Recenzje lipcowe

Adam Tomasz Witczak

IANVA – „La Mano di Gloria”

Naprawdę, chciałbym móc napisać, że to dobra płyta. Że to przepiękna, wewnętrznie spójna i harmonijna kombinacja tego, co najlepsze w melancholijnym neofolku, zadziornej piosence żołnierskiej, progresywnym rocku i podniosłej neoklasyce, osadzona w śródziemnomorskim folklorze i podana z wdziękiem kabaretu doby fin de siècle. Chciałbym powtórzyć te wszystkie opowieści o „kawiarni Stara Europa”, muzyce dla tych, w których piersiach bije jüngerowskie „awanturnicze serce” i którzy tęsknią za „innymi krajobrazami, innymi pejzażami”. Ależ to wszystko prawda! Taka jest ta płyta. To IANVA w całej okazałości: melodyjna, porywająca, męska i bojowa, jak squadristi w czarnej koszuli, a zarazem po kobiecemu delikatna i namiętna jednocześnie. Tak, to jest taka właśnie muzyka. Dlaczego zatem nie wystawiam oceny „5” i nie kończę wypisywania tych oczywistych oczywistości? Ano, ponieważ jest coś jeszcze, o czym trzeba powiedzieć, by pozostać uczciwym wobec siebie i szacownych czytelników.

Otóż przypomnijmy: „La Mano di Gloria” to już trzecia pełnoczasowa płyta genueńskiego zespołu — i piąta w ogóle, jeśli doliczyć „L’Occidente” i „La Ballata dell’Ardito”. Hier liegt der Hund begraben — IANVA padła ofiarą własnego nowatorstwa, technicznej sprawności i perfekcji wykreowanego stylu. Coś podobnego stało się udziałem Triarii czy Von Thronstahl.

Paradoks tkwi w tym, że istnieją zespoły — a nawet całe gatunki muzyczne — od których nie oczekujemy zmian, które tolerujemy, nawet jeśli po raz „enty” prezentują ten sam wachlarz brzmień i rozwiązań. Nikt poważny nie obrusza się, gdy Teodoryk Jolif z Lonsai Maikov serwuje kolejny zestaw smętnych, banalnych piosenek, których urok tkwi raczej w jakimś nieuchwytnym „duchu”, niż w wirtuozerii czy aranżacji. Nikt nie ma pretensji do Welle: Erdball o to, że w kółko grają proste, chwytliwe melodyjki, wprost nawiązujące do ery Commodore 64. Taka konwencja. Ale w przypadku IANVY, Triarii czy VT to tak nie działa — takie jest przynajmniej moje zdanie. Możecie się z nim nie zgadzać, de gustibus non disputandum, ale spróbuję jakoś uzasadnić ów pogląd. Chodzi chyba o to, że tego typu zespoły rozbudziły nadzieje — nadzieje na to, że neofolkowo-militarną estetykę można rozegrać na wysokim poziomie artystycznym i technicznym, że można nadać jej splendor i polot, nasycić, wypełnić… No właśnie — wypełnić, ale i wyczerpać chwilę potem. Rezultat jest taki, że VT zaczęło odcinać kupony od dawnych zasług, wydając kolejne, coraz dziwniejsze „wersje”, „remixy”, „covery” i „remixy coverów”, wspomniane Triarii zaś nie potrafi wybić się ponad apogeum osiągnięte już na debiutanckim albumie. IANVA poszła właśnie drogą projektu Krystiana Erdmanna. Na „Disobeddisco!” zachwycili, oszołomili, porwali do tańca i różańca, do romantycznej miłości w atmosferze walki o urojone imperia… po czym przyszedł bardzo podobny album „Ultimo Atto” i wreszcie „La Mano di Gloria”, które niczym prawie się nie różni od innych nagrań. Oczywiście, treść jest inna — tym razem fabuła płyty osnuta jest, o ile dobrze rozumiem, wokół dramatycznej historii swego rodzaju rewolty czy też kontrrewolucji w realiach świata z pogranicza fantasy i science-fiction — ale poza tym piosenki spokojnie można pomylić z tymi o zajęciu Fiume… albo z tymi o historii powojennych Włoch. Cóż, IANVA doszła do szczytu i zdaje się na nim tkwić, nie bardzo wiedząc, co począć dalej.

