Rafael CALVO SERER

Jacek Bartyzel

Hiszpański historyk filozofii, eseista i polityk. Urodził się w 1916 roku w Walencji. W 1931 roku rozpoczął studia filozoficzne w Kolegium Corpus Christi Uniwersytetu św. Jana de Ribery. Znalazł się tam pod wpływem narodowo-katolickiej myśli Ramira de Maeztu oraz został przewodniczącym Regionalnej Federacji Studentów Katolickich. Wkrótce został członkiem utworzonego przez św. Józefa Marię Escrivę de Balaguera, Opus Dei. W 1940 roku obronił na Uniwersytecie Madryckim tezę doktorską poświęconą myśli nieubłaganego wroga antyhiszpańskiej „heterodoksji”, historyka kultury Marcelina Menéndeza y Pelayo. W 1947 roku otrzymał katedrę historii filozofii hiszpańskiej na Uniwersytecie Madryckim.

Biografia intelektualno-polityczna Calva Serera ma dwa zasadniczo przeciwstawne etapy. Zrazu był on przedstawicielem ultrakonserwatywnego skrzydła obozu władzy ery Franco, głosząc, iż „Hiszpania gotowa jest, pokojem lub wojną, wspierać rechrystianizację”. W tym duchu redagował założony w 1948 roku miesięcznik Arbor, występujący jako głos „Pokolenia `48” (osiągających dojrzałość intelektualną najmłodszych uczestników „Krucjaty” 1936-1939), oraz zwalczał – zarazem faszyzujące i liberalizujące – skrzydło Falangi. Państwową nagrodę literacką przyniósł mu esej Hiszpania bez problemu (1949), będący polemiką z pracą Hiszpania jako problem (1948) falangisty Pedra Laína Entralgo. Tezie Laína o konieczności pogodzenia się z tym, że tradycja liberalna należy, równoprawnie z tradycją katolicką, do wspólnego dziedzictwa narodowego, Calvo przeciwstawił kategoryczne twierdzenie, iż odnaleziony dzięki zwycięstwu narodowców tor jedynej właściwej dla Hiszpanii drogi wytycza jasno katolicyzm.

Tę ortodoksyjną linię utrzymywał w książkach: Teoria restauracji (1952), Polityka integracji (1955), Podchody neoliberałów i postawa tradycjonalistyczna (1956), Monarchia ludowa (1957), aż po Literaturę powszechną o wojnie w Hiszpanii (1962), gdzie głosił, że należy podtrzymywać ducha Krucjaty w kulturze.

Jako dyrektor dziennika Madrid od 1966 roku Calvo przeszedł do opozycji. Swoim nowym poglądom dawał też wyraz w opublikowanych za granicą książkach: Franco przeciwko królowi (1972) i Dyktatura frankistów (1973). Po zawieszeniu gazety przez cenzurę w listopadzie 1971 roku, zagrożony procesem, udał się na emigrację do Paryża. Został członkiem Rady Prywatnej pretendenta do korony, Don Juana de Borbón (hr. Barcelony), poświęcając się odtąd sprawie przywrócenia monarchii liberalnej (Ku Trzeciej Republice? W obronie monarchii demokratycznej, 1977). Po uzyskaniu od przywódcy hiszpańskich komunistów – Santiago Carrillo, zgody na poddanie formy ustroju pod referendum, wziął udział w powołaniu 30 lipca 1974 antyfrankistowskiej koalicji pod nazwą Junta Demokratyczna.

W 1976 roku powrócił do kraju i na uniwersytet. Opublikował jeszcze m.in.: Moje potyczki z władzą (1978) i Eurokomunizm, prezydencjalizm i chrystianizm (1982). Zmarł w 1988 roku.

To, co stare, potrzebuje nowego, aby się wzmocnić i móc utrzymać trwałość i żywotność. To, co nowe, potrzebuje także tego, co stare, aby nie zdegenerować się w ruch bez czucia, aby zdobyć kategorie niezbędne do trwania i wieczności.