Pierre BOUTANG

Jacek Bartyzel

Francuski filozof, publicysta, poeta, prozaik i tłumacz. Urodził się w 1916 roku w Forez koło Saint-Étienne. W 1935 roku ukończył École Normale Supérieure i został wykładowcą filozofii w Clermont-Ferrand, a następnie w Rabacie. Już podczas studiów związał się z Federacją Studentów Akcji Francuskiej i nawiązał współpracę z dziennikiem L’Action Française, a podczas wojny wszedł do jego (przeniesionej do Lyonu, w strefie nieokupowanej) redakcji. Do 1942 roku był zwolennikiem marszałka Pétaina, lecz po zajęciu Vichy przez Niemców przedostał się do Afryki Północnej, gdzie wstąpił do sił zbrojnych Wolnej Francji i brał udział w Wyzwoleniu. Po wojnie uczył filozofii w renomowanych liceach, a następnie wykładał na Sorbonie, gdzie stał się ofiarą napaści goszystów podczas studenckiej rebelii maja ‘68. W 1977 roku otrzymał katedrę ontologii i metafizyki na uniwersytecie Paris-IV.

W pierwszych latach po wojnie Boutang odegrał ważną rolę w reanimowaniu doktryny nacjonalizmu integralnego, jako redaktor „podziemnej” La Dernière Lanterne (1946-1948) i (już legalnych) Aspects de la France (1947-1954), a także jako autor Polityki rozważanej jako troska (1948).

W październiku 1955 roku Boutang założył nowy dziennik nacjonalistyczny i rojalistyczny, lecz rewizjonistyczny (bo odrzucający antysemityzm, a w filozofii – pozytywizm) w stosunku do doktryny Maurrasa – La Nation Française oraz sieć klubów politycznych o tej samej nazwie. Zwalczając nadal IV Republikę, Boutang jeszcze przed powrotem de Gaulle’a do władzy zgłosił postulat zbliżenia się do gaullizmu. Kiedy zaś de Gaulle powrócił do władzy, Boutang proklamował nowe „przyłączenie” (ralliement) monarchistów do (V) Republiki, motywując to tym, iż de Gaulle jest prawdziwym spadkobiercą nacjonalizmu Maurrasa, a stworzony przez niego system prezydencki stanowi najlepszą możliwą w istniejących realiach formę jedynowładztwa, „esencjonalnie” monarchiczną. Rozwój grupy Nation Française został jednak zahamowany na przełomie 1961/62 roku, z powodu wewnętrznego konfliktu o stosunek do decyzji de Gaulle’a o wycofaniu się z Algierii. Dziennik La Nation Française zbankrutował w 1967 roku, Boutang zaś powrócił do Akcji Francuskiej. W latach 90. patronował „neomaurrasowskiej” grupie (F. Huguenin, E. Letty) wydającej kwartalnik Réaction. Zmarł w Saint-Germain-en-Laye (Yvelines) w 1998 roku.

Główne dzieła filozoficzne (chrześcijańskiego platonika) Boutanga to: Pszczoły delfickie (1952), Ontologia Tajemnicy (I-III, 1973-1989), Czas (1993), a metapolityczne – La Fontaine polityk (1981), Maurras, los i dzieło (1984) i Różnica (1991). Jego metapolityczny, mistyczny i apokaliptyczny rojalizm – nawiązujący do biskupa Bossueta „polityki wysnutej z Pisma Świętego” – skupia uwagę na spirytualistycznym wymiarze monarchii: to sakra religijna czyni władców królami Francji, zaś dzięki nim Francja stała się chrześcijańska. Zaletą monarchii jest także zdolność łączenia tego, co powszechne z substancjalnym konkretem; w tym ustroju indywiduum może najlepiej zaktualizować całą potencję swojego człowieczeństwa, dzięki umieszczeniu w sieci organicznych relacji międzyosobowych.

Nie powinno się myśleć: „Król contra Republika”, lecz „Król i Republika”.