Generał Kaúlza (Oliveira) de ARRIAGA

Jacek Bartyzel

Portugalski dowódca, teoretyk wojskowości, geopolityk i publicysta. Urodził się w 1915 roku w Porto. Ukończył studia matematyczne, inżynieryjne i Akademię Wojenną. Od 1953 roku był kolejno: szefem gabinetu ministra obrony narodowej, sekretarzem stanu aeronautyki, profesorem w Instytucie Wyższych Studiów Wojskowych, przewodniczącym Rady Energii Nuklearnej, administratorem spółki naftowej „Angola SA”, komendantem Sił Lądowych w Mozambiku, wreszcie (1970-73) komendantem całych tamtejszych Sił Zbrojnych, stawiających opór partyzantce komunistycznej (FRELIMO). Od 1966 roku był członkiem Rady najstarszego portugalskiego zakonu rycerskiego Ordem de Cristo. Zmarł w 2004 roku.

Opublikował książki: Portugalska obrona narodowa w ostatnich 40 latach i w przyszłości (1966), Portugalska odpowiedź (1973), Koniunktura narodowa a moja obecna pozycja w polityce portugalskiej (1976), Droga przyszłego ocalenia (1977), Afryka – zdradzone zwycięstwo (współautor: 1977), Wojna i polityka – w imię prawdy o latach przełomu (1987), Strategia globalna (1988), Syntezy (1992), Maastricht – powtórka „25 Kwietnia”? (1992).

Fundamentem poglądów generała Arriagi był gorący patriotyzm związany z pojęciem Ojczyzny Portugalskiej, obejmującej także wielorasową i wieloetniczną wspólnotę terytoriów afro-azjatyckich, traktowanych nie jako kolonie, lecz pełnoprawne prowincje zamorskie (províncias ultramarinas).

Jako geostrateg Arriaga już w 1966 roku, przewidując upadek komunizmu w ZSSR, głosił, że jednym z celów jednoczenia Europy winna być okcydentalizacja Rosji, tak, aby w przyszłości dominująca pozycja cywilizacji zachodniej wparta była na trzech filarach: USA, zjednoczonej Europie i nowej Rosji. Europa nie może być jednak integrowana według federacyjnej formuły Traktatu z Maastricht, lecz według formuły konfederacyjnej i z poszanowaniem suwerenności wszystkich europejskich ojczyzn i narodów.

Arriaga służył lojalnie i Salazarowi, i jego następcy – Caetano. Dowodził, iż „Nowe Państwo” było wprawdzie autorytarne, lecz autorytaryzm ten był limitowany przez rządy prawa i moralności chrześcijańskiej, a poza tym stale ewoluował ku demokracji pluralistycznej. W rewolucji „kwietniowej” widział natomiast podbój państwa przez partie marksistowskie, antypatriotyczne i uzależnione od zagranicy.

Ponieważ doktryny i działania każdej lewicy – tak samo socjalistyczno-demokratycznej, jak komunistycznej – nie służą humanizacji społeczeństw […], lecz prowadzą nieuchronnie do chaosu ekonomiczno-społecznego; ponieważ każdy ekstremizm […] prowadzi zawsze do przemocy i zbrodni, więc z punktu widzenia moralnego i ludzkiego nie może być prawowity i zasługuje na absolutne potępienie; […] ponieważ charakter społeczny – a nie socjalistyczny – ustroju politycznego jest nakazem solidarności i sprawiedliwości, odrzucamy każdą lewicę i każdy ekstremizm, lecz mówimy „tak” demokratycznej prawicy społecznej (direita democrática social).