Ale nie zrozumcie mnie źle — sama w sobie to naprawdę dobra płyta. Zwłaszcza, jeśli dotąd nie znaliście zespołu…

Lonsai Maïkov – „Barddwedi”

Co ja właściwie takiego słyszę w tej prostej, niepozornej muzyce? Przede mną jedna z prawie dziesięciu płyt wydanych przez Lonsai Maïkov w ciągu ostatnich dwóch dekad. Nie wyróżnia się niczym specjalnym, jest skromna i w zasadzie uboga — podobnie jak większość innych nagrań melancholijnego Bretończyka. Ale to ubóstwo jest zarazem bogactwem, tyle że głębszym, bo… duchowym. Naciągana interpretacja? Zachwyt wmówiony samemu sobie z uwagi na ideowe pokrewieństwo z wykonawcą? Kto chce, niech tak myśli. A jednak zachęcam do wsłuchania się w te leniwe, senne piosenki, zbudowane na banalnych akordach, granych jakby w roztargnieniu, zupełnie obok zamyślonego, smutnego głosu, cicho nucącego teksty nawiązujące do mitów, symboli i ich ukrytych znaczeń. Zdawać by się mogło, że to kameralny występ dla samego siebie i wąskiej grupki najbliższych przyjaciół… W małym pomieszczeniu, przy świetle świec, bez sztuczności, pozy, stylizacji czy wszelkiego image’u, bez mundurów i epatowania zwichrowaniami własnej osobowości. Można to nazwać neofolkiem czy też dark-folkiem — proweniencji raczej „currentowej” niż „harcersko-żołnierskiej”, acz chwilami słychać tu także delikatne naleciałości cold wave czy dark ambientu. Tak czy inaczej — bardzo to piękne i poczciwe.

„Radio Pyongyang: Commie Funk and Agit Pop from the Hermit Kingdom”

Przedziwna to płyta, aż trudno w nią uwierzyć, że pozwolę sobie na takie przewrotne określenie. Oto kompilacja popularnych, północnokoreańskich pieśni propagandowych, zebrana przez niejakiego Krystiana Viraanta i wydana pod szyldem Radio Pyongyang. Groteskowy tytuł albumu – „Commie Funk and Agit Pop from the Hermit Kingdom” — idealnie obrazuje to, z czym mamy do czynienia na krążku. A jest to osiem kompozycyj, które przyprawiają o niemałą konsternację. Oto zestaw szalonych, zgoła absurdalnych w swoim ideologicznym zacietrzewieniu, pieśni masowych, brzmiących niczym fantazyjny mix monumentalnej muzyki klasycznej, azjatyckiego folkloru, zachodniego pop-rocka, piosenek dla dzieci i kabaretowej rewii. Słodkie to i pocieszne, ale ponure jednocześnie, o ile uświadomimy sobie kontekst. To „ludzka twarz” topornego, betonowego totalitaryzmu komunistycznego, to pierwszomajowe święto z uśmiechami przyklejonymi na stałe do ust. Rzewne i naprawdę wpadające w ucho pieśni o Ukochanym Przywódcy, radiowe komunikaty opiewające wielkie budowy socjalizmu, chóralne zaśpiewy chłoporobotniczej armii, a wszystko skąpane w ciepłych dźwiękach syntezatorów i instrumentów rodem z jarmarku. Zmilitaryzowane, socrealistyczne, disco-polo z orkiestrą symfoniczną. Laibach zaprzęgnięty do grania easy listening… Postmodernistyczny megamix, zaiste.