John (Charles) ATTARIAN

Jacek Bartyzel

Amerykański pisarz i publicysta. Urodził się w 1956 roku w Ann Arbor (stan Michigan), w rodzinie katolickiej pochodzenia ormiańskiego. Doktorat z ekonomii (poświęcony Ayn Rand) uzyskał na Uniwersytecie Stanowym Michigan w 1984 roku. Publikował w Modern Age, Chronicles, Crisis, National Review, Reason, The Social Critic, The Freeman, The Human Life Review, The Occidental Quarterly, Culture Wars, The Lincoln Review, The St. Croix Review, The World & I, Religion & Liberty, The University Bookman, Academic Questions oraz w dziennikach The Wall Street Journal, The Detroit News i The Chicago Tribune. Zmarł w 2004 roku w Ann Arbor.

Jako uczeń Russella Kirka oraz admirator Richarda M. Weavera i ordoliberała Wilhelma Röpkego, Attarian należał do grona tradycjonalistycznych paleokonserwatystów. Z tych pozycji krytykował główny nurt amerykańskiego konserwatyzmu – zdominowanego obecnie przez neokonserwatystów – będący w gruncie rzeczy kontynuacją klasycznego liberalizmu. Zarzucał mu ignorowanie chrześcijańskich korzeni kultury, materialistyczny ekonomizm (Ekonomizm i perspektywa narodowa, 2001) i lekceważenie zagrożeń dla tożsamości „białej Ameryki”. Uważał nawet, że amerykańska rewolucja była błędem oraz głosił pochwałę króla Jerzego III – pobożnego chrześcijanina, dobrego ojca rodziny, gorącego patriotę i gentlemana. Wyśmiewał oskarżanie go o tyranię oraz twierdził, że prawdziwymi tyranami dla narodu okazali się demokratyczni prezydenci, despotyczni megalomani: A. Lincoln, W. Wilson, F.D. Roosevelt, J.F. Kennedy, L.B. Johnson czy obaj Bushowie.

Książka Attariana: Bezpieczeństwo socjalne: fałszywa świadomość i kryzys (2002) uchodzi za wyjątkowo wnikliwą krytykę współczesnego systemu publicznej opieki społecznej, którą uważał za niemoralną w swojej istocie i założeniach, acz był sceptyczny również wobec schematu prywatyzacji proponowanego przez libertarian. W odróżnieniu od innych konserwatystów, krytykował jednak nie tylko „socjal”, przymusowe ubezpieczenia czy deficyt budżetowy, ale również iluzję globalistycznej ideologii ciągłego wzrostu gospodarczego i wiarę w to, że człowiek jest stworzeniem wyłącznie ekonomicznym i że potrzebuje jedynie dobrobytu, aby żyć pełnią życia.

Pisarstwo Attariana było skoncentrowane na temacie kulturalnego zdrowia Ameryki, edukacji i amerykańskiego charakteru narodowego. Ameryka była dla niego dziedzictwem chrześcijańskiej kultury brytyjskiej: jej literatury i prawa. W kontraście do tej tradycji konstatował dekadencję, a nawet zmierzanie Ameryki do samobójstwa z powodu wulgaryzacji i seksualizacji kultury, rozdzierającej jej jedność wielokulturowości oraz niekontrolowanej imigracji (Imigracja: błędna odpowiedź na opiekę społeczną, 2003), którą nazywał społecznym „AIDS” i zarzewiem etnicznej „bałkanizacji” Stanów Zjednoczonych.

Jesteśmy w świecie fizycznym, a jednak myśl, wyobraźnia, emocje i sztuka udowadniają, że nie całkowicie w takim. Mieszkamy jednocześnie w rzeczywistości duchowej, transcendentnej. Dlatego mamy pragnienie doświadczenia, które przekracza granice nałożone przez przestrzeń, czas i okoliczności.