historyk i publicysta. Urodził się w 1929 roku w Szatowie koło Ostrawy na Morawach. W 1940 roku przeniósł się wraz z rodzicami do Pragi, a następnie do Norymbergi, gdzie w 1950 zdał egzamin inżynierski. Studia historyczne (ze specjalizacją w historii religii i literatury) oraz filozoficzne na uniwersytetach w Erlangen i Hamburgu uwieńczył doktoratem Poznanie historyczne. Badania nad dziejami realizmu w XIX wieku (1955). Habilitował się w 1958 roku rozprawą Wilhelm Dilthey. Teoria poznania i filozofia dziejów. Od 1965 roku był profesorem historii średniowiecznej i współczesnej na Uniwersytecie Fryderyka-Aleksandra w Erlangen. Był współzałożycielem Instytutu Historii Współczesnej w Ingolstadt oraz Niemiecko-Sudeckiej Akademii Nauk i Sztuk, członkiem Ziomkostwa Niemców Sudeckich, Niemieckiej Akademii Oświaty i Kultury, Zgromadzenia Ogólnego Chrześcijańskich Organizacji Młodzieży Wiejskiej Niemiec oraz Instytutu Goethego. Zmarł w 1993 roku w Würzburgu.

Największy wpływ zarówno na metodę badań historycznych, jak na konserwatywne poglądy Diwalda wywarł jego promotor – monarchista i obrońca honoru Prus, Hans-Joachim Schoeps. Inspirowali go również XIX-wieczni luminarze historiografii pruskiej: Gustav Droysen i Leopold von Ranke, a także włoski historiozof Giambattista Vico. Wrażliwość na metafizyczny wymiar historii łączył Diwald z ujęciem socjopsychologicznym. Do jego głównych dzieł należą: studia monograficzne z historii politycznej XIX i XX wieku (Od rewolucji do Związku Północnoniemieckiego. Zasady ideowe i polityka pruskich ultrakonserwatystów 1848-1866, I-II, 1970; Ernst Moritz Arndt. Narodziny niemieckiej świadomości narodowej, 1970; Wojna na oceanie, 1980; Dziedzictwo Posejdona. Polityka siły na morzach w XX wieku, 1984), biografie wielkich postaci historii Niemiec z różnych epok (Wallenstein, 1975; Luter, 1982; Henryk I. U podstaw Rzeszy Niemieckiej, 1987) oraz syntezy (Dzieje Europy, t. I Dojście do pełnoletności. Od 1400 do 1555, 1975; Dzieje Niemiec, 1978, 1987²; Wielkie wydarzenia, I-V, 1990-1991). W esejach historyczno-politycznych (Męstwo historii – męstwo prawdy, 1979, 1983²; Niemcy jedną Ojczyzną. Historia naszej teraźniejszości, 1990; Przekora jako alibi, 1991; Nasza skradziona historia, 1992) polemizował z „kryminalizowaniem” całej niemieckiej historii oraz posługiwaniem się hasłem „Auschwitz” jako wehikułem do moralnej degradacji całego narodu.

Nauka nie uznaje reguł, które stwarzałyby ograniczenia obiektywnej prawdzie. „Prawda” oznacza najlepszy z możliwych sposób osiągnięcia ideału prawdy. Dzisiaj natomiast pole badawcze historii współczesnej jest ograniczone przez kilka założonych z góry przeświadczeń, których nie wolno kwestionować, albo, inaczej mówiąc, nie wolno dyskutować.