Jerzy (Bronisław) BRAUN

Jacek Bartyzel

Polski filozof, poeta, dramaturg, prozaik, scenarzysta filmowy, publicysta i polityk. Urodził się w 1901 roku w Dąbrowie Tarnowskiej. Działacz skautingu, autor pieśni harcerskich, w tym Płonie ognisko i szumią knieje. Ochotnik w wojnie 1920 roku. Ukończył polonistykę na UJ. Członek grup poetyckich „Helion” i „Litart” oraz (1926-1928) redaktor Gazety Literackiej.

W 1928 roku odkrył filozofię mesjanistyczną (w tym metapolitykę) Józefa Marii Hoene Wrońskiego, której propagowaniu i rozwijaniu poświęcił całą swoją dalszą działalność, uznając, że mesjanizm stanowi kompletną, systemową odpowiedź na duchowy kryzys cywilizacji w (porewolucyjnej) epoce „antynomii społecznej” prawicy i lewicy. Trybuną mesjanizmu uczynił w 1932 roku pismo Zet; tytuł ów symbolizuje zasadę „Z”, czyli Piękna Absolutnego, jako „zbiegu celowego” zasad „X” i „Y” (Dobra i Prawdy Absolutnej).

Politycznie, Braun – żarliwy piłsudczyk – wyrażał poglądy tzw. nacjonalistów legionowych (grupa „Jutro Pracy”) i współredagował zbliżony do nich tygodnik „Merkuryusz Polski Ordynaryjny”; był też współzałożycielem Agencji Antymasońskiej. W Zagadce dziejowej Polski (1937) apelował (do obozów: narodowego i państwowego) o syntezę dziejowych ideałów „Polski Królewskiej” i „Polski Szlacheckiej” oraz „neonacjonalizmu posłanniczego” z „neoimperializmem konstruktywnym”, w celu zbudowania przez Polskę – we współpracy z narodami bałto-słowiańskimi – „katolickiego imperium apostolskiego”.

W czasie okupacji niemieckiej utworzył najpierw konspiracyjną organizację Nowa Polska, z której w 1940 roku wyłonił się ruch społeczno-kulturalny UNIA (z udziałem m.in. Karola Wojtyły), połączony w 1943 ze Stronnictwem Pracy. W czasie Powstania Warszawskiego Braun redagował Barykadę Powiśla. Po porwaniu przez NKDW „16” przywódców Polski Podziemnej, został ostatnim przewodniczącym Rady Jedności Narodowej i p.o. Delegata Rządu RP na Kraj; jako taki, był współautorem Testamentu Polski Walczącej.

Aresztowany podczas próby ucieczki za granicę, po zwolnieniu objął redakcję katolickiego Tygodnika Warszawskiego, lecz ponownie aresztowany wraz z całym zespołem (oraz żoną i bratem) w 1948 roku, wielokrotnie torturowany (stracił prawe oko) i pozbawiony prawa do obrony za „harde” zachowanie, został skazany (1951) na dożywocie, na podstawie dekretu PKWN o wymiarze kary dla „faszystowsko-hitlerowskich zbrodniarzy oraz zdrajców Narodu Polskiego”. Wypuszczony na urlop zdrowotny w maju 1956, został wiceprezesem Związku Literatów Polskich i warszawskiego Klubu Inteligencji Polskiej. Po długich staraniach, w 1965 roku otrzymał paszport i wyjechał do Rzymu, gdzie był audytorem Soboru Watykańskiego II, pisał do L`Osservatore Romano i wygłaszał prelekcje w Radio Watykańskim. Niezwykle aktywny intelektualnie w Europie i Ameryce, opublikował wiele książek w aż pięciu językach. Zmarł w Rzymie w 1975 roku.

Cząstka jego ogromnego dorobku rękopiśmiennego wychodzi na światło dzienne dopiero w ostatnich latach – m.in. Kultura Jutra, czyli Nowe Oświecenie (2001), Nowy świat kultury (2003) i dramat historiozoficzny Europa (2004).

Władza nie należy do narodu, lecz wypływa z istoty praw moralnych, a sprawować ją może tylko jednostka.