José Luis de ARRESE y Magra

Jacek Bartyzel

Hiszpański poeta, architekt, związkowiec, polityk i publicysta. Urodził się w 1905 roku w Bilbao. Ukończył kolegium jezuickie w Oruñi oraz (w 1932) Wyższą Szkołę Architektury w Madrycie. Członek-założyciel narodowo-syndykalistycznej Falangi Hiszpańskiej (Falange Española) i jeden z najbliższych współpracowników jej charyzmatycznego szefa, José Antonia Prima de Rivery. Z ramienia Falangi organizował Hiszpańską Federację Pracowników oraz Katolicką Federację Pracodawców. Podczas wojny domowej mianowany (grudzień 1937) przez rząd powstańczy gen. Franco gubernatorem cywilnym Malagi. 21 maja 1941 roku Caudillo mianował go sekretarzem generalnym – w randze ministra – Ruchu Narodowego (Movimiento Nacional). Od 1948 roku był także członkiem Rady Królestwa.

Wraz z przesunięciem punktu ciężkości, we frankistowskim obozie władzy, w stronę katolickich konserwatystów, Arrese został w lipcu 1945 odwołany z urzędu. Powrócił jednak na to samo stanowisko w lutym 1956 i wkrótce przedłożył Szefowi Państwa projekt reformy ustrojowej, zakładający wzmocnienie rangi Ruchu Narodowego oraz syndykatów zawodowych, kosztem rządu i Kortezów. Z powodu pominięcia milczeniem kwestii restauracji monarchii projekt spotkał się z ostrą krytyką monarchistów i kół wojskowych, a także – mimo podkreślenia znaczenia rodziny i religii w życiu publicznym – Episkopatu, toteż gen. Franco projekt odrzucił. Odwołanie (w lutym 1957) Arrese`a z funkcji szefa Ruchu i przesunięcie go na mało znaczący urząd ministra budownictwa (skąd również odszedł w marcu 1960) można uznać za kres znaczenia nurtu narodowo-radykalnego w państwie autorytarnym. Osamotniony i zapomniany, zmarł w Corelli w 1986 roku.

Jako ideolog był Arrese „ortodoksem” radykalnego, bliskiego faszyzmowi, nacjonal-syndykalizmu, zaliczanym do grona tzw. starych koszul (camisas viejas). Napisał m.in.: Rewolucja społeczna Narodowego Syndykalizmu (1935), Podręcznik myśli falangistowskiej (1942), Pisma i przemówienia (1943), Czy Państwo Hiszpańskie jest totalitarne? (1945), Państwo totalitarne w myśli José Antonio (1945), Misja Falangi (1945), Ruch Narodowy jako system polityczny (1945), Rewolucja ekonomiczna jako zasada i podstawa rewolucji społecznej (1945), Kapitalizm, komunizm, chrześcijaństwo (1947), Ku mecie instytucjonalnej (1957), Etap konstytutywny (1982). Zażarcie antykomunistyczny i antykapitalistyczny zarazem, głosił postulat rewolucji syndykalistycznej i zastąpienia kapitalizmu liberalnego systemem kooperatyw techników i robotników.

Lud całkowity jest zawsze i Narodem i jego Szefem. […] Kiedy w historii spotykają się lud i jego bohater zdolny do jego zrozumienia i użyźnienia, obaj poszukują się — niekiedy, jak w Hiszpanii, przelewając krew — ale w końcu zawsze się spotykają i łączą.