Paulo Ferreira DA CUNHA

Jacek Bartyzel

Portugalski filozof prawa i polityk. Urodził się w 1959 roku. Doktoraty uzyskał na uniwersytetach w Paryżu (Mit i konstytucjonalizm w Portugalii (1778-1826). Rdzenny czy zapożyczony z Francji?, 1992) i Koimbrze (Konstytucja, prawo i utopia. Prawo konstytucyjne w utopiach politycznych, 1996). Jest profesorem uniwersytetu w Porto oraz dyrektorem Interdyscyplinarnego Instytutu Prawnego. Opublikował: Amor Iuris. Współczesna filozofia prawa i polityki (1995), Wokół historii portugalskiego prawa konstytucyjnego (1995), Peccata Iuris. Od prawa kodeksowego do prawa w działaniu (1996), Wykłady propedeutyczne z filozofii prawa. Filozofia, prawo, filozofia prawa (1998).

Prawo, w ujęciu Ferreiry da Cunha, winno być rozpatrywane w trzech postaciach: jako manifestacja obiektywnej, stałej i wiecznej – w swojej zasadzie i w celu – sprawiedliwości; jako sztuka praktyczna, będąca wcieleniem prawa wiecznego; wreszcie jako jurysprudencja stanowiąca podstawę osądzania. Znamiona prawa sprawiedliwego tworzy ontologiczna triada: sprawiedliwości, wspólnoty i osoby ludzkiej – rozpatrywanej nie jako izolowana jednostka, lecz istota społeczna. Mimo iż nie indywidualista, Ferreira da Cunha określa się jako „prawdziwy” liberał, zakorzeniony w tradycji liberalizmu klasycznego Adama Smitha, Thomasa H. Greena i Friedricha A. von Hayeka, a na gruncie rodzimym – zwłaszcza twórcy konstytucji monarchii liberalnej z 1851 roku, Alexandre`a Herculano. Ten „liberalizm liberalny” stoi na gruncie arystotelizmu i prawa naturalnego, przyswaja nauczanie Jana Pawła II, odrzuca natomiast liberalizm antyklerykalny, a także – zarzucając mu materializm – anarchokapitalistyczny libertarianizm.

W listopadzie 2003 roku Ferreira da Cunha został współzałożycielem Partii Nowej Demokracji, mającej być alternatywą dla całej – „eurokapitulacjonistycznej” – klasy politycznej. Jako organizator Centrum Studiów i Formacji Politycznej PND, wiosną 2004 roku Ferreira da Cunha opracował 40 tez o Konstytucji Europejskiej. Wychodząc od rozróżnienia pomiędzy dwiema formami konstytucji: jedną – „naturalną”, historyczną, otwartą, nie skodyfikowaną, lecz zakorzenioną w obyczajach (jak brytyjska), i drugą – „sztuczną”, woluntarystyczną, utopijną i skodyfikowaną, dokonał tam druzgocącej krytyki dokumentu mającego określać kształt Unii Europejskiej, oceniając go jako twór monstrualny już w samym dążeniu do uregulowania wszystkich możliwych kwestii, utrwalający władzę ponadnarodowej technokracji kosztem suwerenności narodów, przesycony jakobińskim centralizmem i antychrystianizmem. Zdaniem autora, ewentualna konstytucja europejska winna być jedynie zwięzłym (jak konstytucja amerykańska) opisem kompetencji organów ponadpaństwowych oraz zbiorem zasad i wartości, ugruntowanych w prawie naturalnym i fundujących tradycję europejską.

Nadszedł czas afirmacji europeizmu demokratycznego przeciwko eurobiurokracji. Walki o europluralizm przeciwko euroetatyzmowi. Odrzucenia zmory Eurolandii, europejskiego Państwa – Lewiatana, w imię odwiecznego marzenia o Zjednoczonej Europie Narodów.