Odpowiedzi na zagadnienia moralne

o. Franciszek J. Connell CSsR

Publiczna Msza za niekatolików

Pytanie: Kanon 2262 § 2, 2, zakazuje odprawiania Mszy za osobę ekskomunikowaną, chyba że celebracja odbywa się prywatnie. Ponadto, jeśli osoba ta to vitandus, intencją owej Mszy może być wyłącznie jej nawrócenie. Czy z tego wynika, iż nie wolno celebrować publicznie Mszy o nawrócenie niekatolików?

Odpowiedź: Wydawałoby się, iż skoro Msza ma być ofiarowana w intencji nawrócenia pojedynczego heretyka, schizmatyka bądź apostaty, jej celebracja musi odbywać się prywatnie, tj. bez zewnętrznego przepychu lub publicznej zapowiedzi. Ochrzczeni niekatolicy są bowiem uznawani przez prawo za osoby ekskomunikowane. Jednakże, ponieważ osoby te nie stanowią kategorii excommunicati vitandi, nie ma powodu, dla którego Msza nie mogłaby być odprawiana prywatnie nie tylko w intencji ich nawrócenia, lecz także potrzeb duchowych i świeckich, jak np. pokój duszy, powrót do zdrowia (por. Cappello, De sacramentis [Rzym, 1938], I, n. 618). Nieochrzczeni niekatolicy nie mogą być osobami ekskomunikowanymi, toteż Msza per se może być odprawiana za nich publicznie. Jednakże, per accidens, zwykle nie powinno się tego czynić z powodu zagrożenia skandalem (por. Damen, Theologia moralis [Turyn, 1947], II, n. 193). Wyraźnie jednak reguły te odnoszą się zasadniczo do sprawowania Mszy świętej w intencji określonych osób. Nie wydaje się, by istniały jakiekolwiek obiekcje wobec publicznego odprawiania Mszy o nawrócenie heretyków, schizmatyków, apostatów oraz niewiernych w ogóle. W rzeczy samej, jedna z Mszy wotywnych w mszale skierowana jest ku usunięciu schizmy.

Msza za osobę ekskomunikowaną

Pytanie A: Czy ksiądz może wydać duchowy bukiet z informacją o Mszy wstawienniczej za osobę ekskomunikowaną, która zmarła i której odmówiono chrześcijańskiego pochówku?

Odpowiedź A: Zgodnie z kanonem 2262 ksiądz nie może odprawić publicznie Mszy za osobę, która została ekskomunikowana. Wydanie duchowego bukietu, zawierającego ogłoszenie o celebracji świętej Ofiary za osobę zmarłą, której odmówiono chrześcijańskiego pochówku, byłoby jednoznaczne z publicznym ogłoszeniem Mszy, jeśliby ktoś, kto otrzymał bukiet, skorzystał zeń w taki sposób, że o Mszy dowiedziałaby się znaczna liczba osób — np. gdyby został umieszczony na tacy podczas czuwania przy zwłokach. Jeśli jednak ów odbiorca dołożyłby odpowiednich starań, by ogłoszenie to znane było nielicznym, którzy go nie upublicznią (np. najbliższa rodzina zmarłego), to zdaje się, iż prawo kościelne nie zostałoby naruszone.

Pytanie B: Czy można zaakceptować przekazane przez osobę ekskomunikowaną, a zebrane wcześniej wśród wiernych, ofiary na Mszę świętą uroczystą, odprawianą w intencjach łożących — np. w intencji Wszystkich Świętych bądź z okazji Dnia Matki?

Odpowiedź B: Sam fakt przekazania zebranych ofiar księdzu przez osobę ekskomunikowaną nie oznacza, że ksiądz nie mógłby ich zaakceptować oraz odprawić Mszy świętej uroczystej. Nawet jeśli ekskomunikowany znajduje się wśród dużej grupy osób, za które Msza ma być ofiarowana, jest on na tyle niedostrzegalny i anonimowy, by można było usprawiedliwić postrzeganie przez księdza składanej Ofiary jako prywatnej w odniesieniu do tej osoby. Mimo to jednak, jak wskazuje wspomniany wyżej kanon, zagrożenie skandalem wymagałoby w pewnych przypadkach ściślejszego stosowania tego prawa.

tłumaczenie: Dawid Świonder